Прайшло больш за 40 гадоў з таго часу, як жыхарам Рудні, Гарбараў, Боўтрыкаў, Будаў, Старой Лукі а таксама калёніяў у Бахурах, Тарнопалі і Семяноўцы было загадана пакінуць зямлю сваіх продкаў, каб стварыць тут вялікі вадаём з плацінай.
На тэму затопленых у васьмідзесятыя гады мінулага стагоддзя вёсак напісана шмат публікацый. На гэты раз Гурток сельскіх гаспадыняў у Бандарах прыдумаў цікавую ідэяю ўшанаваць памяць жыхароў гэтых сёлаў. У рамках акцыі „Рудня праект – спадчына патанулых вёсак”, якая фінансавалася дзяржаўным Нацыянальным культурным цэнтрам (у рамках праграмы „ЭтнаПольшча-2020”), у мясцовасцях каля вадасховішча 7-8 жніўня 2020 г. было праведзеных шэраг культурных і грамадскіх мерапрыемстваў.
У якасці медыйнага патраната „Часопіс” з задавальненнем дапамагаў у рэалізацыі праекта. Прадугледжваў ён стварэнне васьмі піктаграмавых картаў, якія ўзнаўляюць неіснуючыя вёскі. – Ініцыятыва накіраваная на стварэнне сувязі паміж пакаленнямі, у якіх памяць пра гісторыю стане носьбітам традыцыйных каштоўнасцей народнай культуры, – кажа Марыя Твароўска з Гуртка сельскіх гаспадынь у Бандарах, каардынатарка праекта.
У паасобныя дзеянні было заангажаваных шмат арганізацыі і ўстаноў – ад скаўтаў да гмінных упраў Нараўкі і Міхалова, на якіх тэрыторыі знаходзілся затопленыя вёскі, па мясцовых солтысаў і прадпрымальнікаў. Прыгожым пунктам праграмы стаў цудоўны карагод уздоўж узбярэжжа вадасховішча, узначалены артыстамі Традыцыйнай фальклорнай студыі „Жэмэрва” са Студзіводаў у суправаджэнні латвійскага дуэта „Абра”, дасведчанымі ў такіх ініцыятывах.
Шэсце пачалося паміж блокамі жылога комплексу ў Бандарах, створанага пасля перасялення насельніцтва і захапіла шмат жыхароў ды турыстаў. У Рыбаках беларускія спевы і танцы праходзілі ад лавачкі да лавачкі, ад плоту да плоту, спыняючыся, сярод іншых, перад домам беларускага дзеяча Віктара Буры. Жэмэрва спявала таксама рэлігійныя песні ў царкве ў Юшкавым Грудзе, а таксама забаўляла жыхароў чароўнай вёскі Бахуры, якія падрыхтавалі невялікую закуску для выканаўцаў. Музыкальна-танцавальнае шэсце наведала і праваслаўную царкву ў Новай Луцэ – адзінай вёсцы, якая часткова адрадзілася пасля перасялення. У Семяноўцы жыхары і турысты мелі магчымасць убачыць незвычайны абрад Куста, які, як сведчаць этнографы, праводзіўся ў непасрэднай блізкасці ад Белавежскай пушчы.
Апрача карагодаў у Бандарах працавалі майстэрні, кулінарыі і рамёстваў – валяння з воўны і саломапляцення. Праект паказаў цікавае супрацоўніцтва паміж гурткамі сельскіх гаспадынь суседніх гмін. Варта адзначыць, што мерапрыемствы такога маштабу рэдка ладзяцца такімі арганізацыямі.
Ідэяй арганізатараў было, перш за ўсё, як сказала каардынатарка праекта Марыя Твароўская, жаданне паказаць размытыя прасторы, якія з цягам часу губляюць сваю ідэнтычнасць. Для Яўгеніі Буры, старшыні Гуртка сельскіх гаспадынь у Бандарах, гэта перш за ўсё шанец на сацыяльную інтэграцыю і вяртанне да добрасуседскіх звычаяў былых жыхароў затопленых вёсак, якія былі вымушаны раз’ехацца па ўсім свеце. Але шмат хто з гэтых людзей меў усё-такі магчымасць удзельнічаць у праекце. Арганізатары заклікаюць жыхароў неіснуючых вёсак, каб іх успамінамі ўвекавечваць памяць пра людзей і мясціны, якіх ужо няма.
Тамаш Суліма
Фота Рамана Кашоўскага
