Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    21. Samaabarona i śmierć Żyda Berszki (2)

    Savieckaje vojsko i pahraniczniki spaczatku ŭsich ludziej z hetych troch viosak vyvieźli za Śvisłacz na zborny punkt u Nieparożnicach. Zahadali im usio z saboju zabrać, szto tolko mahli ŭziać na furmanku. Pośle saviety mieli ich parassyłać dalej u Biełaruś. Raptam pryjszoŭ zahad, szto kali chto…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    8. Kuneć sielanki

    Nocami z pod ramion krzyżów na rozdrogach sypie się gwiazd błękitne próchno chmurki siedzą przed progiem w murawie to kule białego puchu dmuchawiec Księżyc idzie srebrne chusty prać świerszczyki świergocą w stogach czegóż się bać (Józef Czechowicz, „Na wsi”, 1927) Jak mniê diś dumajetsie, dekada… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Быў апошнім беларускім паэтам на Гарадоцкай зямлі

Анатоль Парэмбскі (1927-2020) на сцэне дому культуры ў Гарадку Фота Гміннага цэнтра культуры ў Гарадку
Анатоль Парэмбскі (1927-2020) на сцэне дому культуры ў Гарадку
Фота Гміннага цэнтра культуры ў Гарадку

28 красавіка на 93-цім годзе жыцця ў Гарадку памёр беларускі народны паэт Анатоль Парэмбскі. Гэта быў незвычайны чалавек – інтэлігентны, таленавіты, з глыбокай душой. Як просты селянін, земляроб, але і з сярэдняй адукацыяй, з маленства меў цягу да культурнасці, да кніжак. Любіў пісаць вершы, а знаходзіў на гэта час цяжка працуючы на гаспадарцы, а яшчэ і ў „эскаэры”. Калі перайшоў на пенсію, маючы больш свабоднага часу наймацней разгарнуў свае крылы паэта. Тады выйшлі тры зборнікі яго вершаў – „Хвалі лёсу” (2008), „Тут былі і будзям” (2010) і „Воблакі і промні” (2010). Творы, якія ў іх надрукаваныя, гэта найперш паклон Гарадку і Гарадоцкай зямлі, на якой аўтар пражыў усё жыццё.

Анатоль Парэмбскі нарадзіўся ў 1927 годзе ў прыгарадоцкім Страшаве. У адной хаце жылі сем’і бацькі і яго братоў, агулам шаснаццаць асоб, у тым ліку сямёра дзяцей. Мус было шукаць лепшых умоў да жыцця. У 1929 г. бацьку ўдалося купіць зямлю ў Мастаўлянах з распарцэляванага маёнтку, у якім нарадзіўся камандзір Студзеньскага паўстання Кастусь Каліноўскі. Дзеля гэтага бацька прыдаўся палякам і памяняў прозвішча з Парэмскага на Парэмбскі (Porębski). Бо зямлю прадавалі толькі палякам – перасяленцам з захаду і поўдня Польшчы, якія пабудаваліся на калёніях за вёскаю. Новы пасёлак з раскінутых па палёх сяліб назвалі на польскі лад – Зялёна (Zielona).

Калі Парэмбскія перабраліся на калёнію Мастаўляны, там і праз пару гадоў сын Толік пайшоў у пачатковую школу. Прыйшлося там вучыцца яму яшчэ і са савецкім часам. Тады менавіта пачаў пісаць вершы разам са сваім сябрам, да чаго нагаварыў яго бацька. Хлопцы свае вершы паслалі ў рэдакцыю газеты „Піянер Беларусі” ў Мінску. Былі яны надрукаваныя 21 чэрвеня 1941 г. Так што адзінаццацігадовы тады Толік аўтарскага экземпляра мінскай газеты ўжо не атрымаў, бо пачалася вайна. Але пасля час ад часу надалей пісаў вершы, хаця толькі ў „шуфляду”.

Анатоль Парэмбскі з жонкай Марыяй і сынамі ад 1974 года пачаў жыць у Валілах-Станцыі на вуліцы Лісяй, дзе пабудаваў дом і гаспадарчыя будынкі. Як народны паэт поўнасцю аб’явіўся будучы ўжо на пенсіі, у 2000-х гадах. У гэтым таксама заслуга маёй скромнай асобы. Анатоль Парэмбскі быў пастаянным чытачом „Гарадоцкіх навін”, а я быў ад самога пачатку на працягу дваццаці гадоў галоўным  рэдактарам гэтага штомесячніка. Ён хутка адгукнуўся на мае просьбы да жыхароў гміны дасылаць лісты і допісы. На старонках „Гарадоцкіх навін” публікаваў вершы і ўспаміны. Па-беларуску (найбольш) і па-польску. Нашае супрацоўніцтва стала яшчэ больш цесным, калі шэсць гадоў быў я дырэктарам гарадоцкага дому культуры. Я тады увёў новы подых у гарадоцкую культуру, разгарнуў м.іш. дзейнасць літаратурнай групы „Каласы”, якая аб‘ядноўвала дзесятак аўтараў з гміны. Гэта яшчэ больш заахвоціла Анатоля Парэмбскага пісаць новыя і новыя вершы. Асабліва калі пастараўся я ў 2010 г. выдаць яму прыгожы зборнік „Тут былі і будзям” у рамках пакліканай мною пры доме культуры Гарадоцкай выдавецкай афіцыны.

