Мінулым летам выпадкова адведала я надзвычай цікавы куточак на падляшскім адлюдзьдзі. Далёка ад горада і цывілізацыі, далёка ад вёскі… Сапраўды – у полі… Але як там утульна і свойска! Там на калёніі Кнышэвічы ёсьць цудоўны гаспадар дому – Пётр Савіцкі, гісторык па прафесіі. Сваё захапленьне гісторыяй перавёў на дом дзядоў, каб маглі ў ім – цяперашняй агратурыстычнай кватэры – адпачываць турысты. „Хата Кнышэвічы” захапляе сваёй беларускай атмасферай. Пра прывязанасьць да традыцыі, пра захапленьне гісторыяй і пра ідэю агратурыстыкі размаўляю з Пятром Савіцкім.
Лена Глагоўская
Ці турысты не маюць праблем з даездам да «Хаты Кнышэвічы»? Яна знаходзіцца на амаль на канцы сьвету, а як захапляе кожнага, хто яе пабачыць, аб чым сьведчаць допісы ў інтэрнэце!
– У сучасным сьвеце, калі ўсе госьці маюць доступ да інтэрнэту, не ёсьць гэта асабліваю цяжкасьцю. Хопіць упісаць у навігацыю „Chata Knyszewicze” і кожны падарожнік, ці з замежжа, ці з другога канца Польшчы, прыязджае без праблем.
Ведаю, што прыгода з агратурыстыкай на пачалася „от так сабе”. Адкуль паявілася такая думка?
– У дзень аблітыя сонцам краявіды з пагоркамі і нівамі, а ноччу чыста зорнае неба. Гэта заўсёды прыцягала мяне да старой хаты маіх продкаў, даючы мне адпачынак і радасьць у сэрцы. Калі пачаў бачыць, што ўсё больш людзей стомленых цяжарам сучаснай цывілізацыі, шукае прыпынку, дзе будзе спакой і цішыня, вырашыў падзяліцца сваім месцам. У гэтым дапамог мне мой сябра Славамір Кірылюк, які ўжо многа лет на калёніі вёскі Новаберазова вядзе агратурызм «Korolowa Chata».
Як перакладаецца на Тваё захапленьне Твая прафесія гісторыка?
– Быў час, калі ўсе жыхары беларускіх вёсак на Сакольшчыне ўцякалі ў горад, пакідаючы спадчыну сваіх продкаў. У вёсках пачынала быць усё менш беларускамоўных жыхароў і ўсё больш апусцелых хат. Цяжка было бяздзейна ўглядацца на працэс заняпаду нашай беларускай культуры. Не маючы вялікіх магчымасьцяў, я пачаў ад сваёй хаты. Вырашыў, наколькі атрымаецца, стварыць месца, у якім будзе дух даўнейшай беларускай хаты, дзе будзе можна адначасова адпачыць і пазнаць гісторыю беларускага народа і праваслаўнай Царквы.
Раскажы нешта пра гэтаё арыгінальнае месца і яго гісторыю.
– Гісторыя гэтага месца пачалася 90 лет таму, калі сям’я Антона і Волгі Савіцкіх перайшла жыць з вёскі Кнышевічы на хутар. Не было тут нічога. Таму трэба было ставіць хату і гаспадарчыя будынкі, капаць студню ці склеп. Жылі з гаспадаркі. Кругом сядзібы разлягаліся палі. Прадзед Антон быў царкоўным старастам у Самагрудзе, таму ў час другой сусьветнай вайны нямецкія салдаты зрабілі рэвізію хаты і забралі царкоўныя грошы, прызначаныя на будову плябаніі. З канцом вайны на працягу трох гадоў у хаце жылі сьвятар а. Павел Белабокі з матушкай. Пасьля вайны сям’і дакучалі польскія партызаны. Хаця мой дзядуля Аляксандар Савіцкі атрымаў беларускае грамадзянства, так і не пераехаў на другі бок мяжы, застаючыся на сваім месцы. У 1959 годзе супольна са сваімі бацькамі і малодшым братам паставілі новую большую хату «на два канцы», якая стаіць да сёньняшняга дня. Пад канец васьмідзесятых гадоў сям’я перасялілася ў Супрасль.
З допісаў вынікае, што турыстаў захапляе не толькі месца, але і гаспадар, які выразна дэкляруе сваю беларускую нацыянальнасьць і культуру…
– Так як я ўжо падкрэсьліваў, гэта агратурызм мае быць такой маёй малой асьветніцкай місіяй дзеля захаваньня культурнай і рэлігійнай спадчыны нашага беларускага народу. У кутах хаты вісяць іконы, а на іконах беларускія ручнікі…, – так часта пачынаю свой расказ пра нас, людзей, якія жылі на гэтай зямлі здаўна, якіх некалі называлі русінамі, пазьней ліцьвінамі, а цяпер беларусамі.
Што прыцягальнае ёсьць у Кнышэвічах, пра што расказваеш турыстам, што яны так захоплены?
– Тут мушу прызнацца што, як бы я не распавядаў пра нашую культурную і гістарычную спадчыну, то і так на канец госьці спытаюцца пра зуброў. Таму думаю, што найбольш да Кнышевіч прыцягаюць гэтыя жывёлы, хаця іх не заўсёды падарожнік можа пабачыць. Тады можа звярнуць увагу на Кнышевічы, каторыя ўвесь час на сваім месцы. Вёска цікавая сама сабой. У яе дастаткова добра захавалася драўляная забудова. Яна маляўніча распаложана пасярод пагоркаў. Кругом яе вялікая прастора з прыгожымі краявідамі. Ад яе недалёка польска-беларуская мяжа, да якой можна даехаць на ровары. Таксама побач вёскі знаходзіцца старадаўняя праваслаўная царква апосталаў Пятра і Паўла на Самагрудзе.
Дзякую за размову і жадаю цікавых наведвальнікаў „Хаты Кнышэвічы”.
Гутарыла
Лена Глагоўская
Здымкі з архіва Пятра Савіцкага
