Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    17. Petelski vel Talkoŭski

    Pasiarod 20-cioch szucmanaŭ, jakija na paczatku nimieckaj akupacji służyli na pastarunku żandarmerii ŭ Krynkach, było czatyroch Petelskich, katolikaŭ z Kruszynianaŭ. Śled pa ich zachawaŭso ŭ dakumantach śledztwa, zawiedzienaha uboŭcami dziesiać let pa wajnie. Życiel Krynak, szawiec Szutkiewicz (abrablaŭ jon jaszcze 3,5 ha ziamli), jaki tedy…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Nečysta siła, ničoho inšoho

    Ne znaju, što z siêtoho vyjde: musit, ničoho dobroho na samy kuneć, jak to naohuł byvaje z usiêm, što maje choť ščôpoť čohoś spôlnoho z nečystoju siłoju. Zakônčyvšy cykl rozkazuv „Ne može byti!”, ja vže dumała, što ničoho inšoho ne napišu, bo vsio, što chotiêła…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Pačućcio palohki

Ja vielmi rady, što Czasopis uznaŭlaje vychad paśla paŭhadovaha pierapynku. U hetaj radaści, viadoma ž, jość i asabistaja (skažu navat bolš – ehaistyčnaja) pryčyna. I jość niekalki nieasabistych pryčyn.

Pa-pieršaje, pačynajučy ad vieraśnia 2016, ja štomiesiac pisaŭ z Prahi ŭ Czasopis svaje feljetony, upieramiežku pa-biełarusku i pa-padlasku, i redakcyja lajalna ich publikavała. Heta davała mnie – čałavieku, jaki ŭžo 20 hadoŭ žyvie zdalok ad Padlašša – patrebnaje pačućcio łučnaści sa svajoj bačkaŭščynaj dy z samym blizkim mnie śvietam i jaho spravami. Tamu šaścimiesiačny pierapynak u hetaj feljetonnaj kamunikacyi mocna mianie apanuryŭ.

Pa-druhoje, Czasopis staŭ pieršym i pakul adzinym biełaruskim peryjodykam, u jaki možna rehularna pisać teksty nia tolki na narmatyŭnaj biełaruskaj litaraturnaj movie, ale i na mienš narmatyŭnych moŭnych varyjantach padlaskich biełarusaŭ – pa-padlasku (po-svojomu ŭ sensie „bielska-hajnaŭskich” havorak), i pa-prostu (to bok na „sakolskich” havorkach biełaruskaj litaraturnaj movy). U hetym kirunku Czasopis zrabiŭ histaryčny krok (dakładna tak!), sprabujučy źviazać žurnalisckuju pracu z žyvymi rehijanalnymi vytokami našaj kultury i admietnaści.

Pa-treciaje, u Czasopisie razumiejuć istotnuju rolu łacinskaha alfabetu u pašyreńni koła čytačoŭ biełaruskich tekstaŭ. Tamu nichto tut nia krucić nosam, kali aŭtar dasyłaje ŭ redakcyju teksty pa-biełarusku abo pa-padlasku ŭ łacinskaj hraficy.

I pa-čaćviertaje – mahčyma, najbolš važnaje z usich tut pieraličanych pryčyn majoj radaści i palohki – Czasopis staŭ miescam abmienu mierkavańniami i refleksijami nakont budyčyni biełaruskaj prysutnaści na Padlaššy. U minułych hadach na staronkach Czasopisa pastaŭleny byli pytańni pra toje, čamu hetaja prysutnaść marnieje i drabnieje, i pra toje, što treba było b pamianiać u pracy abaroncaŭ biełaruskaj tojesnaści ŭ Polščy, kab spynić naša saślizhvańnie ŭ niebyćcio. Hetkija pytańni publična nie abmiarkoŭvalisia ŭ našym asiarodźdźi ad „źmieny pakaleńiaŭ” u im u pačatku 1990-ch, to bok užo 25 hadoŭ.

Prablema ź biełaruskimi vydańniami na Padlaššy (peryjadyčnymi i nie) u tym, što ŭsie jany vydajucca za dziaržaŭnyja granty, a tamu nichto surjozna nie zadumoŭvajecca, chto hetyja vydańni čytaje, jak čytaje i ci naohuł čytaje. Niva budzie vychodzić niezaležna ad taho, jaki ŭ jaje nakład – 1300 asobnikaŭ ci 300. Tamu što dziaržavie treba finansavać choć adno vydańnie biełaruskaj mienšaści, niezaležna ad taho, ci chtości čytaje pa-biełarusku ci nie. Z Czasopisam sytuacyja nie zusim peŭnaja, ale pakul vyhladaje, što ŭ dziaržavy jość hrošy i na taki biełaruski miesiačnik. Ale jak doŭha heta budzie tryvać – nichto nia viedaje. Paharšeńnie ekanamičnaj sytuacyi ŭ krainie moža pakłaści kaniec hetkaj biazdumnaj i biezuvažnaj da spažyŭca žurnalisckaj pradukcyi ŭ našaj mienšaści. Što tady?

Majo pačućcio palohki ŭ suviazi z dalejšym losam Czasopisa pabolšaje, kali ja pabaču, što redakcyja robić vyraznyja kroki nasustrač maładym pakaleńniam patencyjalnych čytačou, jakija nia toje što biełaruskich, ale i polskich papiarovych peryjodykaŭ nie trymali ŭ rukach ad naradžeńnia, tamu što ŭžo ŭ dziciačych sadkach jich pryvučyli karystacca internetam i ajfonami. Papiarovaje vydańnie biełaruskaha peryjodyka dla takich ajfonnych pakaleńniaŭ – heta jak žnivo siarpami dla majho pakaleńnia: niešta archaičnaje, niešta z muzeja abo z histaryčnaha filmu. Niešta z zapaviednika, kažučy inakš…

Paŭtaru ŭhołas katory ŭžo raz, znoŭ naryvajučysia na abvinavačańni ŭ pesymistyčnym bačańni našaj papiarovaj žurnalisckaj budučyni: idzicie ŭ internet, kali sapraŭdy chočacie lepšaj biełaruskaj doli. Na dvare – 21-šaje stahodździe.

Jan Maksimiuk

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў чэрвені

    995 – Каля 1028 г. нар. князь полацкі Усяслаў Брачыслававіч (памёр у 1101 г.), выдатны ўладар, змагаўся за самастойнасьць і незалежнасьць Полацкага княства. У 1068 г. быў выбраны вялікім князем кіеўскім, праз год зрокся гэтага пасаду, вярнуўся ў Полацак, дзе …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (412) – пачатак пабудовы ў Менску ў 1611 г. Петрапаўлаўскай царквы, выдатнага помніка архітэктуры барока. Пабудова была завершана ў 1613 годзе.
  • (266) – 3.06.1757 г. у Несьвіжы пам. Ян Пашакоўскі (нар. 14.02.1684 г. у Шэдуве Шаўляйскага пав.), пэдагог і выдавец. Вучыў сыноў Міхала Радзівіла «Рыбанькі», на працягу 1737-1749 гг. выдаў у Вільні 20 „Палітычных каляндарыкаў”, якія запачаткавалі пэрыядычны друк у Вільні.
  • (160) – 3.06.1863 г. адбылася бітва паміж паўстанцамі і царскімі вайскамі пад Мілавідамі каля Слоніма.
  • (88) – 3.06.1935 г. у Мачулішчы Крупскага раёна нар. Васіль Зуёнак, паэт, пачаў друкавацца з 1954 г., аўтар зборнікаў паэзіі, м. інш.: „Крэсіва” (1960), „Нача” (1975), „Маўчанне травы” (1980), „Світальныя птушкі” (1982), „Жніўны дзень: Выбранае” (1985), „Лета трывожных дажджоў” (1990).
  • (88) – 3.06.1935 г. у Мачулішчы Крупскага раёна нар. Васіль Зуёнак, паэт, пачаў друкавацца з 1954 г., аўтар зборнікаў паэзіі, м. інш.: „Крэсіва” (1960), „Нача” (1975), „Маўчанне травы” (1980), „Світальныя птушкі” (1982), „Жніўны дзень: Выбранае” (1985), „Лета трывожных дажджоў” (1990).

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Copyright © 2023 Czasopis