Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (3)

    Na UB u Sakołcy i pośle ŭ sudzie ŭ Biełastoku abvinavaczanych i śviedkaŭ asablivo szczacielno raspytvali pra sąd doraźny, jaki Niemcy pierad rasstrełam zrabili ŭ vadzianym mlinie ŭ Nietupie. Hety dzieravianny budynak staić i dziś nad reczkaj pry szasie da Kruszynianaŭ nidaloko vioski Biełahorcy. Daŭno…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • „Ja choču byti bliźka ludiam”

    Rozhovôr Jana i Haliny Maksimjukov z poetkoju Zojoj Sačko

    Jan: Čy pomniš, koli v tebe zjavivsie impuls, kob napisati peršy viêrš? I na jakôj movi tobiê napisałosie? Zoja: O, ja dumała, što ty tak i načneš… Ja učyłaś u školi v Parcievi, de była prykładnoju učenicieju. Pan od pôlśkoji movy skazav prynesti viêršyki pud… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Opowieści białowieskie

O rzeźbiarzu Aleksanderze Gigolu słów parę

Aleksander Gigol ze swoimi pracami
Aleksander Gigol ze swoimi pracami

Aleksander Gigol przeżył w Białowieży całe swoje dorosłe życie. Choć był postacią nietuzinkową, pamięć o nim powoli zanika. Pamiętają go już tylko najstarsi mieszkańcy, dla młodszych pokoleń jest to postać zupełnie nieznana. Gigol zapisał się na kartach historii miejscowości jako jeden z prekursorów tutejszego pamiątkarstwa. To właśnie on w latach pięćdziesiątych zaczął rzeźbić drewniane figurki żubrów. Jak się szybko okazało, miał do tego wrodzony talent. W listopadzie bieżącego roku mija 40 lat od jego śmierci, jest więc okazja, by przypomnieć postać mistrza dłuta z Puszczy Białowieskiej.

Aleksander Gigol urodził się 5 grudnia 1905 roku. Edukację zakończył na poziomie szkoły powszechnej, na dalsze kształcenie syna rodzice nie mieli środków. W okresie międzywojennym rodzina Aleksandra przyjechała do Białowieży. Zresztą, w owym czasie ściągało tutaj za pracą sporo ludzi z całej Polski. Po wojnie Aleksander mieszkał z żoną w dzielnicy Krzyże, w domku obok budynku, w którym przed wojną mieścił się urząd gminny. Od czasu do czasu zaglądał do funkcjonującej niedaleko pracowni rzeźby Antoniego Czerniewicza – absolwenta zakopiańskiej szkoły dla artystów plastyków, który przyjechał do Białowieży mniej więcej w tym samym okresie, co Gigolowie. Aleksander podpatrywał mistrza, aż w końcu sam odważył się zacząć rzeźbić. Efekt okazał się nadzwyczaj interesujący. Spod jego dłuta wychodziły bardzo piękne figurki żubrów. W ciągu pierwszych dwóch lat wykonał ich około stu. Wszystkie zostały rozkupione przez turystów, a dalszym zamówieniom nie było końca.

Sukces Aleksandra Gigola zachęcił do rzeźbienia figurek żubrów również innych, nieco młodszych od niego mieszkańców, między innymi Sergiusza Dowbysza (1929-1995), Stefana Smoktunowicza (1930-2006), Bolesława Szlachciuka (1934-1995), Konstantego Ławrysza (1920-1978). Oni też stopniowo zaczęli osiągać sukcesy, ale pierwszeństwo w tej dziedzinie oddawali zgodnie Gigolowi.

Utalentowanego twórcę z Białowieży dość szybko zauważyła regionalna prasa. W „Gazecie Białostockiej” (nr 72 z 25 marca 1959 roku) pojawiła się o nim krótka informacja, zilustrowana zdjęciem wykonanym przez Edmunda Uchymiaka z CAF-u. Zdjęcie rzeźbiarza trafiło też do „Kalendarza Białostockiego TRZZ na rok 1961”. Kilkanaście dni wcześniej w „Gazecie Białostockiej” (nr 53) pisano o pracach Gigola”: „Żubry” są wykonane bardzo naturalistycznie, wyglądają „jak żywe”.

Wkrótce Gigol pojawił się w filmie oświatowym. Włodzimierz Puchalski, wykonując w 1963 roku zdjęcia do filmu pt. „Żubry”, zawitał z kamerą do jego warsztatu. Pokazał rzeźbiarza w pierwszych scenach swej filmowej opowieści o królach puszczy. Kamera najpierw pokazuje Gigola przy pracy, następnie oglądamy wykonaną przez niego figurkę żubra.

Mistrza dłuta zaczęto namawiać do zdobycia stosownych uprawnień rzemieślniczych. Kiedy Gigol pojechał zdawać egzamin czeladniczy z rzeźbiarstwa, wszyscy byli przekonani, że to będzie zwykła formalność. Komisja kazała mu wyrzeźbić żubra, co oczywiście nie było żadnym problemem. Ale traf chciał, że w komisji zasiadało „ciało społeczne” – partyjna osoba, która zagadnęła egzaminowanego o rogi, bo wydało się jej, że mają one nie taki kształt, jaki powinny mieć. Gigol zdenerwował się tym pytaniem i niepotrzebnie wdał się w dyskusję. W pewnym momencie wyraził swoje niezadowolenie, że osoba całkowicie nie obyta z rzemiosłem zwraca mu uwagę. „Ciało społeczne” poczuło się upokorzone, a ponieważ miało decydujący głos w komisji, Gigol nie zdał. Więcej już nie próbował. Był bardzo dumnym człowiekiem i znał swoją wartość.

W 1966 roku rzeźbiarz zawarł umowę z Domem Rzemiosł w Białymstoku na dostarczanie swoich statuetek żubrów. Zgłaszały się do niego z zamówieniami także różne instytucje i urzędy. Rzeźbiarz wykonał na zlecenie Białowieskiego Parku Narodowego dużą rzeźbę głowy żubra, która została umieszczona na bramie wjazdowej do Parku Pałacowego od strony wschodniej. W 1990 roku, już po śmierci Gigola, rzeźba z powodu zniszczenia jej w wyniku ekspozycji na wolnym powietrzu, została wymieniona na inną, wykonaną tym razem przez Sergiusza Dowbysza. Innym znanym dziełem Gigola są dwa kałamarze, z walczącymi u ich podstaw dwoma żubrami; twórca wykonał tę rzeźbę dla Urzędu Gminy w Białowieży.

Rzeźby Gigola rozchodziły się po całym kraju, docierały także do odbiorców zagranicznych. W początku października 1955 roku dwie jego figurki wręczono w prezencie znanym literatom białoruskim Maksymowi Tankowi i Arkadiuszowi Kuleszowowi, podczas wielkiego Festynu Przyjaźni, który odbywał się w Białowieży. W drugiej połowie lat sześćdziesiątych rzeźby Gigola stanowiły nagrodę dla zwycięzców organizowanego przez Ligę Ochrony Przyrody konkursu na „Najlepiej pracujące Szkolne Koło LOP”.

Aleksander Gigol zmarł 5 listopada 1982 roku w wieku 76 lat. Spoczął na białowieskim cmentarzu, obok żony Julianny, która zmarła w 1967 roku w wieku 60 lat.

Piotr Bajko

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў кастрычніку

    1005 – 1019 г. першая згадка ў летапісах пра Бярэсьце. 710 – 1314 г. князь Давыд Гарадзенскі разбіў вялікі паход крыжакоў на Наваградак. 625 – 1399 г. паражэньне ад татараў арміі Вялікага Княства Літоўскага на чале зь князём Вітаўтам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (208) – 23.10.1816 г. у Кублічах Лепельскага пав. нар. Арцём Вярыга-Дарэўскі, пісьменьнік і дасьледчык беларускага фальклёру. У 1858 – 1863 гг. вёў рукапісны „Альбом”, у якім свае запісы пакінулі м. інш.: У. Сыракомля, В. Каратынскі, А. Кіркор, В. Дунін-Марцінкевіч. Пераклаў на беларускую мову „Конрада Валенрода” А. Міцкевіча. Памёр у Сібіры ў 1884 г.
  • (201) – 23.10.1823 г. у Замосьці Слуцкага пав. нар. Адам Плуг (сапраўднае Антоні Пяткевіч), пісьменнік і журналіст. З 1831 г. жыў з бацькамі ў Жукавым Барку над Нёманам, у гг. 1835-1842 вучыўся ў Слуцкай гімназыі. Сябраваў з Уладыславам Сыракомляй, які тады жыў у Залучы. Працаваў настаўнікам на Падольлі. У 1874 г. пераехаў у Варшаву, дзе працаваў рэдактарам у часопісе „Kłosy”, дзе друкаваў шмат матар’ялаў пра Беларусь. Пазьней працаваў у рэдакцыях „Wielkiej Powszechnej Encyklopedii Ilustrowanej”, часопіса „Wędrowiec”, газэты „Kurier Warszawski”. Памёр 2.11.1903 г. у Варшаве. У беларускую літаратуру ўпісаліся яго апавяданьні на беларускай мове. 
  • (87) – 23.10.1937 г. расстраляны Уладзімір Крыловіч (нар. 1.11.1895 г. у Крыловічах каля Койданава), акцёр.
  • (83) – 23.10.1941 г. у Унжлагу на лесапавале загінуў Васіль Шашалевіч (нар. 9.01.1897 г. у Мхінічах на Магілёўшчыне, брат Андрэя Мрыя), драматург (п’есы „Апраметная”, „Змрок”, „Воўчыя вочы”, „Рой”, „Сімфонія гневу”) і празаік.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis