Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (3)

    Na UB u Sakołcy i pośle ŭ sudzie ŭ Biełastoku abvinavaczanych i śviedkaŭ asablivo szczacielno raspytvali pra sąd doraźny, jaki Niemcy pierad rasstrełam zrabili ŭ vadzianym mlinie ŭ Nietupie. Hety dzieravianny budynak staić i dziś nad reczkaj pry szasie da Kruszynianaŭ nidaloko vioski Biełahorcy. Daŭno…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • „Ja choču byti bliźka ludiam”

    Rozhovôr Jana i Haliny Maksimjukov z poetkoju Zojoj Sačko

    Jan: Čy pomniš, koli v tebe zjavivsie impuls, kob napisati peršy viêrš? I na jakôj movi tobiê napisałosie? Zoja: O, ja dumała, što ty tak i načneš… Ja učyłaś u školi v Parcievi, de była prykładnoju učenicieju. Pan od pôlśkoji movy skazav prynesti viêršyki pud… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Дзённік рэдактара

Моўны архіпелаг

21 траўня 2024 г.

У палове ХІХ ст. доўгую на амаль чатыры вярсты вёску тадышняя царская адміністрацыя раздзяліла на тры Востравы – Паўночны, Паўднёвы і Новы (ужо на іншым месцы, побач на вярсту далей). Калі паўміралі тадышнія жыхары, іх нашчадкі з часам стварылі легенду пра тое, што сталася так пасля вялікага пажару. Нібыта сярэдзіна вёскі згарэла і таму тыя сяляне перанеслі будынкі на новае месца. Але захаваўся дакумент, што гэта ўсё-такі было адміністрацыйнае рашэнне. Па тое, каб раздзяліць не толькі надта доўгую вёску, але і поле навокал. Каб кожная частка мела сваё. Асабліва для пашы. Раней прыходзілася гнаць авечак для выпасу за другі канец вёскі, часам нават пяць вёрст. Але калі сяляне з сярэдзіны сяла перавозілі будынкі на новае месца, напэўна розныя адходы спальвалі. Яшчэ цяпер на гэтым полі вывораюць часам абсмаленыя цвікі і іншае жалезіва. Таму магчыма і разышлася легенда пра пажар. Фота Юркі Хмялеўскага

Сёння ў Шудзялаве нова абраная Рада гміны разглядала асаблівую прапанову. Яе аўтарам быў сын Сакрата Яновіча, Яраслаў з Лодзі. Яшчэ ў мінулым годзе паслаў ён тадышняму шудзялаўскаму войту Тадэвушу Такарэвічу імэйл з просьбай, каб пачаць фармальную працэдуру і паставіць у гміне чатыры (на пачатак) указальнікі…

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (2)

Niemcy szukali „kamunistaŭ” toża ŭ Jamaszach. Cipier hetaj vioski nima Fatagrafija aŭtara

UB-oŭcy z Sakołki, jakija pravia try let viali śledztvo, ustanavili, szto maldunak na rasstralanych „kamunistaŭ” skłali sołtys z Łapiczaŭ Ivan Charuży, sołtys z Trejglaŭ Franak Karpuk i padsołtys z hetaj vioski Edzik Jurczenia. Pad kaniec grudnia 1942 r. mielisa jany sptakacca ŭ czaćvier na bazary…

Uwikłanie

30 lat w sidłach bezpieki (cz. 16)

Sokrat Janowicz na kiermaszu książkowym w Białymstoku, lata 80-te

W IPN zachowały się szczątkowe akta paszportowe pisarza z lat 1980-1989. Wynika z nich, że w Londynie przebywał od 12 do 22 listopada 1980 r. W kwestionariuszu-podaniu o wydanie paszportu napisał: Mój wyjazd do Anglii jest konieczny ze względu na potrzebę przeprowadzenia konsultacji literackiej angielskiego…

Refleksje powyborcze

Wybory coraz mniej samorządowe

Podczas kampanii wyborczej zajrzałem też do rodzinnego domu swej babci w Nietupie. Jej rodzina późną jesienią 1944 r. wyjechała za wschodnią granicę. Po wojnie w opuszczonym, okazałym jak na tamte czasy budynku jakiś czas mieściła się szkoła, a potem wiejska świetlica. Od wielu lat stoi pusty i popada w ruinę. Jest własnością gminy. O mandat radnego w tym wyludnionym okręgu ubiegały się aż cztery osoby. Jedna z nich w programie wyborczym zaproponowała, aby rodzinny dom mojej babci gmina odremontowała na siedzibę koła gospodyń wiejskich, które chciałaby w okolicy powołać. Pomysł ten u miejscowych zrodził same wątpliwości, a pomysłodawczyni, która po przejściu na emeryturę wróciła w rodzinne strony z dalekiego miasta, mandatu nie zdobyła. Fot. Jerzy Chmielewski

Choć od wyborów samorządowych minęło już trochę czasu, to dotąd nie zauważyłem, aby ktoś rzeczowo i przekonująco skomentował ich wyniki w naszym regionie. Szczególnie w gminach wiejskich. Według moich obserwacji w kwietniu – nawet w drugiej turze – ludzie poszli tam do urn bez większego…

Дзённік рэдактара

Адзіны фестываль – дзве гісторыі: шляхі царкоўнай музыкі Гайнаўкі і Беластока

18 траўня 2024 г.

Прэзентацыя „Колеры праваслаўя. Грэцыя” падчас сёлетняга фестывалю царкоўнай музыкі ў Гайнаўцы Фота Аляксандра Васылюка

Сёння ў Гайнаўцы завяршыўся фестываль царкоўнай музыкі. Другі такі пройдзе на пераломе траўня і чэрвеня ў Беластоку. Такая сітуацыя трывае ўжо 23 гады. Раней быў адзін, запачаткаваны яшчэ на пачатку васьмідзясятых. Арганізатары абодвух фестываляў, якія ў выніку канфлікту разышліся ў 2001 г., увесь час чарговыя…

Дзённік рэдактара

Як змяніліся нашы могілкі за апошнія дзесяцігоддзі

14 траўня 2024 г.

Царква св. Уладзіміра на могілках у Востраве Фота Юркі Хмялеўскага

На Провады на могілках у Востраве. Мінулі вось ужо чатыры гады ад смерці маці і дванаццаць, калі памёр бацька. Жылі доўга, больш як восемдзесят. Іх магілы, на якіх месцы спачываюць таксама мае дзяды і прадзеды, свянчу два разы ў год. Тыдзень пасля Вялікадня як цяпер…

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (1)

Łapiczy cipier

U viosaczcy Trejgli niedaloka Krynak za sanacji żyli bahatyja haspadare Jurczeni, jakija mieli 23 ha ziamli. „Bahatyroŭ” u czerwcu 1941 r. enkavudzisty vyvieźli na Sibir (viarnulisa ŭ 1946 r.). Z hetaj pryczyny pośle pajszła ŭ vioscy i vakolicy nizhoda. Syn „kułakoŭ” Edzik za sanacji byŭ…

Uwikłanie

30 lat w sidłach bezpieki (cz. 15)

Sokrat Janowicz, Waldemar Smaszcz i Jan Czykwin w Krynkach, 8 lipca 1978 r.. Fot. z: „Беларускае літаратурнае абяднанне Белавежа 1958-2003 у фатаграфіі”, Беласток 2003 г.

Katastrofę życiową, jaką wespół z towarzyszami z Domu Partii przy Próchnika Sokratowi Janowiczowi na początku lat siedemdziesiątych zgotowała „spółdzielnia z Sienkiewicza”, dosadnie opisują słowa żony Tatiany, wypowiedziane tajnemu współpracownikowi ps. „Dąb”. Stosownie do zalecenia oficera prowadzącego agent zapukał do mieszkania w bloku przy Skłodowskiej. Pod…

Дзённік рэдактара

Уплыў паланізацыі на выбар мясцовай улады

8 красавіка 2024 г.

У Крынках пераабрана была бурмістр Яланта Гудалеўская Фота Юркі Хмялеўскага

Учора адбыліся самаўрадавыя выбары. Кандыдаты, якія балатаваліся ў маіх Крынках, і якіх я найбольш падтрымліваў, не перайшлі. Гэтага можна было спадзявацца. Чымсьці бліжэй было да галасавання, тым больш я быў у гэтым перакананы. Але не лічу сябе прайграным. Наадварот, я ўдала пакарыстаўся нагодай, каб падмацаваць…

Дзённік рэдактара

Што было і чаго не хапала на беластоцкім кніжным кірмашы?

20 красавіка 2024 г.

На коратка заглянуў сёння на кніжны кірмаш пад трыбунамі гарадскога стадыёну ў Беластоку. Пабачыў аграмадную колькасць стэндаў і натоўпы наведвальнікаў. Такі буйны кірмаш ужо адзінаццаты раз зладзіў беластоцкі Фонд Суседзі. Яго старшыня Анджэй Каліноўскі яшчэ 25 сакавіка падчас канцэрту з нагоды Дня волі ў Беластоцкай…

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў кастрычніку

    1005 – 1019 г. першая згадка ў летапісах пра Бярэсьце. 710 – 1314 г. князь Давыд Гарадзенскі разбіў вялікі паход крыжакоў на Наваградак. 625 – 1399 г. паражэньне ад татараў арміі Вялікага Княства Літоўскага на чале зь князём Вітаўтам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (592) – 15.10.1432 г. князь Вялікага Княства Літоўскага Жыгімонт (малодшы брат Вітаўта) аднавіў унію з Польшчай, але пасьля перамогі над Сьвідрыгайлам зноў вырашыў вызваліцца ад саюза з Польшчай.
  • (307) – У 1717 г. нар. Кароль Вырвіч (пам. у 1793 г.), пэдагог, філёзаф. Паходзіў зь сям’і незаможнага беларускага шляхціца з Браслаўшчыны. Выкладчык Collegium Nobilium. Аўтар падручнікаў „Паходжаньне сучасных дзяржаў і народаў”, „Кароткае сыстэматычнае выкладаньне ўсеагульнай гісторыі”, „Сучасная геаграфія”, „Усеагульная геаграфія”.
  • (207) – 15.10.1817 г. у Золотурне ў Швайцарыі пам. Андрэй Тадэвуш Банавэнтура Касьцюшка (нар. 30.11.1745 г. у фальварку Сяхновічы на Берасьцейшчыне ў сям’і  беларускага шляхціца) – вядомы палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай.
  • (191) – 15.10.1833 г. у Флярэнцыі пам. Міхал Клеофас Агінскі (нар. 25.09.1765 г. у Гузаве пад Варшавай), дзяржаўны дзеяч, кампазітар, аўтар слыннага паланэза „Развітаньне з радзімай”.
  • (146) – 15.10.1878 г. памёр Ігнацы Касовіч (нар. у 1808 г. на Віцебшчыне), філолаг. Закончыў Галоўную духоўную сэмінарыю Віленскага унівэрсытэта. З 1833 г. прафэсар грэцкай мовы і царкоўнага красамоўства ў грэка-каталіцкай сэмінарыі ў Жыровічах. З 1835 г. выкладаў у Кромскай, Смаленскай, Маскоўскай гімназыях. З 1870 г. працаваў прафэсарам грэцкай мовы ў Варшаўскім унівэрсытэце. Разам з братам Каятанам склаў „Грэчэска-рускі слоўнік” (1847). 
  • (79) – 15.10.1945 г. пачала свой першы год працы Беларуская гімназія ў ДП-лягеры ў Ватэнштаце (Нямеччына). Дырэктарам школы быў Вацлаў Пануцэвіч (Папуцэвіч).
  • (74) – 15.10.1950 г. у Саўт-Рывэры (ЗША) а. Мікалаем Лапіцкім і Сьвятаславам Коўшам было заснавана Аб’яднаньне праваслаўных беларусаў.
  • (35) – 15.10.1989 г. у Менску памерла Вера Пола, актрыса. Нар. у Менску 7.02.1901 г., у 1922-1977 гг. працавала ў тэатры імя Янкі Купалы. Найбольш значныя ролі: Агата ў „Паўлінцы” Я. Купалы, Маланьня ў „Кар’еры таварыша Брызгаліна” Е. Міровіча, Карміліца ў „Рамэо і Джульета” Уільяма Шэкспіра.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis