Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    Na dopyt uziaty byŭ miż inszym Ramuald Rajs „Bury”

    Pra toje, dzie buduć padłożany miny, kromie manciora wiedaŭ jaszcze jaho spolnik, jaki byŭ felczaram (sanitariuszam) u szpitali ŭ Staroj Wilejcy. Tolko ŭ listapadzie 1948 r. mancioru ŭdałoso zwiazacca z dochtaram Marozam. Ad peŭnaj kabiety, jakaja pryjechała da Biełagardu z Biełastoka, dawiedaŭso, szto leczyć jon…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Hapčyna vnučka

    Siête stałosie v marciovi.

    Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste…. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Pačućcio palohki

Ja vielmi rady, što Czasopis uznaŭlaje vychad paśla paŭhadovaha pierapynku. U hetaj radaści, viadoma ž, jość i asabistaja (skažu navat bolš – ehaistyčnaja) pryčyna. I jość niekalki nieasabistych pryčyn.

Pa-pieršaje, pačynajučy ad vieraśnia 2016, ja štomiesiac pisaŭ z Prahi ŭ Czasopis svaje feljetony, upieramiežku pa-biełarusku i pa-padlasku, i redakcyja lajalna ich publikavała. Heta davała mnie – čałavieku, jaki ŭžo 20 hadoŭ žyvie zdalok ad Padlašša – patrebnaje pačućcio łučnaści sa svajoj bačkaŭščynaj dy z samym blizkim mnie śvietam i jaho spravami. Tamu šaścimiesiačny pierapynak u hetaj feljetonnaj kamunikacyi mocna mianie apanuryŭ.

Pa-druhoje, Czasopis staŭ pieršym i pakul adzinym biełaruskim peryjodykam, u jaki možna rehularna pisać teksty nia tolki na narmatyŭnaj biełaruskaj litaraturnaj movie, ale i na mienš narmatyŭnych moŭnych varyjantach padlaskich biełarusaŭ – pa-padlasku (po-svojomu ŭ sensie „bielska-hajnaŭskich” havorak), i pa-prostu (to bok na „sakolskich” havorkach biełaruskaj litaraturnaj movy). U hetym kirunku Czasopis zrabiŭ histaryčny krok (dakładna tak!), sprabujučy źviazać žurnalisckuju pracu z žyvymi rehijanalnymi vytokami našaj kultury i admietnaści.

Pa-treciaje, u Czasopisie razumiejuć istotnuju rolu łacinskaha alfabetu u pašyreńni koła čytačoŭ biełaruskich tekstaŭ. Tamu nichto tut nia krucić nosam, kali aŭtar dasyłaje ŭ redakcyju teksty pa-biełarusku abo pa-padlasku ŭ łacinskaj hraficy.

I pa-čaćviertaje – mahčyma, najbolš važnaje z usich tut pieraličanych pryčyn majoj radaści i palohki – Czasopis staŭ miescam abmienu mierkavańniami i refleksijami nakont budyčyni biełaruskaj prysutnaści na Padlaššy. U minułych hadach na staronkach Czasopisa pastaŭleny byli pytańni pra toje, čamu hetaja prysutnaść marnieje i drabnieje, i pra toje, što treba było b pamianiać u pracy abaroncaŭ biełaruskaj tojesnaści ŭ Polščy, kab spynić naša saślizhvańnie ŭ niebyćcio. Hetkija pytańni publična nie abmiarkoŭvalisia ŭ našym asiarodźdźi ad „źmieny pakaleńiaŭ” u im u pačatku 1990-ch, to bok užo 25 hadoŭ.

Prablema ź biełaruskimi vydańniami na Padlaššy (peryjadyčnymi i nie) u tym, što ŭsie jany vydajucca za dziaržaŭnyja granty, a tamu nichto surjozna nie zadumoŭvajecca, chto hetyja vydańni čytaje, jak čytaje i ci naohuł čytaje. Niva budzie vychodzić niezaležna ad taho, jaki ŭ jaje nakład – 1300 asobnikaŭ ci 300. Tamu što dziaržavie treba finansavać choć adno vydańnie biełaruskaj mienšaści, niezaležna ad taho, ci chtości čytaje pa-biełarusku ci nie. Z Czasopisam sytuacyja nie zusim peŭnaja, ale pakul vyhladaje, što ŭ dziaržavy jość hrošy i na taki biełaruski miesiačnik. Ale jak doŭha heta budzie tryvać – nichto nia viedaje. Paharšeńnie ekanamičnaj sytuacyi ŭ krainie moža pakłaści kaniec hetkaj biazdumnaj i biezuvažnaj da spažyŭca žurnalisckaj pradukcyi ŭ našaj mienšaści. Što tady?

