Piać let pa vajnie UB paczało szczacielno pravierać ludziej, jakija za Niemca byli sałtysami. Heto vidać była szyrokaja i zapłanavanaja akcja. Pa ŭsioj Polscy sudzili tedy vielmi mnoho sałtysoŭ, jakich abvinavaczvali ŭ vydaczy Niemcam życielaŭ svaich viosak. Najczaściej tych na skraju kala lesu, da jakich…
Savieckaje vojsko i pahraniczniki spaczatku ŭsich ludziej z hetych troch viosak vyvieźli za Śvisłacz na zborny punkt u Nieparożnicach. Zahadali im usio z saboju zabrać, szto tolko mahli ŭziać na furmanku. Pośle saviety mieli ich parassyłać dalej u Biełaruś. Raptam pryjszoŭ zahad, szto kali chto…
Vielkija Aziarania, szto ŭ hminie Krynki, za Niemcami vielmi ciarpieli ad partyzantaŭ, usiakaj maści bandytaŭ i zładziejaŭ. Dajszło da taho, sztu ludzi zarhanizawali tut samaabaronu. Unacze trymali vartu z karabinami. Rużjo mieli z pastarunku żandarmerii ŭ Hałyncy (cipier u Biełarusi), dzie tedy była ichniaja hmina….
Na śledztvi i ŭ sudzie nichto nia moh paćvierdzić, jak było napraŭdu. Ci tak, jak raskazvała radnia Żłobaviczaŭ, ci tak, jak havaryŭ abvinavaczany. Kali napeŭno vinavaty byŭ soltys, heto mahła dakazać pieradusim taja ruskaja kucharka z pastarunku ŭ Hałyncy, szto bytto baczyła, jak Ściapan D….
U sudoch sprava ciahnułasa czatery let, ad 1950-ho da 1954 r. Ściapan D. u ciurmie prasiedziaŭ toża try miesiacy adrazu pa vajnie. Uże tedy chtości zaŭdaŭ jaho savietam, jakija pośle asvabadżennia hetych ziemlaŭ arhanizavali novuju ŭłaść. Nidaŭniaho nimieckaho sołtysa arysztavali 6 grudnia 1944 r. Ale…
– Znaješ, to była velika lubov! – skazav mniê diaďko Petro, koli ja jich odviêdała raz na Spliênie. Vôn prysiêv u tiniočkovi, na kovbykovi, kob zakuryti svoju lulku, syn same pryvjôz jomu novy titiôn z Holandyji i diaďko ne môh doždatisie, kob joho poprobuvati.
Vioska Łużany cipier u hminie Haradok. Jana pa darozie z Kruszynian da Babroŭnik. Da vajny i za Niemca była ŭ hminie Hałynka, szto na druhim baku ciapieraszniaj polska-biełaruskaj hranicy. U czas nimieckaj akupacji łużańcy ciażka pastradali. Dvanaccać czalaviek hitleraŭcy vyvieźli ŭ kancłahier u Majdanku, vyżyło…
Kali ŭ żnivo 1944 r. krasnaarmiejcy asvabadzili tutejszyja ziemli ad hitleraŭcaŭ, kala Szudziałava ażyvilisa katoliki, jakija jaszcze za Niemca zapisalisa da Armii Krajovaj. Takuju jaczejku ŭ Kazłovym Łuzie sarhanizavaŭ vosieniu 1942 r. Adolf Filipowicz z susiedniaho Biełaha Łuha. U AK ŭstupiŭ miż inszym Adolf Ogilba…
Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim…
Za Niemcam vielmi pastradała padsakolskaja vioska Viarchles, jakaja ŭ Szdziałaŭskaj hminie. U hetaj rubrycy była ŭże havorka, jak jaje życialej muczyli szucmany. Byŭ u joj pastarunak nimieckaj żandarmerii. Hitleraŭcy pilnavali svaich paradkaŭ u vakolicy i z nikim nie cackalisa. Chvaciło, szto chtości nie adstaviŭ należnaho…
Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich.
15-959 Białystok, ul. Zamenhofa 27
E-mail: redakcja@czasopis.pl
Tel. (+48) 502 661 316
W celu zaprenumerowania czasopisma w wersji papierowej należy odpowiednio do liczby zamawianych egzemplarzy i okresu prenumeraty wpłacić wielokrotność 9 zł (w cenie zawarty jest już koszt wysyłki) na rachunek wydawcy – Stowarzyszenia Dziennikarzy Białoruskich w Banku PEKAO S.A.:
30 1240 5211 1111 0000 4928 9343
W tytule operacji bankowej należy podać dokładny adres, na który ma być wysyłany „Cz”.
