Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (4)

    Syne, kab adkapać ich, paprasili Bronisia Czarnamysaho z susiednich Klabanaŭcaŭ. Toj uziaŭ z saboju jaszcze dvoch mużczyn i noczu pajechali na miesca tragedii. Kali paczali raskopvać jamu, z siaredziny trysnuła kroŭ. Pamału vyciahnuli dva trupy Sidaroviczaŭ i pa cichu pryviaźli ich da Kundziczaŭ. Myła ich…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    13. Stan nevyznačanosti

    Orła wrona nie pokona! [Antykomunistyčne hasło v vojennum stani v Pôlščy.] Statut Białoruskiego Zrzeszenia Studentów (BAS) pisavsie mnoju miêseci dva. Odnočasno my začali vyšukuvati „našych” studentuv u akademikach raznych vyžšych škôł u Varšavi i psychologično pudhotovlati jich do toho, što budemo rejestrovati biłoruśku studenćku organizaciju… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (5)

U hetych wioskach nidaloko Krynak zajzdraść i nianawiść tamtejszych ludziej za Niemca dawiała ŭ 1943 r. da wielkaj tragedii

Syn rasstralanaj Wolhi Ciruk Uładak świedczyŭ, szto Jurczenia adnaho razu spytaŭ, jak im żywiecca biez maciary i skazaŭ: nie żałujcie matki, bo to komunistka. Mużczyna z mlina ŭ Nietupi na sudzie skazaŭ, szto na druhi dzień pośle egzekucji Jurczenia naławiŭ rybaŭ i zawioz ich dla…

Białowieskie opowieści

Гартаючы беластоцкую газету „Вольная праца”, 1940 г. (ч. 1)

З мінулага

Першая старонка Вольнай працы падчас выбараў 24 сакавіка 1940 г.

Калі ў 1939 годзе на Беласточчыну прыйшла савецкая ўлада, у Беластоку пачала выдавацца газета „Вольная праца”. Яна была органам Беластоцкага абкама і гаркама КП(б)Б і абласнога выканаўчага камітэта. Газета выдавалася на беларускай і рускай мовах, а ў асобным варыянце – па-польску. Калі інфармацыя друкавалася пра…

Białowieskie opowieści

Katolicka msza w carskim pałacu

Katolicy na schodach pałacu carskiego w Białowieży Ze zbiorów Andrzeja Buszko

Przed I wojną światową Białowieża posiadała dwie cerkwie –  parafialną i cmentarną oraz nieistniejącą już żydowską bożnicę, która znajdowała się przy ulicy Stoczek, na placu za obecnym sklepem „Pod Sarenką”. Katolików było tutaj niewielu, starsi mieszkańcy wspominali, że zaledwie trzy rodziny. Nieco więcej ich mieszkało…

Kaliś pisali

Sołowki – wyspa tortur i śmierci. Ucieczki więźniów

(Wspomnienia z katorgi sowieckiej, cz. 8)

Zima zbliżała się ku końcowi. Niebawem miało nastąpić dwuipółmiesięczne lato sołowieckie, z białymi nocami, z przeraźliwie krzyczącymi czajkami i otwarciem nawigacji na Sołowki. Podczas pracy lub też wychodząc z baraku, aby odetchnąć nieco świeżym powietrzem, patrzałem w stronę Sołowek i zadawałem sobie pytanie: „Czy długo…

Гадавіна

Адам Бабарэка – чалавек, якім варта натхняцца

Адам Бабарэка з сям’ёй

12 września 1967 r. kpt. Fiedoruk podwładnym wydał polecenie służbowe, aby wyjaśnić: Gdzie faktycznie Dudzik Jan służył – w „samoobronie”, Weissrussen SS, SD, czy też Gestapo, – jakie nosił umundurowanie, – jaki posiadał stopień (podobno podoficer), jakie zajmował stanowisko (dowódca drużyny, plutonu itp.), Gdzie, z…

Вясковая адзінота

Золата жоўтае і чорнае

Віця і Юлька

Юлька і Віця абсалютна розныя людзі і нават наўрад ці ведаюць пра існаванне адзін аднаго. Яна жыве ў вёсцы і ездзіць у горад на працу, бо робіць медсястрой у раённым шпіталі, ці па тэрміновых справах. Гарадскога жыцця не зносіць, гаворачы што там занадта шумна. Юлька…

Pogranicza

U uzbeckich Tadżyków (cz. 1)

Uliczka w Bucharze

Za cel kolejnej swojej wyprawy obrałem uzbeckie południe w pobliżu granic z Turkmenistanem, Afganistanem i Tadżykistanem. Tak jak podczas mych poprzednich wojaży po wieloetnicznych regionach, tu również zwracałem nade wszystko uwagę, jak układają się relacje między nacjami na tym egzotycznym z europejskiej perspektywy pograniczu. Całkiem…

Wielokulturowość jutra

Siedzę i uważnie studiuję fotografię muralu, zamieszczoną na łamach poprzedniego numeru „Czasopisu”. Namalowany w sierpniu br. mural na ścianie Gminnego Ośrodka Kultury w Czeremsze przez dzieci, rodziców i babcie miał przedstawiać naszą tutejszą gościnność, w tym w kontekście kryzysu migracyjnego, z jakim mamy do czynienia…

Жыццё ў Беларусі

Колькі што каштуе на беларускім прадуктовым рынку

Нядаўна здарылася мне ехаць у Мінск у сваіх справах. Тым разам давялося рабіць перасадку ў Баранавічах. Гэта даволі вялікі горад і адначасова буйны чыгуначны вузел, таму пасажыры, што падарожнічаюць з захаду на ўсход, з поўначы на поўдзень краіны ці наадварот, часта там выходзяць, каб потым…

Дзённік рэдактара

Заняпад беларускай школы на Падляшшы: ад ганаровага абавязку да прагматычнага выбару

2 верасня 2024 г.

Школа ў Востраве існавала да 1995 г. Цяпер гэта гасцініца Zielony Zakątek Фота Юркі Хмялеўскага

Пасля летняга адпачынку сёння вучні пайшлі ў школу. Год таму ў гэтым дзённіку я сумаваў з прычыны дрэннага стану беларускай адукацыі на Падляшшы. На жаль, заняпад працягваецца. У Бельскім і Гайнаўскім белліцэях, якія вось адзначаюць 80- i 75-годдзе свайго існавання, урокі беларускай мовы не ёсць…

Календарыюм

Гадоў таму

  • У лістападзе

    505 – 1519 г. Заканчэньне пабудовы Барысаглебскай царквы ў Навагарадку, помніка архітэктуры готыкі. 445 – 1579 г. Пераўтварэньне Віленскай Езуіцкай Акадэміі ў Віленскі Унівэрсытэт – першы унівэрсытэт ва ўсходняй Эўропе. 405 – 1619 г. Надрукаваньне „Грамматики словенския правильная синтагма” Мялеція Сматрыцкага. 325 …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (282) – 6.11.1742 г. нар. Фабіян Саковіч (пам. каля 1787 г.), паэт, перакладчык, пэдагог.
  • (224) – 6.11.1800 г. у маёнтку Аборак каля Маладэчна нар. Леанард Ходзька, выдавец, гісторык, публіцыст, бібліёграф. Вучыўся ў Віленскім унівэрсытэце (1816-1817), быў членам таварыства філярэтаў. У1819-1822  гг. быў сакратаром Міхала Клеафаса Агінскага ў Залесьсі, у 1822 г. эміграваў за мяжу, з 1826 г. жыў у Парыжы. Напісаў м. інш.: паэму „Залесьсе” (1821), біяграфію А. Т. Б. Касьцюшкі (1837),  выдаў м. інш.: зборнікі твораў Адама
  • (162) – 6.11.1862 г. у фальварку Якушоўка памёр Віктар Каліноўскі (нар. 21.04.1833 г. у Мастаўлянах, пахаваны на старых могілках у Сьвіслачы), брат Кастуся. Быў членам Віленскай археаграфічнай камісіі і адным з пачынальнікаў рэвалюцыйнага руху.
  • (141) – 6.(18.)11.1883 г. у вёсцы Мікалаеўшчына каля Стаўбцоў нар. Язэп Лёсік (памёр у савецкай турме ў 1940 г.) – грамадзка–палітычны дзеяч, мовазнаўца, пісьменьнік, пэдагог. Вучыўся ў Маладзечанскай Настаўніцкай Сэмінарыі. З 1917 г. у Беларускай Сацыялістычнай Грамадзе, удзельнічаў у абвяшчэньні БНР у 1918 г., рэдагаваў газэты „Вольная Беларусь” (1917-1918), „Беларусь” (1920). У 20-ыя гады выкладаў беларускую мову ў Менску – у БДУ, у Пэдагагічным Тэхнікуме. Быў членам Інбелкульта і АН Беларусі. Напісаў м. ін.: „Практычную граматыку беларускае мовы” (1921), „Беларуская мова. Пачатковая граматыка”, „Беларуская мова. Правапіс” (1924), „Сінтаксіс беларускае мовы” (1925), „Граматыка беларускае мовы. Фанэтыка” (1926), „Граматыка беларускае мовы. Марфалогія” (1927). У 1930 г. пазбаўлены быў званьня акадэміка, арыштаваны і сасланы. У 1938 г. арыштаваны паўторна. Памёр 1.04.1940 г. у турме ў Саратаве.
  • (140) – 6.11.1884 г. у в. Мікалаеўшчына каля Стаўпцоў нар. Язэп Лёсік (пам. 1.04.1940 г. у Саратаве), выдатны грамадзкі й палітычны дзеяч, мовазнавец, пісьменьнік, пэдагог. У 1911 г. за незалежніцкую дзейнасьць сасланы ў Сібір. Падтрымліваў сувязь з „Нашай Нівай”, са ссылкі вярнуўся ў палове 1917 г.,
  • (137) – 6.11.1887 г. у фальварку Запольле, Слуцкага павету нар. Радаслаў Астроўскі, грамадзкі дзеяч, настаўнік. У 1924-1936 гг. быў дырэктарам Віленскай Беларускай Гімназіі, з 1928 г. па 1936 г. прапагандаваў ідэі супрацоўніцтва з санацыяй. У сьнежні 1943 г. стаў прэзыдэнтам Беларускай Цэнтральнай Рады. З 1956 г. жыў у ЗША. Быў галоўным ідэолёгам „бэцээраўскай” плыні беларускай палітычнай эміграцыі. Памёр 17.10.1976 г. у Бэнтан-Харбар, пахаваны на могілках сьв. Еўфрасіньні ў Саўт-Рывэры.
  • (112) – 6.11.1912 г. у фальварку Мачульня, Наваградзкага павету  нар. Віктар Войтанка, грамадзкі дзеяч, сьвятар, лекар. Выпускнік мэдычнага факультэту Віленскага Унівэрсытэту, член Беларускага Студэнцкага Саюзу. У час нямецкай акупацыі быў бурмістрам Баранавічаў, заснавальнікам мэдычнай школы ў Баранавічах. Пасьля вайны жыў у ЗША. У 1969 г. стаў (пасьля сьмерці бацькі) сьвятаром Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы, быў актыўным грамадзкім дзеячам. Памёр 25.04.1972 г.
  • (84) – 6.11.1940 г. памёр у Вільні Лявон Вітан-Дубейкаўскі, архітэктар, грамадзкі дзеяч (нар. 7.07.1869 г у в. Дубейкава Мсьціслаўскага павету). Пахаваны на могілках Росы, на Літаратурнай горцы.
  • (44) – 6.11.1980 г. памёр у Нью Ёрку Станіслаў Станкевіч (нар. 23.02.1907 г. у Арлянятах на Ашмяншчыне), нацыянальны дзеяч, журналіст, гісторык, літаратуразнавец.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis