Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    19.Szalony kamandant z Sannikoŭ

    Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

RSS і Facebook

Suprać łomu niama pryjomu

11 sakavika 2019 na sajcie Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) źjaviłasia paviedamleńnie, što w świetle obowiązującego prawa Romuald Rajs i Kazimierz Chmielowski są (…) niewinni.

Chto taki Romuald Rajs „Bury” – tłumačyć, dumaju, nia treba. Nahadaju tolki, što Kazimierz Chmielowski „Rekin” – heta namieśnik „Buraha”, jaki razam ź im paliŭ vjoski Zalešany, Volka, Špaki, Zani i Kancavizna dy rasstrelvaŭ cyvilnych biełarusaŭ (79 čałaviek) u studzieni-lutym 1946.

U 2005 hodzie IPN zakončyŭ śledztva pad kiraŭnictvam prakurora Dariusza Olszewskiego ŭ spravie dziejnašci addziełu „Buraha” i pryjšoŭ da vysnovy, što hetaja dziejnaść nosiła znamiona ludobójstwa.

A voś ciapier IPN paviedamlaje, što w świetle najnowszych badań naukowych informacje z ustaleń końcowych śledztwa w sprawie „Burego” w wielu obszarach są wadliwe. I robić vysnovu, što za „Burym” i jaho namieśnikam, u śviatle ciapierašnich zakonaŭ, niama nijakaj viny.

Pakolki ja nie juryst, to pakinu pa-za kadram pytańnie, jakim čynam artykuły ŭ piśmie społeczno-historycznym, na jakija paklikajecca kamunikat IPN, upłyvajuć na polskaje zakanadaŭstva i farmalnyja rašeńni ŭ prakurorskich i sudovych raśśledavańniach. Odznaču tolki, što ŭ kamunikacie, jaki apraŭdvaje „Buraha”, ni słovam nia zhadvajecca ab niejkim novym śledztvie ŭ jaho spravie ci ab tym, chto sa śledčych IPN persanalna padpisaŭsia pad ciapierašnim „apraŭdańniem”. Vyhladaje na toje, što jurydyčnuju prablemu vyrašyli historyki i publicysty, a nie prakurory z sudździami.

Z Kazimierzem Krajewskim, adnym z nazvanych u kamunikacie historykaŭ, jakija paličyli śledztva IPN z 2005 hodu wadliwym, pahavaryła Radyjo Svaboda. Akazvajecca, jon pravioŭ „pryvatnaje śledztva” ŭ spravie „Buraha”. „My razmaŭlali z žycharami niekatorych viosak u vakolicy, jakija pryhadvajuć adnosiny z žaŭnierami „Buraha”, z veteranami hetych farmavańniaŭ, – cytuje Krajewskiego Radyjo Svaboda. – Absalutnuju bolšaść pravasłaŭnych biełarusaŭ, ź jakimi mieŭ dačynieńnie „Bury”, nie zabivali, a prosta adpuskali”. I jašče, pavodle hetaha historyka, na karyść „Buraha” śviedčyć taki niemałavažny fakt: „U „Buraha” była mahčymaść spalić nia piać viosak, a značna bolš, ale jon hetaha nie zrabiŭ”. Tamu, robić vysnovu doktar Krajewski, heta nie było ludobójstwo.

Kali kamu cikava, całkam hetuju razmovu možna pračytać na sajcie Radyjo Svaboda. A ja chaču tut paŭtaryć, štó pra „pakłońnikau Buraha” ja napisaŭ u hetym miescy ŭ lutym: „Nijakija polska-biełaruskija dyjalohi piered televizijnymi kamerami ci pa-za imi nikoli nie pierakanajuć ich, što jany ŭzniali na svaje štandary zabojcu i vajennaha złačyncu. Dyj stolki siłaŭ u nas niama, kab vieści takija sprečki i dyskusii z palakami, nia kažučy ŭžo ab tym, kab u takich sprečkach i dyskusijach dakazać svaju racyju”.

Nam treba padbać pra značna važniejšaje: jak pieradać abjektyŭnuju infarmacyju pra toje, što adbyvałasia na Biełastoččynie paśla vajny, najmałodšym pakaleńniam biełarusaŭ, jakija abjektyŭnych histaryčnych pracaŭ nie čytajuć, a na historuju hladziać tak, jak jaje padajuć u medyjach historyki nakštałt pana Krajewskiego. Dziela hetaha patrebny supolny vysiłak i biełaruskich historykaŭ, i biełaruskich žurnalistaŭ, i nastaunikaŭ biełaruskaj movy ŭ škołach, i pravasłaŭnych śviataroŭ.

Kali kazać kankretna, my pavinny padrychtavać vydańnie pra „čas Buraha” na polskaj movie, na staronak 40-50, u jakim faktahrafičny materyjał, dakładna vyvierany našymi historykami, pavinien być padadzieny ŭ formie dastupnaj razumieńniu padletkaŭ.

Takuju knižačku treba vydać masavym nakładam (masavym, kali mieć na ŭvazie pamiery našaj mienšaści) i raspaŭsiudzić jaje praz usie dastupnyja padlaskim biełarusam kanały, u tym liku carkoŭnyja. I takuju knižačku treba vydać na hramadzkija hrošy, sabranyja siarod ludziej na Padlaššy, a nie na dziaržaŭnuju datacyju.

Jan Maksimjuk

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • у верасні

    1040 – У 983 г. вялікі князь Уладзімір на чале дружын, аснову якіх складалі дрыгавіцкія і крывіцкія воі, рушыў супраць яцьвягаў. Армія перайшла па землях сёньняшняй Беласточчыны і паводле „Повести временных лет” як напісана „Въ лето 6491 иде Володимир на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (258) – 25 верасьня 1765 г. у Гузаве (зараз Мазавецкае ваяв.) нарадзіўся Міхал Клеофаc Агінскі – дзяржаўны дзеяч, дыпламат, кампазітар (памёр 15.10.1833 г. у Флярэнцыі (Італія), дзе пахаваны ў пантэоне Санта Кручэ).
  • (175) – 25.09.1848 г. у Магілёве нар. Вацлаў Федаровіч, краязнавец, калекцыянер, юрыст, член-карэспандэнт Кракаўскай АУ. З 1884 г. жыў у Віцебску, працаваў намесьнікам старшыні Віцебскай вучонай архіўнай камісыі. Пісаў артыкулы па гісторыі краю ў „Витебские губернские ведомости”. Памёр 11.01.1911 г. у Рызе, пахаваны ў Віцебску на могілках касьцёла сьв. Варвары.
  • (148) – 25 верасьня 1875 г. у в. Асаўцы Кобрыньскага павету нарадзіўся Сяргей Паўловіч, настаўнік, нацыянальны дзеяч. У 1925-1928 гг. быў дырэктарам Віленскай Беларускай Гімназіі. Адзін з кіраўнікоў Таварыства Беларускай Школы. За беларускую, патрыятычную дзейнасьць пазбаўлены правоў навучаньня. Актыўна выступаў супраць палянізацыі беларускага насельніцтва. Між іншым быў рэдактарам дзіцячага царкоўна-культурнага часопіса „Снапок” (у 1937-1939 гадах), аўтарам школьных падручнікаў ды дапаможнікаў на беларускай мове. Памёр 16.09.1940 г. у Вільні, пахаваны на праваслаўных Свята Ефрасіньнеўскіх могілках.
  • (110) – 25.09.1913 г. у в. Нобель Пінскага павета нар. Сяргей Грахоўскі, беларускі пісьменьнік. У 1936 г. закончыў літаратурны факультэт Мінскага пэдагагічнага Інстытута, працаваў рэдактарам на Беларускім радыё. У 1936 г. рэпрэсаваны, 10 гадоў быў у лагеры. У  1946 – 1949 гг. выкладаў рускую мову і літаратуру ва Урэцкай сярэдняй школе на Случчыне. Пасьля паўторна арыштаваны і сасланы на вечнае пасяленьне ў Новасібірскую вобласьць. Пасьля рэабілітацыі ў 1955 г. вярнуўся ў Беларусь, працаваў на радыё, у часопісах „Бярозка”, „Вясёлка”. Першы верш надрукаваў у 1926 г. У 1973 і 1983 гг. выдаваліся яго „Выбраныя творы” ў 2 тамах. Памёр 11.12.2002 г. у Менску, пахаваны на Усходніх могілках.
  • (109) – 25.09.1914 г. у Зэльве Гродзенскага пав. нар. Аўген Смаршчок, праваслаўны сьвятар, старшыня Саюза Беларусаў у Бэльгіі. Рукапаложаны ў сан сьвятара Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ) у 1950 г., быў адным з ініцыятараў і арганізатараў БАПЦ у Бэльгіі. Памёр 25.09.1984 г. у Грэверы каля Лювэну ў Бэльгіі.
  • (102) – 25-28.09.1921 г. у Празе адбылася Першая Усебеларуская Канфэрэнцыя – сход прадстаўнікоў беларускіх арганізацыяў з Заходняй Беларусі, Латвіі, Летувы, Нямеччыны, Чэха-Славакіі. Прысутныя падтрымалі прынцып поўнай незалежнасьці ды непадзельнасьці Беларусі. Між іншым удзельнікі сходу сьцьвердзілі, што лічаць ворагамі беларускага народу кожнага хто прызнае Рыжскі мірны трактат, які падзяліў беларускія землі між Расею і Польшчу. Прысутная на канфэрэнцыя была беларуская дзеячка родам з падбеластоцкіх Агароднічак Вера Маслоўская (Матэйчук).
  • (85) – 25.09.1938 г. у Краснасельскім каля Ваўкавыска нар. Вячаслаў Целеш, мастак і беларускі дзеяч у Латвіі. Жыве ў Рызе. Віншуем!
  • (58) – 25.09.1965 г. у Гільдэсгайм у Нямеччыне памёр Міхась Маскалік (нар. 18.03.1903 г. у Гарадзеі), каталіцкі сьвятар усходняга абраду, беларускі хадэцкі дзеяч.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Copyright © 2023 Czasopis