Анатоль Парэмбскі часта выступаў таксама са сваімі вершамі на сцэне падчас культурных імпрэзаў. Пісаў іх на юбілеі гарадоцкіх калектываў, удзельнічаў у штогадовых конкурсах „Пісаць кожны можа”. Стаў ён таксама героем аднаго з дакументальных фільмаў з цыклу „Лёс чалавека”, якія ў двухтысячных гадах здымаў на Беласточчыне рэжысёр Уладзімір Бокун з Мінска з тадышняга тэлеканалу „Лад”.

Калі ў 2013 г. я як дырэктар дому культуры надта актыўна ўключыўся быў у арганізацыю ў гміне 150-й гадавіны Студзеньскага паўстання, Анатоль Парэмбскі расказаў мне пра сямейную памяць аб Кастусю Каліноўскім. Паказаў дзе быў двор і маёнтак у Мастаўлянах, у якім у часы паўстання служыла яго прабабка. Яна бачыла Кастуся Каліноўскага раз ці два.

Шмат чаго, што засталося ў яго памяці з доўгага жыцця, апісаў ён у сваіх вершах і ўспамінах на старонках „Гарадоцкіх навін”. Выдатна каменціраваў таксама сучаснасць. Як у вершы „Выкідайце тэлевізар!”:

Выкідайце тэлевізар!

Гэта вельмі злодзей часу.

Без яго жылося лепей,

Хаця елі бульбу з квасам!

Хаця пісаў таксама па-польску, то ў гісторыю перайшоў як беларускі паэт з Гарадка. І на жаль ужо апошні пасля славутых нашаніўцаў – Сцяпана Пятэльскага і Янука Дарашкевіча, а потым народных паэтак – Надзі Дудзік і Ніны Цыванюк (астаўся, праўда, яшчэ пажылы і хворы Ян Федзюкевіч, толькі дагэтуль яго вершаў у асобным зборніку ніхто не выдаў). Такіх аўтараў, якія вызначалі незвычайнасць Гарадоччыны, больш няма і не будзе. Штосьці канчаецца…

Пахавалі Анатоля Парэмбскага 29 красавіка на праваслаўных могілках у Гарадку.

Няхай сняцца Яму сны пра маляўнічую Гарадоцкую зямлю, якую так умілаваў і прыгожа апісваў у сваёй паэзіі.

Юрка Хмялеўскі

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў красавіку

    980 – у 1044 г. пачаў княжаньне ў Полацку Усяслаў Брачыслававіч, званы Чарадзеем. Яго славутая дзейнасьць была апісана ў паэме „Слова аб паходзе Ігаравым”. 920 – у 1104 г. адбыўся вялікі паход кааліцыі князёў Кіеўскай Русі, арганізаваны Уладзімірам Манамахам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (677) – 27.04.1347 г. у Вільні быў замучаны сьв. Антоній – першы з трох віленскіх мучанікаў (праз некалькі тыдняў мучаніцкую сьмерць прыняў сьв. Іаан, а потым сьв. Яўстафій). Былі яны кананізаваныя ў 1374 г. На месцы іх сьмерці князь Канстанцін Астрожскі ў пачатку XVI ст. пабудаваў Сьвята-Троіцкі Сабор.
  • (105) – 27.04.1919 г. польскія войскі занялі Гародню, дзе ад 21.12.1918 г. знаходзіўся Урад Беларускай Народнай Рэспублікі на чале з Антонам Луцкевічам і беларускія войскі.
  • (95) – 27.04.1929 г. у Вільні нар. Юры Туронак, беларускі дзеяч і гісторык, аўтар кніг „Białoruś pod okupacją niemiecką” (Warszawa 1993), „Wacław Iwanowski i odrodzenie Białorusi” (Warszawa 1992), „Książka białoruska w II Rzeczypospolitej
  • (79) – 27.04.1945 г. БССР прынята ў склад членаў-заснавальнікаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацый.
  • (36) – 27.04.1988 г. памёр у ЗША Вітаўт Тумаш – грамадзкі дзеяч, лекар, выдатны скарынавед. Нар. 20.12.1910 г. у в. Сьпягліца, Вілейскага павету. Выпускнік Віленскай Беларускай Гімназіі. Пасьля на мэдычным факультэце Віленскага Унівэрсытэту. Актыўна ўдзельнічаў у беларускім студэнцкім жыцьці. У гадах 1940-1941 быў старшынёй Лодзінскага аддзелу Беларускага Камітэту Самапомачы, членам Нацыянальнага Цэнтра створанага ў Бэрліне 19.04.1941 г. Зь ліпеня па лістапад 1941 г. бурмістр Менску. Рэдактар „Раніцы”. Пасьля вайны жыў у ЗША. Быў вельмі актыўным на грамадзкай і навуковай ніве, між іншым шматгадовым старшынёй Беларускага Інстытуту Навукі й Мастацтва.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis