Сёлета ў беларускім інтэрнэце, яшчэ да выбараў, стаў вельмі папулярным флеш-моб – «Не мой прэзідэнт». У ім людзі апісвалі, чаму Лукашэнка не можа быць прэзідэнтам іхняй краіны, Беларусі. Прычыны самыя розныя: ад асабістых (у кагосьці сям’я пацярпела праз рэжым) да эканамічных.
Дазвольце і мне выказацца на гэтую тэму. Мне зусім нядаўна споўнілася 24 гады. Калі я нарадзілася, то Лукашэнка ўжо два гады як быў пры ўладзе. Зазначу, тады яшчэ нават легітымна. Гады ішлі, а мне ўсё працягвала непакоіць: чаму ўся мая генерацыя мусіць жыць паводле парадку, які гэты нязменны чалавек усталяваў? І чаму гэты парадак аніяк не адпавядае маім жаданням і памкненням?
Беларусь – вельмі аўтарытарная краіна. У нас усё завязанае па волі і жаданні аднаго чалавека. Ён лічыць, што краіне патрэбна развіваць сельскую гаспадарку – мы развіваем сельскую гаспадарку. Ён лічыць, што беларуская мова непрыгожая і бедная – на ёй ледзь не забараняюць размаўляць. Ён любіць хакей – усе мусяць гуляць у хакей.
Але ці нехта пытае, чаго хочам мы? Тыя, хто нарадзіліся ў гарадах, а не ў вёсцы Магілёўскай вобласці. Тыя, хто выраслі не з плафонамі, а айфонамі ў руках. Тыя, ад каго не схаваеш праўду, затрымаўшы журналістаў, бо мы ўмеем карыстацца Google. Тыя, хто размаўляюць па-ангельску, слухаюць амерыканскую папсу і ездзяць за мяжу мінімум раз на год. Тыя, хто ніколі не быў у камсамоле, і ніколі не спяваў песню пра «Костры рабочих». Тыя, хто аніколі не жыў у «вялікай савецкай краіне».
Вы заўсёды так ганарыліся тым, што вы «чалавек з народу». Просты хлопец з вёскі, з калгасу. Які ведае, што такое цяжкая фізічная праца і галеча. Але вы так і засталіся на тым месцы, а мы моцна змяніліся. І самае прыкрае, што нібыта ўсе змены адбываліся дзякуючы вам. Але гэта не так.
Мы сталі свабоднымі, разумнымі, эмпатычнымі, дапытлівымі не дзякуючы вам. А наадварот. Насуперак вашым жаданням і прагам. Мы зробленыя з рознага цеста. Таму вам аніколі мяне не зразумець. Банальна, але вы выраслі з паталагічным прагненнем да ўлады і прымусу. А я вырасла з агідаю да такіх рэчаў.
А хочам мы свабоды. І не такой, дзе ўсе людзі свабодныя, але некаторыя больш свабодныя за іншых. Мы хочам самага галоўнага, самага каштоўнага, пяшчотнага, важнага, – свабоды выбару.
Выходзіць на вуліцы – не злачынства. Злачынства – адмыслова даваць злачынныя загады страляць у бяззбройных людзей. Адмаўляць катаванні і забойствы. Не казаць людзям, дзе ўтрымліваюцца іхныя блізкія. Ды ўвогуле незаконна арыштоўваць. Хацець выбраць кіраўніка краіны – не злачынства.
Мне вельмі падабаецца метафара, дзе Лукашэнка параўноўваецца з хатнім аб’юзерам. Беларусь у гэтым выпадку – жонка, якая цярпела некалькі дзесяцігоддзяў прымус. І зараз яна зразумела, што болей так не можа працягвацца. Яна набралася смеласці і гатовая сысці ад свайго мужа. Але той, як і падабаецца гвалтаўніку, не адпускае яе. Ён не можа нават думкі дапусціць, што жонка ўжо наелася ягоных выхадак.
Яна дарослая і самастойная жанчына, якая сама можа вырашаць, што ёй ужо трэба рабіць. І сапраўды, яна дасягнула шмат чаго! Але, хутчэй, насуперак ягоным рашэнням. Але вось толькі шкодны муж гэтага ці не памятае, ці нават увогуле забыў. Ягоным хворым розумам пануе ідэя-фікс: без мяне яна загіне, без мяне яна не здолее пражыць ані секунды.
Але гэта хлусня. Без яго ёй будзе толькі лепей. І яна ўжо знайшла яму замену. Таму хутчэй пытанне ў тым, што ён сам без яе не здолее.
Спадар Лукашэнка, я ўсё сваё жыццё жыву ў надзвычай гвалтоўных стасунках. Вы – не мой прэзідэнт. Я вас не абірала. Вы не маеце права размяркоўваць мой лёс. Надышоў нам час разысціся. Але вы згубілі час разысціся па-добраму.
У вас была магчымасць сысці не трымаючыся пасінелымі пальцамі за крэсла. Вы, дарэчы, абяцалі, што не будзеце так рабіць. Хлусня, як аказалася, нахабная хлусня. Вы маглі годна сысці не ў 2010, не ў 2015, нават 10 жніўня 2020 года. Але вы вырашылі зрабіць іначай. Вы вырашылі пусціць кроў першым, і ад гэтага ўжо аніколі не адмыцца.
І цяпер вы не мой прэзідэнт. Вы прэзідэнт жменькі залежных наўпрост ад вас людзей: сілавікоў, чыноўнікаў, супрацоўнікаў вашай Адміністрацыі. Прывыкайце да новай ролі. А яшчэ лепей – сыходзьце.
Ксенія Тарасевіч
Фота Давіда Маеўскага
