Pa prostu / Па-просту

  • Szucman z Nowaj Wioski

    Z cyklu "Płacz zvanoŭ" (Cz. 25)

    – Trzeba, żeby wszyscy Polacy chwycili się za prawo, bo jeśli Białorusy wezmą władzę w swoje ręce, to wszystkim będzie źle… Usim wiadomo, szto kali wosieniaj 1939 roku sawiety zajmali Zachodniuju Biełaruś, z wielkaj radaściu prywitali ich asobienno prawasłaŭnyja. Heto mieło swaje pryczyny, bo pad…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Hapčyna vnučka

    Siête stałosie v marciovi.

    Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste…. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Biełaruskaja pamiać i biaspamiactva

Kali ja dumaju pra marš u honar hetak zvanych żołnierzy wyklętych, jaki ŭžo ad niekalkich hadoŭ pravodziać u Hajnaŭcy maładyja polskija nacyjanalisty i šavinisty, niepaźbiežna prychodzić na zhadku adna cytata pra historyju i jaje bačańnie. Mienavita, amerykanski žurnalist, piśmiennik i historyk Gerald Johnson (1890-1980) niekali adznačyŭ: „Ničoha nie mianiajecca bolš ustojliva, čym minułaje – tamu što minułaje, jakoje ŭpłyvaje na našy žyćci, nie składajecca z taho, što zdaryłasia nasamreč, a z taho, u što ludzi vierać, što zdaryłasia”.

Vielmi doŭhi čas, amal 45 hadoŭ, zdavałasia nam, što naša trahičnaje minułaje, zviazanaje z zabojstvami biełaruskich sialan na Biełastoččynie, učynienymi padnačalenymi Romualda Rajsa („Buraha”), niemahčyma „pamianiać”. Nikomu ŭ hałavu nie prychodziła, što chtości pasprabuje apraŭdać hetaje złačynstva, na jakoje ŭ druhoj pałovie XX stahodździa jurysty prydumali navat asobnuju nazvu – etničnaja/relihijnaja čystka.

Etničnaja/relihijnaja čystka – heta dakładna toje, što ŭ studzieni-lutym 1946 hodu zrabiŭ „Bury” i jahonaje Pogotowie Akcji Specjalnej u dačynieńni da viosak Zani, Špaki, Zalešany, i ŭ dačynieńni da tryccaci furmanaŭ z 11 inšych viosak… Nu bo jak inačaj možna nazvać dziejańni, kali ňołnierze pytali svaich achviaraŭ pierad strełam u hałavu – Polak czy Białorus? Jak inačaj nazvač dziejańni, kali żołnierze papiaredžvali palakaŭ u vioscy, što buduć palić biełarusaŭ, kab tyja palaki pavynosili rečy z svaich chat, bo jany vypadkova mohuć zaniacca ahniom ad biełaruskich?

Dyk voś, hetaja naša historyja pačała mianiacca odrazu paśla padzieńnia kamunizmu. Akazvajecca, jurysty ň postkamunistyčnaj Polščy nia toje što nia ŭbačyli ŭ pavodzinach „Buraha” ŭ 1946 hodzie nijakaj etničnaj/relihijnaj čystki, ale reabilitavali jaho jak zmahara za svabodnuju Polšču, jakoha abstaviny prymusili da dziejańniaŭ nie zawsze jednoznacznych etycznie. Pytańnie, za što „Bury” tak niejednoznacznie etycznie zabivaŭ biełarusaŭ, zastałosia odnak biez jurydyčnaha adkazu ŭ hetym reabilitacyjnym rašeńni.

Nia maje takoha adkazu i kučka šavinistyčnych krykunoŭ, jakaja źbirajecca ŭ Hajnaŭcy pad kaniec lutaha i harłapaniň „Bury nasz bohater!”. Bo niama ni adnaho – navat drobnaha! – dokazu, što pravasłaŭnyja ŭ Zaniach, Špakach i Zalešanach ujaŭlali choć jakuju-niebudź pahrozu addziełu „Buraha”, nia kažučy pra pahrozu dla polskaj racji stanu. Toje, što „Bury” zrabiŭ ź biełarusami ŭ 1946, było zvyčajnym hienacydam. Dobra, što choć polskim historykam z IPN chapiła sumleńnia pra heta zajaviň. Ale na miesca hetych sumlennych ciapier pryjšli inšyja i, jak kaliści papiaredžvaŭ Gerald Johnson, historyja znoŭ pačała mianiacca.

Dla maładych narodowców, jakija źbirajucca na maršach u Hajnaŭcy, ni sudovaja reabilitacyja „Buraha”, ni mierkavańnie historykaŭ nasamreč nia majuć vyrašalnaha značeńnia. Bo dla ich postać Romualda Rajsa – heta patryjatyčny symbal, a nie čałaviek, jakoha možna aceńvać pavodle niejkich mierak etyki i spraviadlivaści. Tamu nijakija polska-biełaruskija dyjalohi piered televizijnymi kamerami ci pa-za imi nikoli nie pierakanajuć ich, što jany ŭzniali na svaje štandary zabojcu i vajennaha złačyncu. Dyj stolki siłaŭ u nas niama, kab vieści takija sprečki i dyskusii z palakami, nia kažučy ŭžo ab tym, kab u takich sprečkach i dyskusijach dakazać svaju racyju.

A na što jość siły? Mahčyma, zastalisia jašče siły, kab pierakanać maładoje pakaleńnie biełarusaŭ na Padlaššy, što taja versija historyi, jakuju ciapier sprabujuć ustalavać u Polščy, pazbaŭlaje ich svajoj histaryčnaj pamiaci i navat prava mieć svaju pamiać. Kali my hetaha nia zrobim, raspylimsia darešty ŭ polskaj historyi na praciahu adnaho pakaleńnia. A nastupnaje pakaleńnie našych naščadkaŭ, nia vyklučana, užo pojdzie pad kaniec lutaha pa Hajnaŭcy z vykrykami „Bury nasz bohater!”.

Jan Maksimiuk

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны. Неабходныя палі пазначаны як *

Календарыюм

Гадоў таму

  • у чэрвені

    – у 1519 г. Францыск Скарына выдае ў Празе Кнігу Руф, Кнігу Эсфір, Кнігу Плач Іяэміі. – 28.06.1660 г. войскі Вялікага Княства Літоўскага і польскія разбілі каля вёскі Палонка Слонімскага павету войскі расейскага агрэсара (камандуючы Іван Хаванскі). – 7.06.1825 г. …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (456) – 1 ліпеня 1569 г. была падпісана ў Любліне унія паміж Вялікім Княствам Літоўскім і Каралеўствам Польскім. Паводле рашэньня сойму была абвешчаная на аснове роўнасьці, фэдэратыўная дзяржава – Рэч Паспалітая. Вялікае Княства Літоўскае мела захаваць сувэрэнітэт, асобную дзяржаўную
  • (157) – 1(13).07.1868 г. у Менску памёр Канстанцін Тышкевіч, гісторык, археоляг (нар. 17.02.1806 г. у Лагойску). Закончыў Віленскі ўнівэрсытэт (1828), у 1828-1836 гг. працаваў у Варшаве, удзельнічаў у паўстаньні 1930-1931 гг. З 1836 г. жыў у Лагойску, дзе ў 1842 г. з братам Яўстафіем заснаваў першы на Беларусі музэй старажытнасьцей. Быў адным з заснавальнікаў Віленскага музэя старажытнасьцей. У 1856 г. арганізаваў экспэдыцыю па Віліі. Першы склаў тапаграфічныя планы гарадзішчаў і замчышчаў, атлас старажытных гарадзішчаў. Пахаваны ў Лагойску.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis
Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com