Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (3)

    Na UB u Sakołcy i pośle ŭ sudzie ŭ Biełastoku abvinavaczanych i śviedkaŭ asablivo szczacielno raspytvali pra sąd doraźny, jaki Niemcy pierad rasstrełam zrabili ŭ vadzianym mlinie ŭ Nietupie. Hety dzieravianny budynak staić i dziś nad reczkaj pry szasie da Kruszynianaŭ nidaloko vioski Biełahorcy. Daŭno…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • „Ja choču byti bliźka ludiam”

    Rozhovôr Jana i Haliny Maksimjukov z poetkoju Zojoj Sačko

    Jan: Čy pomniš, koli v tebe zjavivsie impuls, kob napisati peršy viêrš? I na jakôj movi tobiê napisałosie? Zoja: O, ja dumała, što ty tak i načneš… Ja učyłaś u školi v Parcievi, de była prykładnoju učenicieju. Pan od pôlśkoji movy skazav prynesti viêršyki pud… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zwanoŭ

19. Szalony kamandant z Sannikoŭ

Vioska Sannikie cipier (Krzysztof Kundzicz – Wikipedia)
Vioska Sannikie cipier (Krzysztof Kundzicz – Wikipedia)

Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim czasam skonczyŭ sześć klasaŭ paŭszechnaj szkoły i z baćkami żyŭ na haspadarcy. U viaskovaj kuźni padvuczyŭso fachu kawala i darablaŭ sabie padkoŭvanniem koniej, hastryŭ lamiaże i haspadaram rabiŭ z żaleza ŭsiakija reczy. U 1937 r. uziali jaho da wojska. Służyŭ u 2 Pułku Ułanów u Suwałkach, da 1939 r. Pośle vajavaŭ z Niemcami ŭ kampanii wrześniowej. Udałosa jamu nie papaści ŭ plen i szczaślivo viarnucca da chaty. 

Za savietaŭ i ŭ czas nimieckaj akupacji abrablaŭ z baćkami haspadarku i dalej byŭ viaskovym kavalom. Jakści pieratryvaŭ hety nispakojny czas, kali mnohija ciarpieli ad akupanta abo ŭsialakich bandaŭ.

U 1944 r. novaja ŭlaść pasłała Kola na wajnu, kab hnać hitleraŭskuju armiju da samoha Berlina. Heto byŭ dla jaho straszny i pakutlivy czas, jaki pakinuŭ nieściorty śled u psychicy. Z Krasnaj Armijaj ŭziaŭ jon Warszawu i dajszoŭ da samoha Berlina. Vajavaŭ na froncie mużno, ale nie adzin raz ledź nie zhinuŭ. Czasto byŭ kantużany – sześć razy lohko paranieny i aż wosim ciażko pakaleczany. Ale vyżyŭ. Za svaju mużnaść adznaczany byŭ medalami „Za Odrę, Nysę i Bałtyk”, „Za Zwycięstwo” i „Za Pabiedu” (ruskim).

Pośle vajny Kolo K. pajszoŭ da milicji. Ażaniŭso z kataliczkaj Janinaj, z jakoj ŭ 1947 r. mieŭ troje dziciej. Żyli jany ŭ Ganiondzy (paviet Mońki), dzie Kolo ŭ zvanni starszaho siarżanata byŭ kamandantam milicji.

10 sierpnia 1947 r. hetaja radzina prajszła piekło, bo baćko psychiczno nie vytrymaŭ. Żonka była ćviordo pierakanana, szto maje jon kachanku i to nie adnu. Nie davała jamu żyć, kali tolko zhledziała, szto havoryć z jakojś babaj. Nasiadała na mużyka i jaho hryzła. Praŭdapadobna mieła takuju psychicznuju chvarobu.

Taho niszczasnaho dnia kala vośmaj hadziny wieczaram Kolo piŭ piwo i vodku ŭ kaviarni. Ceły czas była z im żonka i ŭsie troje dziciej. Milicjanty na pastarunku toża pili vodku. Patelefanavali ŭ kaviarniu i pazvali da sibie kamandanta. Żonka z dziećmi zastalisa samyja. Kolo adnak nie schacieŭ vypivać z kalegami i viarnuŭso. Byŭ uże dobro padpity. Pa darozie zajszoŭ da sklepu, u jakim pradavała znajomaja kabieta. Padpity staŭ zabaŭlać jaje dzicia. Tedy ni stul, ni zsiul u kramu ŭvajszła żonka i ŭderyla jaho rukoju ŭ tvar, paczała łajać i vyzyvać ad babnikaŭ. Mużyk nie vytrymaŭ, chacieŭ z saboju pakonczyć. Vyniaŭ z kiszeni pistalet „Vis” i streliŭ u vierch kala svajoj hałavy. Upaŭ na padłohu i abamleŭ. Żonka linula na jaho tvar szklanku vady.

Aboje ŭ nervach padalisa da chaty. Kali byli na miescy, żonka ŭziała dziciej i pajszła na reczku, kab sibie i ich patapić. Mużyk pabieh pa susieda. Skazaŭ jamu, kab chutko pryvioŭ żonku z dziećmi da chaty.

Żonka viarnułasa, ale stała vieraszczać na mużyka. Paczałasa niesamavitaja svarka, hryźnia. Kolo sibie ŭże nie kantralavaŭ. – Nie ma co żyć, trzeba skończyć ze sobą i z tobą – skazaŭ i pajszoŭ na padvorak. Chutko pryvioŭ z saboju dvoch mużczyn, kab byli śviedkami. Żoncy skazaŭ:

– Jest godzina 21.30. Punktualnie o godz. 22-giej wystrzelam całą swoją rodzinę.

Paŭhadziny ŭ kvatery pistaletam teraryzavaŭ śviedkaŭ, żonku i dziciej. Dakładno a 22-hoj streliŭ u żonku, jakaja na rukach trymala trochmiesiacznaho syna Władka. Pula pierajszła praz czaszku chłopczyka i raniła ramiano jaho maci. Dzicia adrazu pamierło. Żonka zamleła i ŭpała na padłohu.

Mużyk chacieŭ stralać jaszcze, ale pistalet zaklinavaŭso. Dvuch śviedkaŭ paczalo ŭciakać, treci – rasstresiany – nie byŭ u stanie. Zabojca syna pabieh za imi, ale chucieńko viarnuŭso. Treci śviedka, jaki nie zdoleŭ uciaczy, schavaŭso za dźviaryma. Jaho toża chacieŭ zastrelić, ale ŭ lufie pistaleta zastałasa gilza i blakavała vystrał.

– Zobacz, durniu, co narobileś – paczaŭ uśviedamlać variata mużczyna za dźviaryma. – Zabiłeś własnego synka!

Tolko tedy dajszło da Kola, szto srasznaho jon zrabiŭ.

Na druhi dzień paviadomlena była milicja, jakaja paczała śledztwo. Szalonaho kamandanta arysztavali pa troch dniach, 13 sierpnia. Jaho spravaj zaniałasa Vajskovaja Prakuratura ŭ Biełastoku. Mikałaj K. da viny nie pryznavaŭso, szto naŭmysno zastreliŭ svajo dzicia i paraniŭ żonku. U śledztvi kazaŭ, szto „był to nieszczęśliwy wypadek w wyniku nieostrożnego obchodzenia się z bronią”. Ale śviedki zhodna paćvierdzili inaczaj. Tolko żonka mianiała zeznania, kab pamienszyć vinu mużyka, ale pośle sud joj nie pavieryŭ..

Zabojcu pałażyli ŭ szpital dla psichiczna chvorych u Tvorkach pad Varszavaj. Tam dachtare abśledavali jaho i napisali, szto „w chwili popełnienia przestępstwa miał ograniczone zdolności rozpoznania znaczenia czynu w stopniu nieznacznym”.

Sud adbyŭso 30 marca 1949 r. Abvinavaczanamu zasudzili cztery let ciurmy, liczacczy ad dnia arysztu (ad 12 sierpnia 1947 r. do 12 sierpnia 1951 r.). Jaki byŭ jaho dalejszy los i ci viarnuŭso jon da radziny, nie viadomo.

Na asnovi spravy sihn. IPN Bi 015/781/1

Jurak Chmialeŭski

Dalej budzia

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў кастрычніку

    1005 – 1019 г. першая згадка ў летапісах пра Бярэсьце. 710 – 1314 г. князь Давыд Гарадзенскі разбіў вялікі паход крыжакоў на Наваградак. 625 – 1399 г. паражэньне ад татараў арміі Вялікага Княства Літоўскага на чале зь князём Вітаўтам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (592) – 15.10.1432 г. князь Вялікага Княства Літоўскага Жыгімонт (малодшы брат Вітаўта) аднавіў унію з Польшчай, але пасьля перамогі над Сьвідрыгайлам зноў вырашыў вызваліцца ад саюза з Польшчай.
  • (307) – У 1717 г. нар. Кароль Вырвіч (пам. у 1793 г.), пэдагог, філёзаф. Паходзіў зь сям’і незаможнага беларускага шляхціца з Браслаўшчыны. Выкладчык Collegium Nobilium. Аўтар падручнікаў „Паходжаньне сучасных дзяржаў і народаў”, „Кароткае сыстэматычнае выкладаньне ўсеагульнай гісторыі”, „Сучасная геаграфія”, „Усеагульная геаграфія”.
  • (207) – 15.10.1817 г. у Золотурне ў Швайцарыі пам. Андрэй Тадэвуш Банавэнтура Касьцюшка (нар. 30.11.1745 г. у фальварку Сяхновічы на Берасьцейшчыне ў сям’і  беларускага шляхціца) – вядомы палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай.
  • (191) – 15.10.1833 г. у Флярэнцыі пам. Міхал Клеофас Агінскі (нар. 25.09.1765 г. у Гузаве пад Варшавай), дзяржаўны дзеяч, кампазітар, аўтар слыннага паланэза „Развітаньне з радзімай”.
  • (146) – 15.10.1878 г. памёр Ігнацы Касовіч (нар. у 1808 г. на Віцебшчыне), філолаг. Закончыў Галоўную духоўную сэмінарыю Віленскага унівэрсытэта. З 1833 г. прафэсар грэцкай мовы і царкоўнага красамоўства ў грэка-каталіцкай сэмінарыі ў Жыровічах. З 1835 г. выкладаў у Кромскай, Смаленскай, Маскоўскай гімназыях. З 1870 г. працаваў прафэсарам грэцкай мовы ў Варшаўскім унівэрсытэце. Разам з братам Каятанам склаў „Грэчэска-рускі слоўнік” (1847). 
  • (79) – 15.10.1945 г. пачала свой першы год працы Беларуская гімназія ў ДП-лягеры ў Ватэнштаце (Нямеччына). Дырэктарам школы быў Вацлаў Пануцэвіч (Папуцэвіч).
  • (74) – 15.10.1950 г. у Саўт-Рывэры (ЗША) а. Мікалаем Лапіцкім і Сьвятаславам Коўшам было заснавана Аб’яднаньне праваслаўных беларусаў.
  • (35) – 15.10.1989 г. у Менску памерла Вера Пола, актрыса. Нар. у Менску 7.02.1901 г., у 1922-1977 гг. працавала ў тэатры імя Янкі Купалы. Найбольш значныя ролі: Агата ў „Паўлінцы” Я. Купалы, Маланьня ў „Кар’еры таварыша Брызгаліна” Е. Міровіча, Карміліца ў „Рамэо і Джульета” Уільяма Шэкспіра.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis