Больш за шэсць месяцаў у Беларусі бясконца паўтараюць слова «інтэграцыя». Калі яна мусіць адбыцца і на якім узроўні, трымаецца ў тайне. Адзінае, што было вядома, дык дата 8 снежня. Тады Пуцін і Лукашэнка мелі падпісаць чарговыя «дарожныя карты» па інтэграцыі. Гэта выклікала масавыя абурэнні беларусаў – на выходных 7-8 снежня на вуліцы Мінска выйшла каля тысячы чалавек.

Мы абараняем незалежнасць!

Калі з’явіліся першыя згадкі пра інтэграцыю з Расіяй, стала вельмі страшна. Добра памятаю яшчэ Крым 2014 года і вельмі не хочацца такога сцэнару для Беларусі. Таму калі актывісты пачалі заклікаць выходзіць на вуліцу ў першыя снежаньскія выходныя, стала зразумела – трэба ісці. Каб паказаць, што ёсць беларусы, якія не хочуць станавіцца бліжэй да Расіі хоць на крок.

Першы пратэст адбываўся ў прахалодную суботу 7 снежня. Актывісты кампаніі «Свежы вецер», якая намагаецца адстаяць незалежнасць Беларусі, заклікалі менчукоў сабрацца ў самым цэнтры сталіцы ўздоўж праспекту ды ўзяцца за рукі. Акцыя атрымала назву «Жывы ланцуг» – як той ланцужок, які 30 гадоў таму ўтварылі жыхары Літвы, Латвіі і Эстоніі каб абараніць сваю незалежнасць ад СССР.

Калі прыйшла на адну з заяўленых арганізатарамі кропак, было шмат перажыванняў і сумневаў – ці збяруцца людзі? Ці здолеем мы пакрыць увесь заяўлены маршрут? Ці не будзем мы за гэта пасля пакараныя? Пытанні пастаянна круціліся ў галаве, але калі мы ўзяліся за рукі, усе сумневы нібыта растварыліся ў паветры.

Круціш галаву налева, направа – і бачыш людзей! Яны ёсць і трымаюцца за рукі. Напэўна, занялі два кіламетры, як і планавалася. Па чарзе ўздымаем рукі, пускаем «хвалю», нібыта футбольныя заўзятары. Міліцыянты і «людзі ў цывільным» праходзяць побач. Кажуць, што акцыя несанкцыянаваныя і просяць разысціся. Мы крычым у адказ: «Ганьба!» і «Міліцыя з народам». Нам сігналяць машыны, мінакі крычаць «Жыве Беларусь!». Але ніхто не далучаецца.

Праз 15 хвілін жывы ланцужок распадаецца і крочыць да наступнай кропкі. Потым, ужо з навінаў, я даведаюся, што было каля 200 чалавек. І сярод іх – шмат моладзі.

Палітычны актывіст і былы палітвязень Павал Севярынец заклікае а 12-й гадзіне прыходзіць на Кастрычніцкую плошчу. Мы з сябрамі вырашаем паглядзець, што там будзе адбывацца. Напачатку людзей няшмат, каля сотні. Частка стаіць у ланцужку праз дарогу ад плошчы. Міліцыя ўсё так жа крычыць, што мітынг несанкцыянаваны. І ўсё так жа ў адказ чуюць «Ганьба!» і «Незалежнасць!».

Пасля невялікай сутычкі з людзьмі ў цывільным, беларускія апазіцыянеры пачынаюць прамаўляць. Яны шмат кажуць пра Каліноўскага, пра важнасць незалежнасці, пра гатоўнасць абараняць Беларусь. Людзей становіцца ўсё болей і болей. Падаецца, што на плошчы сабралася каля тысячы чалавек. Шмат хто прынёс з сабой плакаты, бчб-сцягі, шалікі з «Пагоняй». Міліцыя проста назірае, здымаюць людзей на камеры, але нікога не чапаюць. Не бачна нават аўтазакаў, адвечных спадарожнікаў беларускіх пратэстаў.

Пратэст у суботу цягнуўся каля пяці гадзінаў. Пратэстоўцы крочылі па цэнтры Менску, прайшліся па розных цэнтральных кропках горада. І толькі адно затрыманне. І тое, п’янага правакатара, які крычаў «Расея!».

І тым прыемней было апынуцца на такім жа мітынгу ўжо на наступны дзень. Людзей стала дакладна не меней. Яны ўпэўнена крочаць у бок расейскай амбасады. Там іх чакае шмат аўтазакаў і амапаўцаў. Але яны паводзяць сябе даволі прыстойна, не кранаюць і нават не палохаюць пратэстоўцаў. Пасля перадачы рэзалюцыі Павал Севярынец абяцае правесці натоўп па прыгожых мясцінах Менска. І выконвае свае абяцанні – мы крочым у бок Старога горада. Некаторыя мінакі крычаць «Жыве Беларусь!», некаторыя называюць нас «бандэраўцамі». Міліцыя ізноў нікога не чапае, хутчэй ахоўвае. Хіба што так выглядае сапраўды мірны пратэст.

Крыху разважанняў пасля

8 снежня Лукашэнка і Пуцін анічога не падпісалі. Наўрад ці на кіраўнікоў краін так паўплывалі не самыя шматлікія пратэсты беларусаў. Напэўна, хтосьці ўсё-ткі вельмі не хоча дзяліцца хоць бы і дробным кавалачкам сваёй улады.

А адсутнасць затрыманняў аніяк не сведчыць пра «збліжэнне з захадам» ці «пачатак лібералізацыі». Было бы дзіўна арыштоўваць грамадзянаў, якія адстойваюць незалежнасць сваёй краіны. Тым больш, што міліцыя была, і людзі ў цывільным былі, і нават АМАП паказаўся.

Калі маеш магчымасць мірна ісці па вуліцах горада і мірна выказваць сваё меркаванне, пачынаеш разумець, наколькі гэта натуральна. І ўсё меней становіцца ясным, чаму гэта права ў цябе з’ўляецца толькі калі самое існаванне тваёй краіны пад пагрозай.

Ксенія Тарасевіч

Фота Ксеніі Тарасевіч і Пятра Маркелава