Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    17. Petelski vel Talkoŭski

    Pasiarod 20-cioch szucmanaŭ, jakija na paczatku nimieckaj akupacji służyli na pastarunku żandarmerii ŭ Krynkach, było czatyroch Petelskich, katolikaŭ z Kruszynianaŭ. Śled pa ich zachawaŭso ŭ dakumantach śledztwa, zawiedzienaha uboŭcami dziesiać let pa wajnie. Życiel Krynak, szawiec Szutkiewicz (abrablaŭ jon jaszcze 3,5 ha ziamli), jaki tedy…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Nečysta siła, ničoho inšoho

    Ne znaju, što z siêtoho vyjde: musit, ničoho dobroho na samy kuneć, jak to naohuł byvaje z usiêm, što maje choť ščôpoť čohoś spôlnoho z nečystoju siłoju. Zakônčyvšy cykl rozkazuv „Ne može byti!”, ja vže dumała, što ničoho inšoho ne napišu, bo vsio, što chotiêła…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Pamiać

Płacz zwanoŭ

10. Abława na kamunistaŭ (2)

U takoj chaci jak heta z prybiełastockaho skansenu (pierawiezienaj z Hryboŭszczyny) żyŭ u Słoi Iwan Jakimiec z siamjoju, razam siem czaławiek Fatahrafija Miry Łukszy
U takoj chaci jak heta z prybiełastockaho skansenu (pierawiezienaj z Hryboŭszczyny) żyŭ u Słoi Iwan Jakimiec z siamjoju, razam siem czaławiek
Fatahrafija Miry Łukszy

A tak rok raniej pra kałchoz u Słoi pisała „Pabieda” (gazeta wychodziła ŭ Sakołcy):

(…) 1 kwietnia 1940 r. u naszym sakolskim rajonie pa inicjatywie sialan z wioski Słoja (Szudziałaŭski sielsawiet) 57 haspadarak biadniakoŭ i siaradniakoŭ zhadzilisa złuczycca ŭ kałchoz. Raszenniem Sakolskaho rajispałkomu kałchozu imia Stalina pieradadzieny byŭ były majontak u Słojcy z ziamloju, usiakimi budynkami i t.d. Kromie taho małoczno-tawarnaja fierma kałchoza atrymała 15 sztuk bydła, 33 awieczki i dr.

Cipier u kałchozie poŭnym macham razharnulisa wieśnianyja palawyja raboty. Uże zasiejana 40 haktaraŭ aŭsa, 40 haktaraŭ jaczmieniu i dr. Takija prawadyre jak kamsamolec Fidziukiewicz, Lisoŭski i dr. dobro wiadomyja ŭsiamu kałchozu. Tawaryszcz Fiedziukiewicz pry normie czatyroch haktaraŭ każdy dzień absiawaje pa siem haktaraŭ. Swajoj dobrasowiesnaj rabotaj hetyja tawaryszczy pakazwajuć prymier usim druhim kałchoźnikam.

Słajanam pabudawali jaszcze ŭ wioscy wielki kałchozny kłub, u jakim wieczarami arhanizawali pradstaŭlenni, tancy pad harmoszku i pakazwali sawieckija filmy. Usio pa toje, kab „każdamu sielaninu zapeŭnić szczaśliwuju, radasnuju i „praćwietajuszczuju” żyźń”.

Na druhi rok, kali aszukanyja haspadare zbuntawalisa, mieli ich za heto pawywozić na Sibir. Ad wywazu na „biełyja miadźwiedzi” słajanaŭ wyratawali Niemcy, napadajuczy 22 czerwca na Sawiecki Sajuz.

Chutko nimiecki sałdat zajszoŭ i ŭ chatu Jakimcoŭ. Iwan trymaŭ na rukach maleńkuju daczku Lusiu. Żenia, jakoj było cztery let, stajała z boku ŭsia ŭ strachu, dryżała kab siastra tolko nie zapłakała. Była pierakanana, szto tedy Niemiec woźmie i ŭsich ich pastralaje (była jaszcze siaredniaja siastronka Mania).

Potym nimieckija dachtare niekatorym dzieciam u Słoi rabili ŭkoły-zastrzyki. Ad hetaho maci ledź nie pamiarła. Pachudzieła, usia zrabiłasa żołtaja. Niczoho ni jeła, tolko pić joj wielmi chaciełaso.

Samaje strasznaje za Niemca ŭ Słoi zdaryłaso ŭ marcy 1942 r. Kali hitleraŭcy ŭ tutejszych wioskach prawodzili aperacju kikwidacji kamunistaŭ, chtoś zaŭdaŭ im pra „balszawickuju” Słoju. Gestapa i żandarmeria z Krynak i Szudziaława pośle rasstreła dziesiacioch życialej Harkawicz u toj sam dzień pryjechali ŭ wiosku likwidawać tut „kamunistycznaje hniazdo”. Z chataŭ pawyhaniali mużczyn, toża majho dzieda. Zaczynili ŭsich u stadoli pasiaredzieni wioski. Nimieckija żandarmy wyniali z samachoda kanistry z banzynaj i woś-woś mieli ablić joju kryty sałomaju budynak i padpalić. Tak jak pośle ŭ Chatyni pad Minskam i druhich biełaruskich „wohniennych wioskach” (tam za suwiaź z partyzanami albo z pomsty za zabojstwo imi jakohoś Niemca).

Mużczyny ad strachu zamierli, nastała ciszynia. Raptam z horki za wioskaju, ad Szudziaława, sztoraz macniej paczaŭ hudzieć mator. Jechaŭ wielmi chutko, śpiaszaŭ, pakidajuczy za saboju tuman pyłu. Baczyli heto słajanie – baby z dziećmi na rukach (pasiarod ich Luba Jakimiec z daczuszkami), jakich zhnali na prahumień, kab baczyli jak żyŭcom harać ich mużczyny. Ale gestapowiec chutko wysieŭ z matora i pabieh da kamandujuczaho akcjaj. Sztoś jamu pahierhataŭ i toj adrazu zakamandawaŭ adczynić dźwiery stadoły i ŭsich stul wypuścić.

Ad pahibieli mażliwo spas ich toj bunt u kałchozi. U astatni momant chtoś moh skazać pra toje Niemcu, szto matoram prypior z Szudziaława ŭ Słoju.

Ad wielkaj palohki i radaści słajanie chutko paznosili hitleraŭcam koszyki słaniny, jajak, samahonki i hetym dabrom adudziaczylisa za darawannie mużczynam życia.

Jurak Chmialeŭski

Dalej budzia

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў чэрвені

    995 – Каля 1028 г. нар. князь полацкі Усяслаў Брачыслававіч (памёр у 1101 г.), выдатны ўладар, змагаўся за самастойнасьць і незалежнасьць Полацкага княства. У 1068 г. быў выбраны вялікім князем кіеўскім, праз год зрокся гэтага пасаду, вярнуўся ў Полацак, дзе …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (504) – у 1519 г. Францыск Скарына выдае ў Празе Кнігу Руф, Кнігу Эсфір, Кнігу Плач Іяэміі.
  • (407) – пачатак дзейнасьці ў 1616 г. у Магілёве праваслаўнай брацкай друкарні, якая дзейнічала да 1773 г.
  • (104) – 5.06.1919 г. у Вільні быў надрукованы першы нумар „Беларускага жыцьця” пад рэдакцыяй Францішка Аляхновіча.
  • (85) – 5.06.1938 г. расстраляны Юры Лістапад (нар. у красавіку 1897 г. у Варкавічах на Случчыне), кіраўнік беларускага руху на Случчыне, настаўнік.
  • (81) – 5.06.1942 г. у Ракаве нар. Вячаслаў Рагойша, літаратуразнавец і перакладчык, аўтар шэрагу манаграфіяў па тэорыі, практыцы і гісторыі беларускай літаратуры. Віншуем!

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Copyright © 2023 Czasopis