Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (4)

    Syne, kab adkapać ich, paprasili Bronisia Czarnamysaho z susiednich Klabanaŭcaŭ. Toj uziaŭ z saboju jaszcze dvoch mużczyn i noczu pajechali na miesca tragedii. Kali paczali raskopvać jamu, z siaredziny trysnuła kroŭ. Pamału vyciahnuli dva trupy Sidaroviczaŭ i pa cichu pryviaźli ich da Kundziczaŭ. Myła ich…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    13. Stan nevyznačanosti

    Orła wrona nie pokona! [Antykomunistyčne hasło v vojennum stani v Pôlščy.] Statut Białoruskiego Zrzeszenia Studentów (BAS) pisavsie mnoju miêseci dva. Odnočasno my začali vyšukuvati „našych” studentuv u akademikach raznych vyžšych škôł u Varšavi i psychologično pudhotovlati jich do toho, što budemo rejestrovati biłoruśku studenćku organizaciju… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (3)

Łapiczy cipier

Na UB u Sakołcy i pośle ŭ sudzie ŭ Biełastoku abvinavaczanych i śviedkaŭ asablivo szczacielno raspytvali pra sąd doraźny, jaki Niemcy pierad rasstrełam zrabili ŭ vadzianym mlinie ŭ Nietupie. Hety dzieravianny budynak staić i dziś nad reczkaj pry szasie da Kruszynianaŭ nidaloko vioski Biełahorcy. Daŭno…

Białostocka SB i Białorusini (1968-1988)

Oficerowie i agenci (cz. 1)

1971 r. Jubileusz 15-lecia BTSK. SB na takie wydarzenia obowiązkowo wysyłała swoich informatorów Fot. z archiwum „Niwy”

Opisując w „Czasopisie” życiowy dramat Sokrata Janowicza („30 lat w sidłach bezpieki”, luty 2023 – czerwiec 2024), skrupulatnie przejrzałem mnóstwo akt z zasobów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej. To była niezwykle żmudna i czasochłonna praca. Podjąłem się tego, aby jak najprawdziwiej odtworzyć przebieg wydarzeń, poznać ich…

Дзённік рэдактара

Стагоддзе Быкава ў Беластоку

19 чэрвеня 2024 г.

Стагоддзе Васіля Быкава ў Беластоку. Злева направа: Уладзімір Арлоў, Ілона Карпюк, Яраслаў Іванюк і Яанна Бернатовіч Фота Юркі Хмялеўскага

Пабываў я ў беластоцкай музычнай кавярні Fama на вечарыне з нагоды 100-годдзя з дня нараджэння Васіля Быкава, якога прынята лічыць сумленнем беларускага народу. Звыш двухгадзінная сустрэча зусім не доўжылася. Была выдатна наладжана нядаўна створаным у Беластоку Цэнтрам беларускай культуры. Сустрэчу змястоўна і цікава вяла намесніца…

Дзённік рэдактара

Моўны архіпелаг

21 траўня 2024 г.

У палове ХІХ ст. доўгую на амаль чатыры вярсты вёску тадышняя царская адміністрацыя раздзяліла на тры Востравы – Паўночны, Паўднёвы і Новы (ужо на іншым месцы, побач на вярсту далей). Калі паўміралі тадышнія жыхары, іх нашчадкі з часам стварылі легенду пра тое, што сталася так пасля вялікага пажару. Нібыта сярэдзіна вёскі згарэла і таму тыя сяляне перанеслі будынкі на новае месца. Але захаваўся дакумент, што гэта ўсё-такі было адміністрацыйнае рашэнне. Па тое, каб раздзяліць не толькі надта доўгую вёску, але і поле навокал. Каб кожная частка мела сваё. Асабліва для пашы. Раней прыходзілася гнаць авечак для выпасу за другі канец вёскі, часам нават пяць вёрст. Але калі сяляне з сярэдзіны сяла перавозілі будынкі на новае месца, напэўна розныя адходы спальвалі. Яшчэ цяпер на гэтым полі вывораюць часам абсмаленыя цвікі і іншае жалезіва. Таму магчыма і разышлася легенда пра пажар. Фота Юркі Хмялеўскага

Сёння ў Шудзялаве нова абраная Рада гміны разглядала асаблівую прапанову. Яе аўтарам быў сын Сакрата Яновіча, Яраслаў з Лодзі. Яшчэ ў мінулым годзе паслаў ён тадышняму шудзялаўскаму войту Тадэвушу Такарэвічу імэйл з просьбай, каб пачаць фармальную працэдуру і паставіць у гміне чатыры (на пачатак) указальнікі…

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (2)

Niemcy szukali „kamunistaŭ” toża ŭ Jamaszach. Cipier hetaj vioski nima Fatagrafija aŭtara

UB-oŭcy z Sakołki, jakija pravia try let viali śledztvo, ustanavili, szto maldunak na rasstralanych „kamunistaŭ” skłali sołtys z Łapiczaŭ Ivan Charuży, sołtys z Trejglaŭ Franak Karpuk i padsołtys z hetaj vioski Edzik Jurczenia. Pad kaniec grudnia 1942 r. mielisa jany sptakacca ŭ czaćvier na bazary…

Uwikłanie

30 lat w sidłach bezpieki (cz. 16)

Sokrat Janowicz na kiermaszu książkowym w Białymstoku, lata 80-te

W IPN zachowały się szczątkowe akta paszportowe pisarza z lat 1980-1989. Wynika z nich, że w Londynie przebywał od 12 do 22 listopada 1980 r. W kwestionariuszu-podaniu o wydanie paszportu napisał: Mój wyjazd do Anglii jest konieczny ze względu na potrzebę przeprowadzenia konsultacji literackiej angielskiego…

Refleksje powyborcze

Wybory coraz mniej samorządowe

Podczas kampanii wyborczej zajrzałem też do rodzinnego domu swej babci w Nietupie. Jej rodzina późną jesienią 1944 r. wyjechała za wschodnią granicę. Po wojnie w opuszczonym, okazałym jak na tamte czasy budynku jakiś czas mieściła się szkoła, a potem wiejska świetlica. Od wielu lat stoi pusty i popada w ruinę. Jest własnością gminy. O mandat radnego w tym wyludnionym okręgu ubiegały się aż cztery osoby. Jedna z nich w programie wyborczym zaproponowała, aby rodzinny dom mojej babci gmina odremontowała na siedzibę koła gospodyń wiejskich, które chciałaby w okolicy powołać. Pomysł ten u miejscowych zrodził same wątpliwości, a pomysłodawczyni, która po przejściu na emeryturę wróciła w rodzinne strony z dalekiego miasta, mandatu nie zdobyła. Fot. Jerzy Chmielewski

Choć od wyborów samorządowych minęło już trochę czasu, to dotąd nie zauważyłem, aby ktoś rzeczowo i przekonująco skomentował ich wyniki w naszym regionie. Szczególnie w gminach wiejskich. Według moich obserwacji w kwietniu – nawet w drugiej turze – ludzie poszli tam do urn bez większego…

Дзённік рэдактара

Адзіны фестываль – дзве гісторыі: шляхі царкоўнай музыкі Гайнаўкі і Беластока

18 траўня 2024 г.

Прэзентацыя „Колеры праваслаўя. Грэцыя” падчас сёлетняга фестывалю царкоўнай музыкі ў Гайнаўцы Фота Аляксандра Васылюка

Сёння ў Гайнаўцы завяршыўся фестываль царкоўнай музыкі. Другі такі пройдзе на пераломе траўня і чэрвеня ў Беластоку. Такая сітуацыя трывае ўжо 23 гады. Раней быў адзін, запачаткаваны яшчэ на пачатку васьмідзясятых. Арганізатары абодвух фестываляў, якія ў выніку канфлікту разышліся ў 2001 г., увесь час чарговыя…

Дзённік рэдактара

Як змяніліся нашы могілкі за апошнія дзесяцігоддзі

14 траўня 2024 г.

Царква св. Уладзіміра на могілках у Востраве Фота Юркі Хмялеўскага

На Провады на могілках у Востраве. Мінулі вось ужо чатыры гады ад смерці маці і дванаццаць, калі памёр бацька. Жылі доўга, больш як восемдзесят. Іх магілы, на якіх месцы спачываюць таксама мае дзяды і прадзеды, свянчу два разы ў год. Тыдзень пасля Вялікадня як цяпер…

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (1)

Łapiczy cipier

U viosaczcy Trejgli niedaloka Krynak za sanacji żyli bahatyja haspadare Jurczeni, jakija mieli 23 ha ziamli. „Bahatyroŭ” u czerwcu 1941 r. enkavudzisty vyvieźli na Sibir (viarnulisa ŭ 1946 r.). Z hetaj pryczyny pośle pajszła ŭ vioscy i vakolicy nizhoda. Syn „kułakoŭ” Edzik za sanacji byŭ…

Календарыюм

Гадоў таму

  • У лістападзе

    505 – 1519 г. Заканчэньне пабудовы Барысаглебскай царквы ў Навагарадку, помніка архітэктуры готыкі. 445 – 1579 г. Пераўтварэньне Віленскай Езуіцкай Акадэміі ў Віленскі Унівэрсытэт – першы унівэрсытэт ва ўсходняй Эўропе. 405 – 1619 г. Надрукаваньне „Грамматики словенския правильная синтагма” Мялеція Сматрыцкага. 325 …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (456) – У 1568 г. пачала дзейнасьць заблудаўская друкарня ў маёнтку Рыгора Хадкевіча, у якой друкаваліся кірылічныя кнігі, між іншым „Евангельле вучыцельнае” (1569) і „Псалтыр з Часасловам” (1570).
  • (208) – 4.11.1816 г. у мястэчку Кублічы каля Лепеля нар. Арцём Вярыга-Дарэўскі (пам. у ссылцы ў Сібіры ў 1884 г.), паэт, драматург, публіцыст. Быў сябрам У. Сыракомлі, В. Дуніна-Марцінкевіча. Пісаў на беларускай і польскай мовах. Запачаткаваў беларускія пераклады творчасьці А. Міцкевіча, між іншым пераклаў „Конрада Валенрода”.
  • (137) – 4.11.1887 г. у Капылі, Слуцкага павету нар. Зьміцер Жылуновіч (літаратурны псэўданім Цішка Гартны, замучаны савецкай бясьпекай 11.04.1937 г.), пісьменьнік, выдатны беларускі дзяржаўны дзеяч. Пісаць пачаў у 1908 г. у „Нашай Ніве”.
  • (109) – у лістападзе 1915 г. у выніку стараньняў беларускіх нацыянальных дзеячаў (падчас нямецкай акупацыі) пачалі адкрывацца на Віленшчыне першыя беларускія школы.
  • (95) – 4.11.1929 г. у в. Таргуны каля Докшыц нар. Сяргей Карніловіч, выпускнік Гімназіі імя Янкі Купалы ў Віндышбэргэрдорфе (Нямеччына). З 1949 г. жыў у эміграцыі ў Кліўленд (ЗША). Адзін з самых актыўных арганізатараў беларускага грамадзка-рэлігійнага жыцьця ў гэтым горадзе, між іншым

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis