Lepi lubiti j stratiti lubov,

Čym ne lubiti preč nikoli.

Alfred Tennyson

Zo svojoju Veronikoju ja poznakomivsie v Prazi. To byli siêmdesiaty liêta. Ja praciovav jak instruktor nauki jazdy, pryšykovuvav ludi do egzaminuv na pravojazdu.

Pomniu jak diś, odnoho razu siêła do mojeji taksôvki jasnovołosa diêvčyna z temnymi očyma v žovtum płatijovi, dovoli vysoka i ščupła.

– Ja nazyvajusie Veronika, umiêju trochu jiêzditi autom, tato mene pudškoliv, ale mniê šče mnôho brakuje, – vona  vsmichnułasie do mene.

Mene štoś tovkonuło pud hrudima. Jeji vsmiêška była takaja tepła, takaja sonečna, što mniê na dušê potepliêło.

Tohdy Praha ne była takaja choroša i kolorova jak teper, ale mniê zdałosie, što vsio pokoloroviêło.

My spotykalisie na tôm kursi dva razy na tyždeń i za kažnym razom mnôho hovoryli, rozkazuvali sobiê dovcipy, žartovali, naveť ob knižkach dyskutovali, bo ja, choť ne studyjovav, ono skônčyv mechaničny technikum, interesovavsie i historyjoju, i filmami, i bajki načytany byv.

Koli pud kuneć kursu ja odvažyvsie zaprositi jijiê do kavjarni, vona ne odmoviłasie.

My stali spotykatisie. Ja zakochavsie v jôj tak, što bez jijiê ne ujavlav sobiê daliêjšoho žycia. Vona tohdy studyjovała na posliêdnium rokovi kulturoznavstva. Pryšykovuvałasie do oborony magisterśkoji praci, mnôho chodiła po biblijotekach, učyłasie. Ja časom pudvoziv jijiê v razny mistia, jak ono miêv čas, kob choť u čômś jôj pomohčy. I odnoho dnia vona stała žyti zo mnoju. Pryjšła tôlko z odnoju valizkoju i plecakom povnym knižok. Za kvartiru my płatili po połovini, tak samo było z jiêdłom i inšymi rečami. Ja tohdy ne pytav jijiê, skôl vona maje hrošy. Dumav, što stypendyja, što trochu od baťkôv…

Odnoho razu Veronika zaprosiła mene do svoho baťka, skazała mniê, što vôn velmi choče zo mnoju poznakomitisie. My byli z soboju vže čuť ne rôk. Jeji baťki byli rozvediany, mati žyła v Brnovi, a baťko na siole pud Prahoju. Tôlko tohdy ja doznavsie, što jeji baťko je prominentnym vujśkovym, žyve v velikuj vili, ničoho jomu ne brakuje, naveť słužanku tam maje. Ja počuvsie velmi nekomfortovo: kudy mniê do jich! Ja vperuč ne znav, što Veronika pochodit z takoho bohatoho domu, što tak napravdu na vsio, što tôlko zachoče, jôj use chvataje. Vona miêła šče brata i sestru, pryrôdnich. Veroničyn baťko žyv z partnerkoju, ale z joju šlubu ne brav, kob sobiê žycia ne komplikovati, jak potum mniê skazav.

Pometaju svojiê dumki z toji vizyty: Što ja tut roblu? Kudy mniê do jich? Vony nikoli mene, zvyčajnoho mechanika, ne zaakceptujut. Ja nikoli ne zmohu gvarantovati jôj takoho žycia, do jakoho vona pryvykła.

Tak ja, dureń, tohdy dumav. A žycie vyryšyło po-svojomu. Čerez dva roki my pobralisie, potum urodiłasie naša dočka – Ivetka.

Ja postanoviv, što postavlu dôm u Prazi. Za vsiê svojiê oščadžany hrošy ja kupiv działku. I vziav šče druhu robotu, u samochodovuj lakiêrni, kob na vsio nam chvatało. Toje vsio koštovało mene velmi mnôho. Mniê zdavałosie, što ja vsiomu dam rady: i dôm postavlu, i zaroblu na utrymanie, i dam ščastie svojôj simjiê. Ale žycie nas peremohło. My stali svarytisie z Veronikoju. Vona stała štoraz menš usmichatisie, štoraz častiêj vychodiła sama z domu i zabirała našu dočušku, častiêj ostavałasie nanuč u baťka. A ja prychodiv z lakiêrni i valivsie zmučany na łôžko, ne znajučy na jakôm sviêti žyvu. Ja ne pometav, koli my razom kudy-nebuď z Veronikoju vychodili, koli ostatnim časom byli v kini, koli ja pročytav jakuju-leń knižku. I pro seks ja zabyvsie. Mniê v hołoviê było odno: hrošy, dôm, hrošy, dôm…

– Što z toboju stałosie? – kazała mniê Veronika. –  Sto v tebe vstupiło? Hrošy to ne vsio, ja jich od tebe nikoli ne chotiêła i daliêj ne choču. Mniê zdavałosie, što ty normalny čołoviêk, ja ne choču takoho žycia, ja ono choču byti ščasliva, kudyś z toboju vyjti, lubiti tebe! – časom vona kryčała na mene.

Ale ja viêdav lepi. Pokine mene, jak tôlko nam ne chvatit hrošy. Ja kunčav dôm u Prazi i obiščav sobiê, što jak ono zroblu vinkove, to zajmusie simjoju, pojiêdemo nad more do Chorvatyji, budemo jiêzditi na vyciečki za Prahu, bude nam dobre, jak było na počatku…

Ja i ne zavvažyv, jak zhasła jeji vsmiêška, jak jeji očy perestali bliščati. A koli ja zabyvsie pro našu ročniciu šlubu i ne pryniôs jôj kviêtok, to vona potichu zapłakała.

I tohdy ja zachvorêv. Od toho lakieru mniê stali vysiadati nyrki. Ja dovho proležav u špitalovi, čut ne miêseć. Odnoho razu pryjšła do mene Veronika, odvečôrkom, siêła koło moho łôžka na špitalnuj taburetci, podiviłasie mniê v očy i skazała:

– Odychodžu od tebe, ja vže dovš tak ne vyderžu. Ne takoho ja žycia ja chotiêła. Maju inšoho faceta, vôn ne ono pro hrošy dumaje, naša dočuška joho lubit. Ivetku zabiraju z soboju, potum dohovorymsie, koli vona bude tebe odviêduvati. I ja choču rozvodu.

– Nu što ty, Veroniko! Ne možeš ot tak mene pokinuti. Ja tebe tak lublu, ja ono chotiêv dobroho žycia dla tebe i našoji Ivetki. Kob vam ničoho ne brakovało, kob my miêli dôm…

– Perestań! Ja nikoli v tebe siêtoho ne prosiła. Ja ono chotiêła byti ščasliva, kob my lubili odne odnoho. Hrošy, hrošy. Môj baťko môh nam dôm kupiti, ale ty – niê, musiv pofanaberytisie. Usio sam, sam. To ostavajsie teper sam, taki mudreć!

Ustała i pujšła. A ja pomniu, što tohdy zapłakav. Mniê dumałosie, što vona mniê vybačyt, vernetsie do mene, što ne zabyła vsioho dobroho, što mižy nami było.

Veronika bôlš v špitalovi ne pojaviłasie. Pryjšov zatoje jeji baťko, z kotorym ja dovoli dobre dohovoruvavsie.

– Žycie, – skazav vôn mniê tohdy, – ne polahaje ono na zarobluvani hrošy. Ja tože zrobiv takuju pomyłku. Veronika vže do tebe ne vernetsie, ja jijiê dobre znaju. Vona takaja, jak jeji mati. Ty musiš jakoś dati rady z siêtym, znajti sobiê inšu kobiêtu, začati nove žycie.

Ja vernuvsie do pustoji kvartiry. Veronika zabrała vsiê svojê rečy, rečy Ivetki tože. Zatoje na stoliê, na małôm spodkovi, ležav jeji prakôveć, kotory ja jôj kupiv pud naš šlub. I papery na rozvôd koło prakôvcia. Mniê od siêtoho zrobiłosie nedobre, choť ty bery i łobom u stinu tovčy. Kob i tebe takoje spotkało! – proklav ja tohdy Veroniku v dušê. – Kob i ty terpiêła, jak teper ja!

Do praci ja ne vernuvsie, ale lakiêrnia vypłatiła mniê velikie odškodovanie. Ja za tyje hrošy vykunčyv dôm i spłativ po rozvodi Veroniku. Vona chotiêła odsuditi od mene dôm, ale ja ne dav. Ja, musit, byv velmi protivny dla jijiê na rozvôdnuj spravi, ale vona ne miêła nikjakoho prava na dôm, ni korony mniê ne dołožyła.

A potum ja otrymav nasliêdstvo po baťkach: tretiu časť jichnioji chaty i try placy nedaleko Prahi, tam, de žyv môj tesť. Kob ja znav raniêj, što mene takoje čekaje, to nikoli v žyci ne zapraciovavsie b čut ne na smerť. Tohdy ja naniav dôm u Prazi dla japonciuv, prodav dva placy, a na tretium stav budovati druhi dôm. Miêstie tam fajne, dorečy, ja vas tudy koli-nebuď zaberu, usio pokažu, ono dojiêzd tudy trochu nevelmi, ale jakoś pomału naładitsie. Môj plac z domom je na zhôrkovi, ciêłe sioło stamtôl vidno, a z druhoji storony liês, daliêj inše sioło. Jak pudymajetsie soncie, to až duch zajmaje od krasy. I poviêtre tam čyste, ne toje što tut, u Prazi.

Teper ja vže na emerytury, dôm skônčyv, ono taras ostavsie i puddaše. Maju tam pokuj i dla vnučki, časom u mene nočuje, bo moja dočka tože tam žyve, ono v blokovi. Ja pomôh kupiti jôj miêškanie, trochu jeji tesť dołožyvsie. Ivetci šče vrodivsie chłopčyk, ale vôn poka zamały, kob ja môh joho dohladati.

A moja Veronika vrodiła tomu svojomu syna, chłopciovi teper uže dvanadceť liêt bude. Vona velmi pominiałasie, koli odyjšła od mene, obstryhła svoje jasny vołosy zusiêm nakorotko, pomalovała jich naryžo. I chudaja mniê zdałasie, koli ja pobačyv jijiê po kilkoch liêtach od našoho rozstania.

Ujaviête sobiê, što Veronika tože kupiła dôm u našum siole, ono na druhum kunciovi. Tak što my vsiê raptom stali žyti v odnôm miêsti. I Veronika zo svojim, i jeji baťko, i naša Ivetka z mužom, i Ivetčyn tesť.

Ja často byvaju v svojoho byłoho testia, bo my z jim podružyli. Zahladaju do joho časom po miêd, bo vôn pščoły hoduje, veliki sadok maje, a časom ono tak, kob pobačytisie, herbaty popiti. I tam u joho ja spotkav Veroniku peršy raz posli našoho rozvodu. Same byv deń narodženia testia i ja zajšov, kob joho povinšovati.

Koli my spotkalisie z Veronikoju, to podali sobiê ruki, jak zvyčajny znakomy, jakby mižy nami nikoli ničoho ne było. Ja divivsie na jijiê, takuju peremiênianu, i ono žal mniê sercie stiskav. Ja i do siêtoji porê ne znajšov sobiê inšoji partnerki do žycia. A tohdy do mene dojšło, što ja vsio ždav. Ždav, što Veronika do mene vernetsie i budemo razom žyti v novum domi, kotory ja postaviv. Usio zrobiv u jôm tak, jak jôj koliś podobałosie, naveť mebli takije kupiv, jakije vona lubiła. Stary dureń.

– Ty jakoś pochudiêła, Veroniko – skazav ja jôj u testia.

– Nu, jakoś trochu, – vona podiviłasie na mene tak, jakby mene napravdu ne bačyła. – Ostatnio ja velmi perepraciovana, šykovała malarśku vystavu i zabiêhałasie. Musit, pujdu do dochtora, kob vypisav mniê jakijeś vitaminy abo što-leń…

– Nu tak, musovo pujdi, potrebuješ čohoś na vzmocnienie, – burmotav ja.

– To se nevrátí, to se nevrátí… – povtorav ja sobiê dorohoju dochaty, po tôm spotkani. – Treba mniê jakoś svoje žycie poukładati, koho-leń znajti, pokinuti minułosť za soboju, – dumav ja.

Šče na tôm samum tyžniovi pryjšła do mene Ivetka.

– Tatu, mama v špitalovi, roblat jôj jakijeś badani.

Ja perelakavsie. Musit, dočka pryvvažyła.

– Tatu, šče ničoho ne vjadomo, pobačymo, što tam vyjde, – uspokojuvała mene.

Ale ja viêdav, ja peredčuvav…

Veronika zachvorêła na bjałačku. To strašna chvoroba. Vona stała často byvati v špitalovi: to na badani jijiê brali, to pudderžuvali kroplôvkami, to miniali leki, to davali chemijoterapiju…

Vojovała vona z chvoroboju, musit, zo try roki. Odnoho razu, koli vona ležała v špitalovi, było tak dva-try roki posli dyjagnozy, pryjšov do jijiê Ivoš, jeji čołoviêk, i skazav, što znajšov sobiê inšu lubov i choče z Veronikoju rozyjtisie. Toj Ivoš byv mołodšy za Veroniku liêt na siêm-vôsim.

Ja vse dumav, što toje mižy jimi dovho ne vyderžyt. Mołodšy facet raniêj čy puzniêj začne rozhladatisie za inšymi kobiêtami. A tut šče takaja chvoroba. Ja vspomniv, jak ja koliś u hniêvi i złôsti žyčyv Veronici, kob jijiê spotkało takoje, što vona pryčyniła mniê. I los jôj toje vernuv. Ale ja ne miêv žadnoji satysfakciji.

Najhôrš na vsiôm vychodiv jich syn, Oskar, vôn byv velmi zžyty z Veronikoju, a teper pro joho ne miêv chto dbati: mati v špitalovi, baťko zaniaty novoju lubovju, tak što Oskar žyv najčastiêj u svojoho diêda, Veroničynoho baťka. Ne było jomu tam kiepśko, ale vôn tužyv za materoju i, pevno, za baťkom tože.

Odnoho vesnianoho dnia moja Veronika vmerła, potichu, u špitalovi.

– Tatu, ne chovajte mene na mohiłkach, ja ne choču, – prosiła baťka pered smertieju. – Rozsypte môj popeł u sadkovi, pud jabłyniami, kob ja vse była z vami.

Môj tesť sidiêv koło jijiê z očyma povnymi slozuv, velmi chotiêv byti pry jôj do kuncia, ale i tak ne prypilnovav, bo Veronika vmerła vnočê.

Odnoji nediêli my vsiê zobralisie v joho sadkovi, rozsypali popeł z urny, tesť poliêv travu vodoju, kob viêtior tych ostatkuv ne rozniôs, vypili my po šklanci vina, povspominali Veroniku i rozyjšlisie.

Takaja była moja perša i posliêdnia lubov, pani Halino.

Halina Maksymiuk