20 студзеня Аляксандр Лукашэнка падпісаў указ аб правядзенні 27 лютага рэспубліканскага рэферэндума аб зменах у канстытуцыі дзяржавы. Будзе ў ім толькі адно пытанне: „Ці прымаеце Вы змены і дапаўненні ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь?”.
Напомнім, што праект вышэйшага закону дзяржавы падрыхтавала ў мінулым годзе падпарадкаваная Лукашэнку канстытуцыйная камісія. 27 снежня дакумент быў вынесены на кансультацыі ў грамадства.
Новы варыянт канстытуцыі ўводзіць іншую чымсьці дагэтуль мадэль улады ў дзяржаве, але не мяняе асноўнага – Беларусь застаецца прэзідэнцкай краінай. Аднак частку цяперашніх паўнамоцтваў прэзідэнта мае мець новы орган – Усебеларускі народны сход. Будзе ён налічваць 1200 членаў, выбраных на пяцігадовы тэрмін. Прэзідэнт можа адначасова яго ўзначальваць, што забяспечвае надалей вялікія яго паўнамоцтвы.
Апрача ўвядзення новага органу праект папраўдзе ўносіць толькі касметычныя змены і дробныя праўкі. У грамадскіх кансультацыях, якія праходзілі на „плашчадках” ва ўсёй краіне, абмяркоўвалася гэта даволі агульна. Усё было рэжысеравана і адбывалася пад поўным кантролем улады, якая дзеля гэтага арганізавала сходы ў фабрыках і ўстановах.
Кансультацыі ўнеслі да праекту няшмат новых запісаў. Дададзена было напрыклад, што „грамадзяне Рэспублікі Беларусь маюць абавязак дбаць пра сваё здароўе”. Але ці будуць кагосьці судзіць, калі гэтага загаду не выканае? Бо за нарушэнне канстытуцыі пагражае кара…
Як сказаў старшыня камісіі, які складаў Лукашэнку справаздачу з кансультацый, людзі быццам уносілі свае прапановы. Разыходзілася ім пра новую рэдакцыю некаторых запісаў, каб пакласці большы акцэнт на такія справы, як сацыяльныя гарантыі для грамадства, павага для дзяржаўнай сімволікі ці захаванне гістарычнай памяці пра айчынную вайну 1941-45 г.г.
Былі праўкі, якія камісія адкінула. Датычылі яны ўвядзення ў краіне парламенцкай сістэмы, скарочанага тыдня працы ці надання статусу дзяржаўнай мовы для беларускай як адзінай.
Выглядае на тое, што цяперашняя ўлада на чале з Лукашэнкам не думае папраўдзе нічога мяняць. Гэта толькі штучная прапагандысцкая аперацыя, каб паказаць свету, што нібыта Беларусь адыходзіць ад аўтарытарызму.
Святлана Ціханоўская, Павел Латушка і іншыя беларускія дэмакратычныя лідары заявілі, што Лукашэнка не ёсць легітымным прэзідэнтам, таму распісанае ім рэферэндум таксама не можа быць легітымным. Не заклікалі аднак да яго байкоту, што было б для людзей рызыкоўным, але заахвоцілі аддаваць няважныя галасы.
