Бардам з Ліды Сяргей Чарняк больш за ўсё любіць спяваць пад гітару, чым адказваць на пытанні журналістаў. Яго лёс і жыццё менавіта ў песнях і выступленнях. Тым не менш для „Czasopisu” ён трохі распавёў пра сябе і творчасць.
(Фота з архіва Сяргея Чарняка)
Сяргей, калі ты ўпершыню ў рукі ўзяў гітару? І, наогул, хто цябе навучыў іграць на гітары?
– У васьмідзесятых гадах мінулага стагоддзя мы актыўна і з радасцю выконвалі песні на словы Сержука Сокалава-Воюша. У нас была такая гісторыка-культурная суполка „Рунь” у Лідзе, заснавана ў 1988 годзе. Тады і ўзяў сур’ёзна ў рукі гітару і пачаў спяваць па-беларуску. А потым аднойчы зямлячка Марыся Саўкевіч замовіла мне песню да юбілею Францішка Багушэвіча, яна працавала настаўніцай гісторыі ў СШ № 6 горада Ліды. Напісаў тры, адна – „Ахвяра” засталася ў рэпертуары. Таму Марысю лічу сваёй хрышчонай у бардаўскай песні.
А потым пісаліся новыя песні на словы беларускіх аўтараў. Так?
– Траціна песень напісана да розных літаратурных імпрэз. Да юбілеяў Янкі Купалы, Васіля Быкава, Станіслава Судніка, Хрысціны Лялько, да розных рэлігійных святаў – Крыжаўздвіжання, Вялікадня, Дзядоў і г.д. Болей за 10 песень – на словы лідскага паэта Станіслава Судніка.
Сяргей, ты жывеш у Лідзе. І мы, гарадзенцы, пра цябе больш ведаем, чым тыя, хто жыве ў іншых рэгіёнах Беларусі. Раскажы пра сябе асабіста больш: скуль ты родам, дзе вучыўся, чым займаешся цяпер?
– Нарадзіўся я на Лідчыне. Бацька з вёскі Былінскія Лідскага раёна. Там большасць жыхароў была Чарнякамі. Маці мая родам з Расіі, з-пад Тарусы, прыгожай вёскі Аксініна на беразе ракі Таруска. Мама прыехала следам за сястрой па размеркаванні. Тут бацькі на Лідчыне і пазнаёміліся. Заўсёды мама падтрымлівала маю цікаўнасць да фатаграфіі, таму да сённяшніх дзён займаюся і фотасправай.
Ведаю, што ты шчыры прыхільнік і абаронца нашай роднай мовы. На тваю думку, што адбываецца з беларускай мовай сёння на прасторах Беларусі? Які лёс чакае нашу мову? Чаму сённяшняя ўлада не паважае сваёй дзяржаўнай мовы?
– Я люблю родную мову, і дзеля яе вандрую з гітарай (тоўсты, лысы, стары ў акулярах), каб гучала наша пявучае слова. Мова наша жывучая – не заглушылі яе цары, камуністы, акупанты. Марудна, але ўсё ж болей яна асядае ў нашым грамадстве. Няма ў нас іншага шляху, каб людзьмі звацца, як карыстацца роднай мовай. Але, найперш за ўсё мусяць ёю карыстацца нашы „слуги народа”, а мы ўжо потым. Але атрымліваецца наадварот. „Слуги” не дужа хочуць гэтага. Таму лёс мовы вырашаем мы.
А як выглядае сёння Лідчына ў адносінах да роднай мовы?
– У культурным асяроддзі Лідчыны родная мова гучыць, таксама ў нашых касцёлах, і сяды-тады ў праваслаўных цэрквах. Карыстаецца ёй і старшыня райвыканкама і яго памочнікі. У адукацыі больш складана, але маем ужо сем (з 1-га па 7-га класы) беларускія класы ў СШ № 16, ёсць мара мець гімназію цалкам беларускую. Памятаем часы, калі большасць дзетак нашых школ вучыліся на роднай мове.
Якія асабістыя планы ў цябе на гэты год? Пра што ты марыш і што хацелася б здзейсніць на ніве нацыянальнай культуры?
– 2019 год – год трыццацігоддзя ўтварэння БНФ „Адраджэнне” і ТБМ імя Францыска Скарыны. Ліда рыхтуецца да ўсталявання помніка Гедыміну восенню. Таму спраў і планаў шмат. Спадзяюся, што год будзе цікавым і карысным для мяне асабіста і для роднай культуры.
Гутарыў
Сяргей Чыгрын
