Міністэрства замежных спраў РП не першы раз «падрэзала крылы» Падляшшу, дзе раней працаваў «базар найбольшы ў Сярэдняй Еўропе», адмяняючы выдаванне «пакупковых» кароткатэрміновых віз. Цяпер турыст, прыязджаючы ў Польшчу па пакупкі, мусіць даказаць, што наняў жыллё на час пабыўкі.
Беларусы патрапілі выкупіць усю электроніку ў крамах Падляшша. Міністэрства замежных спраў абурыла падляшскіх прадпрымальнікаў і самаўраднікаў адным рухам. Невялікае змяненне спосабу выдачы віз беларусам, а страціў гандаль ва ўсім ваяводстве. Кажуць нават пра 800 мільёнаў злотых.
Чыноўнікі мясцовага самакіравання з Грамадзянскай платформы заявілі, што Падляшша на пакупках замежных турыстаў зарабляе 1 мільярд злотых штогод, але не падаюць крыніц дадзеных.
Як пераконваў беластоцкі радны ад ПіС Генрык Дэмбоўскі, Міністэрства замежных спраў РП запэўніла яго, што да гэтых зменаў прымусіў Польшчу Брусель. ПіС было гатова падтрымаць закон пры ўмове, што будзе ў ёй заклік да Еўрапейскай камісіі. Рэкамендацыі Бруселя не закранулі палітыкі Літвы, якая па-ранейшаму выдае кароткатэрміновыя шэнгенскія візы без неабходнасці забраніраваць жыллё на час пабыўкі.
Матэвуш Гутоўскі @ gutowski_mat: Ліквідацыя МЗС РП пакупных віз для грамадзян Беларусі гэта не толькі ўдар па Падляшскім ваяводстве, але і, перш за ўсё, удар па польскім дзяржаўным інтарэсе.
– Памятаю, што тры гады таму ў канцы года кліенты з Беларусі літаральна «вымелі» ўсю электроніку. Яны купілі ўсё, што было, – кажа ўладальнік крамы ў Беластоку.
– Быў перыяд, калі перад крамамі і рынкавымі пляцоўкамі былі шнуры аўтобусаў, асабліва на вуліцы Кавалерыйскай. Сёння яны адзінокія, – дадае жыхарка Беластока з вуліцы Запецак каля рынку.
Траціць увесь рэгіён. З 2 студзеня консульства Польшчы не выдаюць кароткатэрміновыя віз тыпу C з кодам 23, г.зн. «пакупковых віз». А беларусы ў Польшчы куплялі не толькі электроніку. На працягу многіх гадоў тутэйшая ежа на Усходзе лічылася якаснай прадукцыяй. Да таго ж яны была таннейшая, чым тая, што прадаецца ў Мінску.
Тэхнічная змена прынесла сур’ёзныя праблемы. Да 2 студзеня 2019 года грамадзяне Беларусі маглі падаць заяўку на атрыманне візы, якая дазволіла ім у хуткім часе прыехаць у Польшчу, не маючы неабходнасці даказаць месца на начлег. Часцей за ўсё яны выкарыстоўваліся для таго, каб зрабіць сапраўды вялікія пакупкі. У 2017 годзе было выдадзена 197 165 віз. Праз год 174 514. Як тлумачыла МЗС, мэтай было «больш шырокае адкрыццё на патрэбы грамадзян Беларусі», а змена мела «чыста тэхнічны характар». Насамрэч, трансгранічны гандаль быў амаль згублены.
Пасля ўвядзення новых правілаў, кожны, хто падае заяўку на шэнгенскую візу, павінен мець дакумент з гатэля, пансіяната або дамову на арэнду. Гэта, вядома, дадатковыя выдаткі.
Тыя, хто падаў заяўку на «пакупковую візу», часта заязджаў глыбока ў ваяводства. Часцей за ўсё ў Беласток. «Беларусы вельмі добра ведаюць, дзе рабіць пакупкі. Папулярны Auchan па вуліцы Гетманскай і галерэя Белая, – тлумачыць уладальнік крамы з электронікай.
Словы пра папулярнасць Беластока і Падляшша ў беларускіх «турыстаў па крамах» пацверджаны ў money.pl Віктарам Карчэўскім, прэзідэнтам Гандлёва-прамысловай палаты ў Беластоку. – Гэта было бачна асабліва раніцай на рынку Кавалерыйскай і ў буйных гандлёвых цэнтрах, дзе кліентаў з Беларусі было вельмі шмат, – адзначаў ён. Паводле яго слоў, ужо за першы месяц пасля змены ў візах гандаль заняпаў. – Я часта перасякаю мяжу ў дзелавых мэтах. Што сказаць, чэргаў менш.
Міністэрства замежных спраў пераконвала, што новыя правілы выдачы віз «станоўча адаб’юцца на высокай цікавасці да шэнгенскіх віз, выдадзеных польскімі консульскімі ўстановамі ў Беларусі». Але лікі не хлусяць. Абмежаванне «пакупковых віз» для беларусаў – гэта «падпілоўване галіны», на якой знаходзіцца Падляшша. Паводле апошніх дадзеных, у 2016 годзе беларусы выдаткавалі ў Польшчы 2,33 млрд. злотых, з іх 715 млн. на Падляшшы. Калі выказаць здагадку, што суадносіны гэтых сумаў былі паўтораны ў наступныя гады, то 2017 год для Падляшша закрыўся 754 млн. злотых, пакінутых суседзямі ў падлшяскіх крамах і на рынках. 2018 год для Падляшша склаў каля 800 мільёнаў злотых.
На праблему ўсклаўся і рух беларускіх улад, якія вырашылі крыху спыніць пакупкі ў Польшчы. У Мінску было ўведзена абмежаванне на масу і кошт імпартных тавараў з 1,5 тыс. еўра і 50 кг да 500 еўра і 25 кг. Аналагічныя абмежаванні на ўвоз тавараў з Расіі не ўводзіліся.
Міраслава Кастанчук
