20 ліпеня пад лозунгам „Беласток – горад для ўсіх” прайшоў у сталіцы Падляшша Першы марш роўнасці. Яго сарганізавала асяроддзе LGBT і адбіўся ён шырокім рэхам у Польшчы і ў свеце з увагі на натоўпы беластачан, якія ва ўдзельнікаў мірнага шэсця кідалі камянямі, петардамі, яйкамі і бутэлькамі. Выкрыквалі зняважлівыя словы і лозунгі, як „wyp…ać!” і т.п. Паліцыя ідэнтыфікавала звыш 150 асоб, якія парушалі закон. Вядзецца следства, пракуратура заклала больш як дваццаць спраў.

У першым беластоцкім парадзе роўнасці прыняло ўдзел каля сямісот асоб, пераважна звонку, хаця сярод іх было і крыху беластачан. Тое, што адбылося падчас маршу палохае, пахне фашызмам. У свет пайшоў вобраз Беластока як сталіцы надта кансерватыўнага рэгіёну. Такія маршы праходзяць ў розных гарадах Польшчы, але нідзе не сутыкнуліся яны дагэтуль з такой жорсткай варожасцю. Такой бандыцкай гомафобіі большасці беластачан, вядома, прыпісваць нельга. Аднак паводзіны той групы, у якой жа пераважалі „kibole”, могуць палохаць таксама нас, беларусаў. Бо ў шматкультурным Беластоку тое, што не адпавядае традыцыйным польскім і каталіцкім вартасцям, ёсць усё ж такі чужое. Гэта ўпісваецца і ў дух неталерантнага польскага нацыяналізму, які асабліва яркі менавіта на Падляшшы. Цікава, як быў бы ўспрыняты, скажам, марш нас, беларусаў, у якім прадэманстравалі б мы проста сваю прысутнасць, не толькі наш фальклор і песні.

Усё-такі трэба заўважыць, што на Падляшшы, як і ва ўсёй Польшчы, праходзіць доўгі працэс прыстасавання да выклікаў у сувязі з далучэннем краіны да „вольнага свету”. Бандыцкая варожасць да іншых культур і паводзінаў, нават LGBT, не адпавядае дэмакратычным стандартам. Можна, зразумела, не пагаджацца з поглядамі і вартасцямі, якія мабыць не адпавядаюць польскай традыцыі і гісторыі, але адпіхаць іх камянямі гэта чыстае шаленства. Падчас параду роўнасці ў Беластоку хапілі б транспаранты з надпісам „Stop związkom partnerskim” або штосьці падобнае.

І яшчэ адно. У нас у Беластоку і на Падляшшы, а нават у Польшчы наогул няма дагэтуль свядомасці, што ў LGBT знаходзяцца і раней знаходзіліся часта надта інтэлігентныя людзі – мастакі, пісьменнікі, акцёры, навукоўцы. Геем быў, скажам, Алан Турынг – ангельскі геніяльны матэматык, які зламаў нямецкія шыфры падчас другой сусветнай вайны. Пра яго гісторыю распавядае фільм „Ігра тайнаў” з 2014 г. Каб не дасягненне гея Турынга, мабыць не ўдалося б перамагчы гітлераўцаў, а тых, якія ў ліпені ў цэнтры Беластока як звяры крычалі „wyp…ać!” наогул не было б на свеце.

Юрка Хмялеўскi