Адзін з найвыбітнейшых герояў беларускай гісторыі, ураджэнец Падляшша, Кастусь Каліноўскі нарэшце знайшоў свой прытулак. 22 лістапада ў Вільне адбылася ўрачыстая цырымонія перапахавання нацыянальнага героя Беларусі, Літвы і Польшчы. Што адчувалі беларусы, якія дакрануліся да гэтай гістарычнай падзеі?

Ганна Камлач: «Апісаць свае эмоцыі вельмі складана»

Калі ў мяне пыталіся «Ну як табе, спадабалася там?», прасцей за ўсё было адказаць «так», таму што апісаць свае эмоцыі вельмі складана. А нават калі і знойдуцца словы, то гэта зацягнецца надоўга.

Склалася такое ўражанне, што ў гэты дзень у Вільні былі толькі беларусы, яшчэ падыходзячы да сабору мы сустракалі людзей з бела-чырвона-белымі сцягамі на вуліцах. Мне добра запомніўся мужчына, які, убачыўшы нас, спытаўся: «Каго любіш?»

У той момант я адчувала сябе як у хаце, быццам усе былі знаёмыя, свае. Мы падышлі на плошчу з таго боку сабору, адкуль амаль што не было відаць людзей. Калі мы нарэшце іх убачылі, у мяне нешта перавярнулася ўсярэдзіне, быццам тое паўдзённае сонца працяла наскрозь усё цела. Уявіце сабе, наколькі ўражальным гледзішчам гэта было для чалавека, які пакуль што нават не трапіў на Дзень Волі. Настолькі прыгожа, годна, сапраўдна, радасна ад пачуцця еднасці, што нават амаль што два тыдні пасля я бачу перад сабой той момант гэтак жа маляўніча, як тады. Прайшло столькі часу, а ўсё яшчэ неверагодным здаецца тое, што гэта я, нейкая дзяўчынка, якой пашанцавала, была на перапахаванні Каліноўскага, праходзіла пад Вострай брамай, слухала, як спяваюць «Пагоню», бачыла ўсё сваймі вачыма, сваймі нагамі ішла на могілкі, дакранулася да той гісторыі, якой варта ганарыцца, стала бліжэй да яе, быццам аднекуль з мінулага працягнулі руку, далі яшчэ раз асэнсаваць, што нішто не знікае бясследна, натхнілі і супакоілі адначасова.

Ты стаіш каля могілак і разумееш, што вось зараз гэты неверагодны чалавек з яскравым, бурлівым жыццём нарэшце знойдзе свой супакой, і цябе самога поўніць ціхая радасць, спакой і прага да жыцця.

Міхась Хасіневіч: «Можна адчуць сувязь з Вялікімі княствам Літоўскім»

Я вырашыў паехаць у Вільню, бо як не паехаць? Гэта ж перапахаванне Каліноўскага, адной з самых ключавых гістарычных постацяў для беларускай нацыі. Такія падзеі здараюцца раз у жыцці. Мне прышлося адпрацоўваць заняткі ва ўніверсітэце, але гэта лухта.

Перад тым, як ехаць на перапахаванне, я збіраўся зайсці ў symbal.by і купіць для сваіх сяброў два бел-чырвона-белыя сцягі. Думаў, што будуць адныя літоўцы і палякі. Таму хацеў унесці хоць нейкую беларускую кропельку ў гэты літоўска-польскі натоўп. Вельмі перажываў, калі не паспеў набыць сцягі перад ад’ездам.

Але прыходжу ў Вільне на плошчу і бачу некалькі тысячаў бел-чырвона-белых сцягоў. Гэта неверагодна сагрэла мне душу. Быў вельмі прыемны шок. Асабліва мне спадабалася фраза Уладзіміра Някляева «Нарэшце беларусаў аб’яднала нешта не негатыўнае, але пазітыўнае».

Максім Ціханаў: «Гэта сымбаль барацьбы Беларусі за незалежнасць»

Я лічу Каліноўскага і ягоных паплечнікаў нацыянальнымі героямі, якія змагаліся за нашу свабоду. Яны паказалі вялікі прыклад барацьбы за нашу незалежнасць. Тое, што яны выйшлі з-пад глебы менавіта ў гэты час, калі над Беларуссю зноўку завіс меч маскалёў, гэта вялікі сымбаль. Нас зноўку заклікаюць на барацьбу за незалежнасць.

Я арганізоўваў адмысловы аўтобус з Менску на 60 чалавек. Праблемы ўзніклі на мяжы – літоўцы нас трымалі проста так каля 3 гадзін! Мы пачалі разбірацца: мы едзем на перапахаванне герояў, а вы да нас так ставіцеся. У выніку мы паспелі выключна на канец развітання.

Я ведаў, што будзе шмат беларусаў, але чакаў значна больш літоўцаў і палякаў. Калі я прыехаў на плошчу да Катэдры, то пабачыў, што простым літоўцам нецікавая гэтая падзея. Палякаў я ўвогуле не бачыў. Я ўяўляю, што беларусаў магло бы быць значна болей. Але будні дзень і літоўцы перасталі выдаваць візы.

Вельмі ўразіла моцная і душэўная прамова Тадэвуша Кандрусевіча. Такая прамова мусіла быць у сапраўднага лідара Беларусі на маю думку. Яна была вельмі натхняльная. Я адчуў, як яна запаліла беларусаў. Мы скандавалі «Жыве Беларусь!» хіба што пяць хвілінаў.

Непрыемна ўразіла прамова афіцыйнага прадстаўніка Беларусі. Як можна ўвязаць Вялікую Айчынную вайну з паўстанцамі? Беларусы нават пачалі крычаць «ганьба».

Для простых беларусаў – гэта натхненне, гэта магутны сымбаль барацьбы за незалежнасць народу. У гэтыя часы, калі мы зноў можам стаць Расеяй – выйшлі і паказалі, што мы мусім змагацца.

Ксенія Тарасевіч

Фота Максімa Ціханава, Ганны Комлач