Majo pačućcio palohki ŭ suviazi z dalejšym losam Czasopisa pabolšaje, kali ja pabaču, što redakcyja robić vyraznyja kroki nasustrač maładym pakaleńniam patencyjalnych čytačou, jakija nia toje što biełaruskich, ale i polskich papiarovych peryjodykaŭ nie trymali ŭ rukach ad naradžeńnia, tamu što ŭžo ŭ dziciačych sadkach jich pryvučyli karystacca internetam i ajfonami. Papiarovaje vydańnie biełaruskaha peryjodyka dla takich ajfonnych pakaleńniaŭ – heta jak žnivo siarpami dla majho pakaleńnia: niešta archaičnaje, niešta z muzeja abo z histaryčnaha filmu. Niešta z zapaviednika, kažučy inakš…

Paŭtaru ŭhołas katory ŭžo raz, znoŭ naryvajučysia na abvinavačańni ŭ pesymistyčnym bačańni našaj papiarovaj žurnalisckaj budučyni: idzicie ŭ internet, kali sapraŭdy chočacie lepšaj biełaruskaj doli. Na dvare – 21-šaje stahodździe.

Jan Maksimiuk

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • У красавіку

    – 9(21).04.1835 г. у Віцебску нар. Ялегі Пранціш Вуль (сапр. Элегі Францішак Карафа-Карыбут), беларускі паэт. Удзельнічаў у  студзенскім паўстаньні, за што быў сасланы ў Сібір. Апошнія гады жыцьця правёў у Варшаве, дзе з Вінцэсем Каратынскім і Адамам Плугам стварыў беларускі …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (250) – 24.04.1775 г. у Будлеве Бельскага пав. Гродзенскай губ. (зараз гміна Вышкі, Бельскага пав. Падляшскага ваяв.) нар. кс. Якуб Забядэвуш Фалькоўскі, адзін з пачынальнікаў навучаньня глуханямых мове жэстаў, быў рэктарам піярскай школы ў Шчучыне, у 1817 г. адкрыў у Варшаве першую польскую школу для глуханямых. У 1826-1837 гг. быў першым пробашчам касьцёла сьв. Аляксандра ў Варшаве на Пляцы Трох Крыжоў, у якога падзямельлях пахаваны пасля сьмерці. Памёр у Варшаве 2.09.1848 г.
  • (140) – 24.04.1885 г. у Гродзенскай губ. (у Гродне або ў Кузьніцы) нар. Анна Саланка, настаўніца, якая ў 1909 г. разам з сястрой Марыяй і кс. Францішкам Грынкевічам заснавалі Гродзенскі гурток беларускай моладзі, першую беларускую арганізацыю на Гарадзеншчыне. У 1906 г. закончыла Гродзенскую жаночую гімназію і выехала на навуку ў Інсбрук, дзе з кс. кс. Ф. Грынкевічам і Адамам Лісоўскім заснавала беларускі гурток. У 1911 г. выйшла замуж за гімназіяльнага настаўніка Алексея Селівачова. Памерла ў Вільні 2.02.1915 г. Пахавана на могілках Росы.
  • (136) – 24.04.1889 г. у Стоўпцах нар. Юры Сабалеўскі, беларускі палітычны і нацыянальны дзеяч, пасол у польскі сойм у 1926-1928 гг. Арыштаваны НКВД пасьля 1939 г., уцёк з савецкай турмы ў канцы чэрвеня 1941 г. Актыўна ўдзельнічаў
  • (81) – 24.04.1944 г. у Суботніках каля Іўя нар. Зянон Пазьняк, археоляг і палітычны беларускі дзеяч. Зараз у эміграцыі. Жадаем шмат сілаў і нягаснучай надзеі на сапраўдную Беларусь!

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis