2021 год у Беларусі быў абвешчаны Годам народнага адзінства. Дэкрэтам Аляксандра Лукашэнкі быў устаноўлены яшчэ і Дзень народнага адзінства – 17 верасня як чарговае дзяржаўнае свята ў краіне, у гадавіну прылучэння Заходняй Беларусі да БССР. Гэта дата ў нашай гісторыі даволі неадназначная.
17 верасня 1939 г. савецкія войскі ўварваліся ў Польшчу, на якую з захаду два тыдні раней напала гітлераўская Германія. У выніку трактату Рыбентроп-Молатаў заходняя мяжа Сасвецкага Саюза была устаноўлена ажно за Ломжай.
З нагоды 72-ой гадавіны гэтай падзеі ў „Мінск-Арэне” адбыўся форум „Сімвал адзінства”, прымеркаваны да Дня народнага адзінства. Аляксандр Лукашэнка ў сваёй прамове прыгадаў прыгнёт санацыйнай Польшчай беларусаў у Заходняй Беларусі. Згадаў, што пасля 17 верасня 1939 г. „за кароткі час у заходніх абласцях людзі атрымалі бясплатнае медыцынскае абслугоўванне, пачалі работу амаль 6 тыс. школ, адкрыліся нацыянальныя ВНУ і тэатры, будаваліся новыя фабрыкі і заводы. Ва ўсіх абласных гарадах і райцэнтрах з’явіліся беларускія газеты і часопісы”.
Але як было на самай справе, добра ведаем. Аб’яднаныя беларусы пры савецкай уладзе у наступных дзесяцігоддзях трацілі айчынную мову, губілі веру і сапраўднае гістарычнае аблічча свайго народу. Хаця, на шчасце, не ўсё яшчэ да канца страчанае.
Мы, беларусы на Беласточчыне, сапраўды пасля 17 верасня 1939 г. набылі большыя грамадзянскія правы чымсьці мелі пры „панскай” Польшчы, але ў выніку шмат і запакутавалі. Хаця б цяжкім жыццём у калгасах. Сталінскія дэпартацыі ў Сібір не абмінулі і некаторых беларусаў з Падляшша.
Той кароткі перыяд пры саветах меў для нас трагічныя паслядоўнасці. Тых, якіх „чырвоная” ўлада ўзяла на працу ў новых установах, настаўнікаў у школах, нават звычайных сторажаў ці назначаных салтысоў і членаў сельсаветаў у вёсках душылі спачатку немцы разам з палякамі з дапаможнай паліцыі, а пасля вайны „акоўцы”. Тыя і тыя не разбіраючыся лічылі іх камуністамі. Таму ад страху паўцякалі з сем’ямі на ўсход як рэпатрыянты. І гэта таксама быў вынік савецкай улады ў 1939-41 г.г.
Аляксандр Лукашэнка ў сваёй прамове згадаў яшчэ пра Беласточчыну і Віленшчыну як беларускія землі. – Але мы пра гэта ўжо не гаворым, – сказаў.
Бо і што тут гаварыць? Нас – беларусаў на Беласточчыне такія словы з яго вуснаў толькі бянтэжаць. Для пачуцця духоўных сувязей з народам у Беларусі дзяржаўная мяжа перашкаджае не так як антыбеларускі і недэмакратычны курс рэжыму ў Мінску, пабудаваны на жорсткай савецкай традыцыі.
Юрка Хмялеўскі
