Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (3)

    Na UB u Sakołcy i pośle ŭ sudzie ŭ Biełastoku abvinavaczanych i śviedkaŭ asablivo szczacielno raspytvali pra sąd doraźny, jaki Niemcy pierad rasstrełam zrabili ŭ vadzianym mlinie ŭ Nietupie. Hety dzieravianny budynak staić i dziś nad reczkaj pry szasie da Kruszynianaŭ nidaloko vioski Biełahorcy. Daŭno…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • „Ja choču byti bliźka ludiam”

    Rozhovôr Jana i Haliny Maksimjukov z poetkoju Zojoj Sačko

    Jan: Čy pomniš, koli v tebe zjavivsie impuls, kob napisati peršy viêrš? I na jakôj movi tobiê napisałosie? Zoja: O, ja dumała, što ty tak i načneš… Ja učyłaś u školi v Parcievi, de była prykładnoju učenicieju. Pan od pôlśkoji movy skazav prynesti viêršyki pud… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Puszczańskie opowieści

Mimi

Zdarza się, że mieszkańcy wsi położonych w głębi Puszczy Białowieskiej bądź na jej obrzeżach nawiązują bliższe kontakty z dzikimi zwierzętami. Ta swoista symbioza człowieka ze zwierzęciem po pewnym czasie przeradza się z reguły w zwyczajną przyjaźń. Oswojone zwierzę staje się niemal członkiem ludzkiej rodziny, a na pewno kimś jej bliskim. Bywa, że ktoś utrwali na łamach czasopisma bądź książki taki przypadek, wówczas pamięć o nim trwa latami, pomimo że zwierzę i jego opiekunowie dawno już opuścili ziemski padół. Oto jedna z takich historii sprzed ponad stu laty. Utrwalił ją na łamach swego monumentalnego dzieła w języku rosyjskim pt. „Puszcza Białowieska. Zarys jej historii, współczesna gospodarka łowiecka i najwyższe polowania w puszczy” Gieorgij Karcow (1861-1931). Książkę tę wydano w Petersburgu w 1903 roku.

Danielica Mimi „sprawdza” jakość robót wykonanych na szosie Hajnówka-Białowieża
Danielica Mimi „sprawdza” jakość robót wykonanych na szosie Hajnówka-Białowieża

Przenieśmy się do leśnej osady Zwierzyniec, która znajduje się w połowie drogi prowadzącej z Hajnówki do Białowieży. Przed I wojną światową mieściła się tutaj siedziba zarządcy carskich polowań w Puszczy Białowieskiej, czyli oberjegermajstra (wielkiego łowczego). W latach 1894-1913 stanowisko to pełnił Józef Newrly (1841-1914) – dziadek znanego polskiego pisarza Igora Newerlego (1903-1987). Józef Newrly, z pochodzenia Czech, w polskiej literaturze częściej występuje pod zmodyfikowanym i łatwiejszym do wymówienia nazwiskiem Newerly.

W 1899 roku, przy ogrodzeniu znajdującego się przy osadzie zwierzyńca, w odległości zaledwie około dwudziestu kroków od siedziby zarządcy, znaleziono malutką samicę daniela. Przyszła ona na świat kilka godzin wcześniej.  Matki przy niej nie było. I nikt nie wiedział, co się mogło z nią stać. Ponieważ mała danielica była bardzo głodna, żona zarządcy, Frantiszka, od razu napoiła ją mlekiem. Zostało ono podane z myśliwskiego rogu, bo żadnego innego, bardziej stosownego naczynia pod ręką akurat nie było. Danielicę nazwano Mimi.

W tym miejscu należy wspomnieć, że daniele były sprowadzane do Puszczy Białowieskiej partiami, poczynając od 1860 roku. Nieliczne wzmianki w literaturze o ich wcześniejszym występowaniu na tym terenie są raczej mało wiarygodne. Przywiezione sztuki początkowo umieszczano w zwierzyńcu, a później stopniowo wypuszczano je na wolność. Od 1899 roku wszystkie daniele żyły już na wolności. W tej liczbie również matka Mimi, prawdopodobnie pochodząca z partii danieli sprowadzonej do Puszczy Białowieskiej z Czech w 1892 roku.

Mała danielica od razu polubiła swych opiekunów i nie miała zamiaru ich porzucać, pomimo że pozostawiono jej możliwość wyboru wolności. Przez cały rok przebywała na podwórzu otaczającym duży budynek, w którym mieściło się mieszkanie i biuro zarządcy. Penetrowała każdy zakątek. Wystarczyło ją zawołać po imieniu, a zaraz przybiegała. Jadła z ręki, za ludźmi chodziła jak pies. Żeby nie niszczyła świeżo zasadzonych kwietników przy pałacyku, zamykano ją na jakiś czas w zagrodzie zwierzyńca. Pomimo dłuższych okresów przebywania w nim, Mimi nie dziczała. Na dźwięk kół przejeżdżającego po zwierzyńcu pojazdu, momentalnie przybiegała i trudno ją było odpędzić. Pojazdowi towarzyszyła aż do zamknięcia za nim wrót zwierzyńca. Gdy strażnik odbywał obchód zwierzyńca, Mimi obowiązkowo mu asystowała. Chętnie też podjadała karmę zadawaną przez strażnika dla żubrów. Nie bała się także turystów, którzy przyjeżdżali do Zwierzyńca, by zobaczyć żubry. Chodziła za nimi krok w krok, nie zważając wcale na przebywające w pobliżu żubry.

Carscy kucharze w puszczy. Czwarty od prawej – zarządca polowań Józef Newrly

Podczas silnych mrozów Mimi podchodziła pod wrota siedziby zarządcy i żałosnym popiskiwaniem domagała się wpuszczenia jej na podwórko. Gdy otwarto wrota, biegła szybko do szopy, w której przechowywano siano i tam przelegiwała do czasu nadejścia lepszej pogody.

Mimi stała się żywą maskotką polowania cara Mikołaja II, które odbyło się w Puszczy Białowieskiej w sierpniu 1900 roku. W siedzibie zarządcy podawano śniadanie dla myśliwych. Z samego rana do Zwierzyńca przyjeżdżali kucharze, z całą kuchenną zastawą i jadłem. Oczywiście nie mogło obejść się bez towarzystwa Mimi. Kucharze rozweseleni niezwyczajnym stołownikiem, karmili ją chętnie różnymi smakołykami. Danielica, najadłszy się pierwszego dnia do syta, zaległa w krzakach. I wszyscy o niej zapomnieli. Nazajutrz, gdy nastał czas śniadania i zaczęli się zjeżdżać uczestnicy polowania, a wśród nich caryca Aleksandra Fiodorowna, Mimi znów się pojawiła. Carycę bardzo zainteresowało oswojone zwierzę. Delikatnie głaskała jego sierść i wypytywała Newrlego o szczegóły oswojenia. Caryca chyba przypadła Mimi do serca, bo gdy ta zaczęła wchodzić po schodkach do przedpokoju, danielica odważnie ruszyła za nią. Podczas śniadania przechadzała się po jadalni, otrzymując od wszystkich gości coś do zjedzenia.

W czasie budowy szosy Hajnówka-Białowieża (w latach 1900-1903), która przebiega tuż obok Zwierzyńca, Mimi zaczęła znikać na całe tygodnie. Okazało się, że polubili i przyhołubili ją robotnicy zatrudnieni na budowie. Dokarmiana przez nich, wędrowała od jednej grupy ludzi do drugiej. Wszędzie spotykano ją z radością. Danielicy najwyraźniej to się podobało.

Mimi towarzyszyła także Gieorgijowi Karcowowi, gdy ten latem chciał zrobić zdjęcie żubrom w zwierzyńcu. Było to zadanie trudne, gdyż w okresie letnim niełatwo podejść żubry z bliska. W końcu udało się, lecz żubry stały w cieniu i trzeba było skorzystać ze statywu. Po ustawieniu aparatu, fotograf wziął do ręki spust migawki i w tym momencie pojawiła się Mimi. Karcow zaczął się od niej opędzać, jednakże danielica bardzo chciała „pomóc” w zrobieniu zdjęcia. Nie pozostawało nic innego, jak tylko zrezygnować z fotografowania.

Siedziba zarządcy carskich polowań w Puszczy Białowieskiej. Budynek ten spalił się 17 kwietnia 1935 r.
Siedziba zarządcy carskich polowań w Puszczy Białowieskiej. Budynek ten spalił się 17 kwietnia 1935 r.

Innym razem, zimą, rosyjski architekt i artysta malarz Aleksander Chrenow (1860-1926) chciał szybko wykonać szkic żubrów. Ustawił się w odległości około piętnastu kroków od nich. Mimi podeszła do artysty z tyłu i zaczęła uderzać go z lekka głową w plecy, bardzo przeszkadzając w szkicowaniu. W końcu, gdy żubry zjadły podrzucone im na tę okazję owsiane snopki, malarz musiał pośpiesznie się oddalić.

Mimi żyła przy osadzie Newrlego do końca swych dni, będąc jej osobliwą maskotką. Skonała w suche i upalne lato 1915 roku, na krótko przed dotarciem na teren Puszczy Białowieskiej linii frontu. Informację taką podał w „Łowcu Polskim” (nr 5 z 1939 roku) Paweł Bark – syn Ewalda Barka, puszczańskiego łowczego, a następnie leśniczego. Bark wspomina wprawdzie o sarnie Mimi, ale widocznie upływ lat zatarł w jego pamięci właściwy gatunek zwierzęcia.

Dzisiaj o Mimi w rejonie Puszczy Białowieskiej nie usłyszy się już żadnej opowieści. Gdyby nie informacja pozostawiona przez G. Karcowa, nikt by nawet nie wiedział, że żyło tutaj niegdyś to przesympatyczne zwierzę.

Piotr Bajko

Fot. ze zbiorów autora

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў кастрычніку

    1005 – 1019 г. першая згадка ў летапісах пра Бярэсьце. 710 – 1314 г. князь Давыд Гарадзенскі разбіў вялікі паход крыжакоў на Наваградак. 625 – 1399 г. паражэньне ад татараў арміі Вялікага Княства Літоўскага на чале зь князём Вітаўтам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (592) – 15.10.1432 г. князь Вялікага Княства Літоўскага Жыгімонт (малодшы брат Вітаўта) аднавіў унію з Польшчай, але пасьля перамогі над Сьвідрыгайлам зноў вырашыў вызваліцца ад саюза з Польшчай.
  • (307) – У 1717 г. нар. Кароль Вырвіч (пам. у 1793 г.), пэдагог, філёзаф. Паходзіў зь сям’і незаможнага беларускага шляхціца з Браслаўшчыны. Выкладчык Collegium Nobilium. Аўтар падручнікаў „Паходжаньне сучасных дзяржаў і народаў”, „Кароткае сыстэматычнае выкладаньне ўсеагульнай гісторыі”, „Сучасная геаграфія”, „Усеагульная геаграфія”.
  • (207) – 15.10.1817 г. у Золотурне ў Швайцарыі пам. Андрэй Тадэвуш Банавэнтура Касьцюшка (нар. 30.11.1745 г. у фальварку Сяхновічы на Берасьцейшчыне ў сям’і  беларускага шляхціца) – вядомы палітычны дзеяч Рэчы Паспалітай.
  • (191) – 15.10.1833 г. у Флярэнцыі пам. Міхал Клеофас Агінскі (нар. 25.09.1765 г. у Гузаве пад Варшавай), дзяржаўны дзеяч, кампазітар, аўтар слыннага паланэза „Развітаньне з радзімай”.
  • (146) – 15.10.1878 г. памёр Ігнацы Касовіч (нар. у 1808 г. на Віцебшчыне), філолаг. Закончыў Галоўную духоўную сэмінарыю Віленскага унівэрсытэта. З 1833 г. прафэсар грэцкай мовы і царкоўнага красамоўства ў грэка-каталіцкай сэмінарыі ў Жыровічах. З 1835 г. выкладаў у Кромскай, Смаленскай, Маскоўскай гімназыях. З 1870 г. працаваў прафэсарам грэцкай мовы ў Варшаўскім унівэрсытэце. Разам з братам Каятанам склаў „Грэчэска-рускі слоўнік” (1847). 
  • (79) – 15.10.1945 г. пачала свой першы год працы Беларуская гімназія ў ДП-лягеры ў Ватэнштаце (Нямеччына). Дырэктарам школы быў Вацлаў Пануцэвіч (Папуцэвіч).
  • (74) – 15.10.1950 г. у Саўт-Рывэры (ЗША) а. Мікалаем Лапіцкім і Сьвятаславам Коўшам было заснавана Аб’яднаньне праваслаўных беларусаў.
  • (35) – 15.10.1989 г. у Менску памерла Вера Пола, актрыса. Нар. у Менску 7.02.1901 г., у 1922-1977 гг. працавала ў тэатры імя Янкі Купалы. Найбольш значныя ролі: Агата ў „Паўлінцы” Я. Купалы, Маланьня ў „Кар’еры таварыша Брызгаліна” Е. Міровіча, Карміліца ў „Рамэо і Джульета” Уільяма Шэкспіра.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis