Фота Юркі Хмялеўскага
22 кастрычніка памёр Віктар Швед – знакаміты паэт, шчыры беларус, сардэчны наш сябра. Жыў доўга, адыйшоў на 96-тым годзе надта плённага жыцця. Па сабе пакінуў багатую, прыгожую і непаўторную літаратурную творчасць – некалькі тысяч вершаў, у тым ліку шмат для дзяцей, таксама кніжкі ўспамінаў.
Віктар Швед быў вядомым паэтам і актыўным грамадскім дзеячом беларускага руху ў Польшчы на працягу некалькіх пакаленняў нашай мяншыні. Пры кожнай уладзе і палітычнай сістэме, а жыў у некалькіх, сумеў няспынна заўсёды аставацца верным і адданым беларускай справе. Сваю жыццёвую місію як маніхвест заявіў узнёслым вершам „Я – беларус”, якім дэбютаваў 24 сакавіка 1957 г. у тыднёвіку „Ніва”. Гэта было напярэдадні Дня волі. І хаця гэта свята яшчэ тады і доўга потым наогул у нас не адзначалася, то няспынна сэрцам і душою стаяў Ён пад бел-чырвона-белым сцягам.
Віктар Швед нарадзіўся 23 сакавіка 1925 г. у сялнскай сям’і ў вёсцы Мора на Гайнаўшчыне. Закончыў беларускі ліцэй у Бельску-Паляшскім, затым Акадэмію палітычных навук у Варшаве, аддзяленне журналістыкі і беларускую філалогію Варшаўскага ўніверсітэта. Доўгія гады жыў у польскай сталіцы, дзе працаваў як рэдактар у выдавецтве „Książka i Wiedza”. У канцы васмідзесятых гадоў пайшоў на пенсію і пераехаў жыць у Беласток.
Беларускія вершы Віктар Швед пачаў пісаць яшчэ як школьнік. Пасля ў дарослым жыцці Яго творчы шлях неразлучна быў звязаны з тыднёвікам „Ніва”. Быў сузаснавальнікам у 1958 г. і да канца жыцця сябрам Беларускага літаратурнага аб’яднання „Белавежа”.
Віктар Швед выдаў каля двух дзесяткаў зборнікаў вершаў. Пражывючы ў Варшаве як і ў Беластоку з’ездзіў усю Беласточчыну, амаль у кожнай школе меў аўтарскую сустрэчу. Свае кніжкі падпісваў таксама падчас беларускіх фэстаў, прысутнічаў у мерапрыемствах ладжаных БГКТ і іншымі беларускімі арганізацыямі. Без яго не магло адбыцца святкаванне 25 Сакавіка.
Віктар Швед дасканала пісаў таксама на польскай мове. На яе перакладаў беларускія, рускія і ўкраінскія вершы, а польскія – на беларускую. Быў сябрам Саюза польскіх літаратараў, Саюза беларускіх пісьменнікаў. Атрымаў шматлікія адзнакі і ўзнагароды, між іншым Ордэн Францішка Скарыны.
Фота Міры Лукшы
Віктар Швед ад пачатку быў таксама пастаянным чытачом Czasopisa ды зычлівым сябрам нашай рэдакцыі. Хаця нашмат ад нас старэйшы заўсёды ўсміхаўся, трымаў з намі кантакт, карэспандаваў, падсылаў нам да друку матэрыялы свае і іншых асоб. Яшчэ ў сакавіку на электронны адрас нашай рэдакцыі прыслаў падзяку за нашыя віншаванні з нагоды Яго 95-гадавага юбілею. Нам таксама пажадаў здароўя і каб нас „не дакранула гэтая зараза, што так хутка вандруе па Зямлі”.
У суботу 24 кастрычніка ў царкве Святога Духа ў Беластоку развіталіся са Светлай памяці Віктарам Шведам Яго родныя і сябры з беларускага асяроддзя. Ад Czasopisa ў апошні зямны шлях перадалі мы прыгожы вянок каляровых вясковых кветак, якія Ён так любіў і апісваў у сваіх вершах. Другі вянок паклалі мы яшчы на магіле на родных праваслаўных могілках у Моры, дзе быў пахаваны.
Фота Тамаша Сулімы
Віктар Швед пакінуў па сабе прыгожую і непаўторную літаратурную творчасць, выдатна спрычніўся да мацавання беларускай тоеснасці сярод многіх пакаленняў жыхароў нашай Беласточчыны. Яго адданасць беларускасці, любоў да беларускай культуры і спадчыны павінны быць прыкладам для наступных пакаленняў нашай мяншыні.
Няхай родная зямелька будзе Яму Пухам!
Юрка Хмялеўскі
