Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (2)

    UB-oŭcy z Sakołki, jakija pravia try let viali śledztvo, ustanavili, szto maldunak na rasstralanych „kamunistaŭ” skłali sołtys z Łapiczaŭ Ivan Charuży, sołtys z Trejglaŭ Franak Karpuk i padsołtys z hetaj vioski Edzik Jurczenia. Pad kaniec grudnia 1942 r. mielisa jany sptakacca ŭ czaćvier na bazary…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • „Ja choču byti bliźka ludiam”

    Rozhovôr Jana i Haliny Maksimjukov z poetkoju Zojoj Sačko

    Jan: Čy pomniš, koli v tebe zjavivsie impuls, kob napisati peršy viêrš? I na jakôj movi tobiê napisałosie? Zoja: O, ja dumała, što ty tak i načneš… Ja učyłaś u školi v Parcievi, de była prykładnoju učenicieju. Pan od pôlśkoji movy skazav prynesti viêršyki pud… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Быў апошнім беларускім паэтам на Гарадоцкай зямлі

Анатоль Парэмбскі (1927-2020) на сцэне дому культуры ў Гарадку Фота Гміннага цэнтра культуры ў Гарадку
Анатоль Парэмбскі (1927-2020) на сцэне дому культуры ў Гарадку
Фота Гміннага цэнтра культуры ў Гарадку

28 красавіка на 93-цім годзе жыцця ў Гарадку памёр беларускі народны паэт Анатоль Парэмбскі. Гэта быў незвычайны чалавек – інтэлігентны, таленавіты, з глыбокай душой. Як просты селянін, земляроб, але і з сярэдняй адукацыяй, з маленства меў цягу да культурнасці, да кніжак. Любіў пісаць вершы, а знаходзіў на гэта час цяжка працуючы на гаспадарцы, а яшчэ і ў „эскаэры”. Калі перайшоў на пенсію, маючы больш свабоднага часу наймацней разгарнуў свае крылы паэта. Тады выйшлі тры зборнікі яго вершаў – „Хвалі лёсу” (2008), „Тут былі і будзям” (2010) і „Воблакі і промні” (2010). Творы, якія ў іх надрукаваныя, гэта найперш паклон Гарадку і Гарадоцкай зямлі, на якой аўтар пражыў усё жыццё.

Анатоль Парэмбскі нарадзіўся ў 1927 годзе ў прыгарадоцкім Страшаве. У адной хаце жылі сем’і бацькі і яго братоў, агулам шаснаццаць асоб, у тым ліку сямёра дзяцей. Мус было шукаць лепшых умоў да жыцця. У 1929 г. бацьку ўдалося купіць зямлю ў Мастаўлянах з распарцэляванага маёнтку, у якім нарадзіўся камандзір Студзеньскага паўстання Кастусь Каліноўскі. Дзеля гэтага бацька прыдаўся палякам і памяняў прозвішча з Парэмскага на Парэмбскі (Porębski). Бо зямлю прадавалі толькі палякам – перасяленцам з захаду і поўдня Польшчы, якія пабудаваліся на калёніях за вёскаю. Новы пасёлак з раскінутых па палёх сяліб назвалі на польскі лад – Зялёна (Zielona).

Калі Парэмбскія перабраліся на калёнію Мастаўляны, там і праз пару гадоў сын Толік пайшоў у пачатковую школу. Прыйшлося там вучыцца яму яшчэ і са савецкім часам. Тады менавіта пачаў пісаць вершы разам са сваім сябрам, да чаго нагаварыў яго бацька. Хлопцы свае вершы паслалі ў рэдакцыю газеты „Піянер Беларусі” ў Мінску. Былі яны надрукаваныя 21 чэрвеня 1941 г. Так што адзінаццацігадовы тады Толік аўтарскага экземпляра мінскай газеты ўжо не атрымаў, бо пачалася вайна. Але пасля час ад часу надалей пісаў вершы, хаця толькі ў „шуфляду”.

Анатоль Парэмбскі з жонкай Марыяй і сынамі ад 1974 года пачаў жыць у Валілах-Станцыі на вуліцы Лісяй, дзе пабудаваў дом і гаспадарчыя будынкі. Як народны паэт поўнасцю аб’явіўся будучы ўжо на пенсіі, у 2000-х гадах. У гэтым таксама заслуга маёй скромнай асобы. Анатоль Парэмбскі быў пастаянным чытачом „Гарадоцкіх навін”, а я быў ад самога пачатку на працягу дваццаці гадоў галоўным  рэдактарам гэтага штомесячніка. Ён хутка адгукнуўся на мае просьбы да жыхароў гміны дасылаць лісты і допісы. На старонках „Гарадоцкіх навін” публікаваў вершы і ўспаміны. Па-беларуску (найбольш) і па-польску. Нашае супрацоўніцтва стала яшчэ больш цесным, калі шэсць гадоў быў я дырэктарам гарадоцкага дому культуры. Я тады увёў новы подых у гарадоцкую культуру, разгарнуў м.іш. дзейнасць літаратурнай групы „Каласы”, якая аб‘ядноўвала дзесятак аўтараў з гміны. Гэта яшчэ больш заахвоціла Анатоля Парэмбскага пісаць новыя і новыя вершы. Асабліва калі пастараўся я ў 2010 г. выдаць яму прыгожы зборнік „Тут былі і будзям” у рамках пакліканай мною пры доме культуры Гарадоцкай выдавецкай афіцыны.

Анатоль Парэмбскі часта выступаў таксама са сваімі вершамі на сцэне падчас культурных імпрэзаў. Пісаў іх на юбілеі гарадоцкіх калектываў, удзельнічаў у штогадовых конкурсах „Пісаць кожны можа”. Стаў ён таксама героем аднаго з дакументальных фільмаў з цыклу „Лёс чалавека”, якія ў двухтысячных гадах здымаў на Беласточчыне рэжысёр Уладзімір Бокун з Мінска з тадышняга тэлеканалу „Лад”.

Калі ў 2013 г. я як дырэктар дому культуры надта актыўна ўключыўся быў у арганізацыю ў гміне 150-й гадавіны Студзеньскага паўстання, Анатоль Парэмбскі расказаў мне пра сямейную памяць аб Кастусю Каліноўскім. Паказаў дзе быў двор і маёнтак у Мастаўлянах, у якім у часы паўстання служыла яго прабабка. Яна бачыла Кастуся Каліноўскага раз ці два.

Шмат чаго, што засталося ў яго памяці з доўгага жыцця, апісаў ён у сваіх вершах і ўспамінах на старонках „Гарадоцкіх навін”. Выдатна каменціраваў таксама сучаснасць. Як у вершы „Выкідайце тэлевізар!”:

Выкідайце тэлевізар!

Гэта вельмі злодзей часу.

Без яго жылося лепей,

Хаця елі бульбу з квасам!

Хаця пісаў таксама па-польску, то ў гісторыю перайшоў як беларускі паэт з Гарадка. І на жаль ужо апошні пасля славутых нашаніўцаў – Сцяпана Пятэльскага і Янука Дарашкевіча, а потым народных паэтак – Надзі Дудзік і Ніны Цыванюк (астаўся, праўда, яшчэ пажылы і хворы Ян Федзюкевіч, толькі дагэтуль яго вершаў у асобным зборніку ніхто не выдаў). Такіх аўтараў, якія вызначалі незвычайнасць Гарадоччыны, больш няма і не будзе. Штосьці канчаецца…

Пахавалі Анатоля Парэмбскага 29 красавіка на праваслаўных могілках у Гарадку.

Няхай сняцца Яму сны пра маляўнічую Гарадоцкую зямлю, якую так умілаваў і прыгожа апісваў у сваёй паэзіі.

Юрка Хмялеўскі

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • у верасні

    750 – няўдалая аблога ў 1274 г. Наваградка аб’яднанымі галіцка-валынскімі і татарскімі войскамі. 510 –  8.09.1514 г.  перамога пад Оршай (на рацэ Крапіўна) 30-тысячнай беларуска-літоўскай арміі пад кіраўніцтвам гетмана Канстанціна Астрожскага над утрая большым маскоўскім войскам. У выніку бітвы ўсходняя Беларусь была вызвалена …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (702) – У 1322 г. дружыны Гарадзенскага княства (у склад якога тады ўваходзіла ўсходняя Беласточчына) на чале з князем Давыдам Гарадзенскім разграмілі пад Псковам нямецкіх і дацкіх рыцараў.
  • (131) – 10.09.1893 г. у Юр’еве нар. Аляксандар Ляўданскі (расстраляны ў Менску 27.08.1937 г.), гісторык і археоляг, загадчык сэкцыі археалёгіі Інстытута Беларускай Культуры, дацэнт Беларускага Унівэрсытэта, вывучаў археалягічныя і архітэктурныя помнікі Беларусі.
  • (108) – 10.09.1916 г. у Замосьці Ігуменскага пав. пам. Аляксандр Ельскі (нар. 16.06.1834 г. у Дудзічах Ігуменскага пав.), пісьменьнік, гісторык, этнограф, краязнавец. Сябра Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча ды Францішка Багушэвіча.
  • (101) – 10.09.1923 г. у в. Скварцы Дзяржынскага р-на нар. Мікалай Бірыла, беларускі мовазнавец, аўтар прац „Беларуская антрапанімія” (т. 1 – 3, 1966 – 1982), „Націск назоўнікаў у сучаснай беларускай мове” (1986). Памёр 30.09.1992 г. у Менску.
  • (95) – 10.09.1929 г. у Рославе Смаленскай вобласьці нар. Яўген Глебаў, кампазытар і пэдагог, аўтар м. ін.: балетаў „Мара”, „Альпійская балада”, оперы „Майстар і Маргарыта”, аперэты „Мільянерка”, сімфоніяў, твораў для аркестры. Памёр у Менску 12.01.2000 г., пахаваны на Усходніх могілках.
  • (34) – 10.09.1990 г. – устаноўчая канфэрэнцыя Згуртаваньня Беларусаў Сьвету „Бацькаўшчына”.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis