U sudoch sprava ciahnułasa czatery let, ad 1950-ho da 1954 r. Ściapan D. u ciurmie prasiedziaŭ toża try miesiacy adrazu pa vajnie. Uże tedy chtości zaŭdaŭ jaho savietam, jakija pośle asvabadżennia hetych ziemlaŭ arhanizavali novuju ŭłaść. Nidaŭniaho nimieckaho sołtysa arysztavali 6 grudnia 1944 r. Ale…
– Znaješ, to była velika lubov! – skazav mniê diaďko Petro, koli ja jich odviêdała raz na Spliênie. Vôn prysiêv u tiniočkovi, na kovbykovi, kob zakuryti svoju lulku, syn same pryvjôz jomu novy titiôn z Holandyji i diaďko ne môh doždatisie, kob joho poprobuvati.
Vioska Łużany cipier u hminie Haradok. Jana pa darozie z Kruszynian da Babroŭnik. Da vajny i za Niemca była ŭ hminie Hałynka, szto na druhim baku ciapieraszniaj polska-biełaruskaj hranicy. U czas nimieckaj akupacji łużańcy ciażka pastradali. Dvanaccać czalaviek hitleraŭcy vyvieźli ŭ kancłahier u Majdanku, vyżyło…
Kali ŭ żnivo 1944 r. krasnaarmiejcy asvabadzili tutejszyja ziemli ad hitleraŭcaŭ, kala Szudziałava ażyvilisa katoliki, jakija jaszcze za Niemca zapisalisa da Armii Krajovaj. Takuju jaczejku ŭ Kazłovym Łuzie sarhanizavaŭ vosieniu 1942 r. Adolf Filipowicz z susiedniaho Biełaha Łuha. U AK ŭstupiŭ miż inszym Adolf Ogilba…
Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim…
Za Niemcam vielmi pastradała padsakolskaja vioska Viarchles, jakaja ŭ Szdziałaŭskaj hminie. U hetaj rubrycy była ŭże havorka, jak jaje życialej muczyli szucmany. Byŭ u joj pastarunak nimieckaj żandarmerii. Hitleraŭcy pilnavali svaich paradkaŭ u vakolicy i z nikim nie cackalisa. Chvaciło, szto chtości nie adstaviŭ należnaho…
Pasiarod 20-cioch szucmanaŭ, jakija na paczatku nimieckaj akupacji służyli na pastarunku żandarmerii ŭ Krynkach, było czatyroch Petelskich, katolikaŭ z Kruszynianaŭ. Śled pa ich zachawaŭso ŭ dakumantach śledztwa, zawiedzienaha uboŭcami dziesiać let pa wajnie. Życiel Krynak, szawiec Szutkiewicz (abrablaŭ jon jaszcze 3,5 ha ziamli), jaki tedy…
Za Niemca na pastarunku żandarmerii ŭ Krynkach na paczatku służyło dwaccacioch palicjantaŭ. Pad kaniec akupacji było ich tolko waśmioch, bo niekatorych pierakinuli na front. Kromie Niemcaŭ służyli tam toża polskija szucmany (jak Polnische Hilfsdieust). Byli jany i ŭ Sonderkomando – da specyjalnych paruczenniaŭ. Tolko ŭ…
Za Niemca wielmi niŭdziacznym było być sołtysam wioski. Naznaczali ich akupanty, kab życielam pieradawali ŭsiakija zahady nimieckaj administracji i Gestapa. Sałtyse byli asabisto adkaznyja za wykonwannie hetych kamandaŭ. Pieradusim mieli abawiazak dapilnawać, kab haspadare addawali Niemcam nałożanyja na ich kantyhienty zboża, miasa ci małaka i…
Szkoła ŭ Haradku ad 20 wieraśnia 1970 r. maje imia bratoŭ partyzantaŭ Michała i Alaksandra Chrenoŭskich z niedalokaha Dzierniakowa. Jak maładych jaszcze kawaleraŭ zastrelili ich Niemcy padczas abławaŭ u tutejszych lasach. Dla miascowych życielej stalisa jany hierojami. Na staroncy szkoły ŭ Internecie pra patronaŭ jest…
Stowarzyszenie Dziennikarzy Białoruskich.
15-959 Białystok, ul. Zamenhofa 27
E-mail: redakcja@czasopis.pl
Tel. (+48) 502 661 316
W celu zaprenumerowania czasopisma w wersji papierowej należy odpowiednio do liczby zamawianych egzemplarzy i okresu prenumeraty wpłacić wielokrotność 9 zł (w cenie zawarty jest już koszt wysyłki) na rachunek wydawcy – Stowarzyszenia Dziennikarzy Białoruskich w Banku PEKAO S.A.:
30 1240 5211 1111 0000 4928 9343
W tytule operacji bankowej należy podać dokładny adres, na który ma być wysyłany „Cz”.
