Aneta Prymaka-Oniszk autorka wydanej niedawno książki „Kamienie musiały polecieć. Wymazywana historia Podlasia”, otrzymała nagrodę Marszałka Województwa Podlaskiego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury. Uroczystość wręczenia wyróżnień Marszałka – łącznie dla czternastu osób i instytucji – odbyła się 17 grudnia w Operze i Filharmonii Podlaskiej. Wysokość każdej nagrody wyniosła 10 tys. zł.
W dniach 29-30 listopada w Białymstoku odbyło się literackie seminarium „Biazmieżża” z udziałem blisko trzydziestu pisarzy, poetów i artystów ze środowiska naszej mniejszości i diaspory białoruskiej. To cykliczne spotkanie jest organizowane od polowy lat 90. W tym roku dyskutowano m.in. na temat twórczości zmarłej niedawno poetki Nadziei Artymowicz, w dyskusjach pojawiła się ostatnia książka Anny Kondratiuk, twórczość Miry Łukszy i Michała Androsiuka, który niedawno obchodził 65. urodziny.
29 listopada w białostockiej kawiarni Fama odbył się benefis Miry Łukszy, współpracującej z „Czasopisem” znanej i cenionej białoruskiej poetki, dziennikarki i tłumaczki. Wydarzenie opatrzono tytułem „Maja dusza haworyć z waszaj” (Moja dusza rozmawia z waszą). Mira Łuksza od lat pracuje w redakcjach Tygodnika Białorusinów w Polsce „Niva” oraz miesięcznika „Czasopis”, należy do Białoruskiego Stowarzyszenia Literackiego „Białowieża”, Związku Literatów Polskich i Związku Literatów Białoruskich. Wydała 20 książek, w tym 12 tomów wierszy i 8 tomów opowiadań. Wśród wydanych książek jest pięć pozycji dla dzieci. Wiersze i opowiadania Miry Łukszy zostały także zamieszczone w ponad dwudziestu antologiach, almanachach, podręcznikach i innych wydaniach zbiorowych wydanych w Polsce. Jej teksty były tłumaczone na język angielski, czeski, rosyjski, ukraiński, rumuński, grecki i portugalski. Mira Łuksza urodziła się w Hajnówce, ukończyła filologię polską i rosyjską na Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Otrzymała wiele nagród i wyróżnień, w tym m.in. Literacką Nagrodę Prezydenta Miasta Białegostoku im. Wiesława Kazaneckiego, Award World Poetry Day UNESCO i Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
30 listopada w Białymstoku odbyło się 42. Walne Zgromadzenie Bractwa Młodzieży Prawosławnej w Polsce. Przedstawiono na nim sprawozdanie z ostatnich trzech lat działalności organizacji oraz wybrano nowe władze na kolejną kadencję. Przewodniczącą BMP została Aleksandra Rogoza.
4 grudnia na Wydziale Historii Uniwersytetu w Białymstoku odbyło się seminarium naukowe „Polska i jej wschodni sąsiedzi. Wspólne dziedzictwo – siła, czy słabość?”. Jeden z referatów, wygłoszony przez prof. Olega Łatyszonka, nosił intrygujący tytuł „Czego nie chce pamiętać prezydent Łukaszenka? O Wielkim Księstwie Litewskim w nauczaniu historii i przestrzeni publicznej na Białorusi”. Jak wyjaśnił autor, Mińsk w tym względzie realizuje dyrektywy Moskwy, by tak jak w czasach sowieckich w obrazie historii Białorusi kłaść nacisk nade wszystko na czasy BSRR i Wielką Wojnę Ojczyźnianą. Zdaniem naukowca, jednocześnie przewodniczącego Białoruskiego Towarzystwa Historycznego, Łukaszenka boi się uwzględnienia wcześniejszych epok, dat i wydarzeń, bowiem w istotnym stopniu „pamięć w społeczeństwie o Konstantym Kalinowskim i Białoruskiej Republice Ludowej doprowadziła do wybuchu rewolucji w 2020 r.”.
Kolejna ofiara śmiertelna kryzysu migracyjnego na wschodniej granicy. 6 grudnia Prokuratura Okręgowa w Suwałkach poinformowała, iż zmarły odnaleziony 28 listopada przy zaporze na granicy polsko-białoruskiej to 28-letni obywatel Erytrei. Zmarł wskutek wychłodzenia. W ostatnich tygodniach średnia liczba nielegalnych przekroczeń granicy z Białorusią wynosiła od kilku do kilkunastu osób dziennie. W grudniu 2024 r. na odcinku ochranianym przez Podlaski Oddział Straży Granicznej odnotowano ponad 440 prób nielegalnego przekroczenia polsko-białoruskiej granicy.
7 grudnia w świetlicy OSP w Ogrodniczkach odbyły się białoruskie etnowarsztaty. Uczestnicy uczyli się sztuki wykonywania wycinanek, tworzenia lalek-motanek, śpiewali też białoruskie piosenki i poznawali tradycyjne zimowo-świąteczne zabawy. Warsztaty zorganizowało Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego AB-BA.
8 grudnia, z okazji Międzynarodowego Dnia Praw Człowieka, przed Konsulatem Republiki Białorusi w Białymstoku odbyła się akcja solidarności z więźniami politycznymi przetrzymywanymi przez reżim Łukaszenki. Wydarzenie zorganizowała białoruska diaspora Białegostoku.
„Za białoruskie życie” to tytuł nowej książki poświęconej laureatowi Pokojowej Nagrody Nobla Alesiowi Bialackiemu, która ukazała się w Białymstoku. Wydanie publikacji ma związek z przypadającym 10 grudnia Międzynarodowym Dniem Praw Człowieka i drugą rocznicę przyznania Alesiowi Bialackiemu Nagrody Nobla. Książka powstała dzięki wspólnej pracy Białoruskiego Radia Racyja, Tygodnika Białorusinów w Polsce „Niwa” oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska-Białoruś. Oprócz rozmów i materiałów wspomnieniowych w wydawnictwie znajdziemy nie publikowane nigdzie dotąd listy Alesia Bialackiego z czasów służby w sowieckiej armii.
Fot. Jerzy Chmielewski
W dniach 9-10 grudnia na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu w Białymstoku odbyła się czwarta już konferencja „Mniejszości narodowe, etniczne i językowe w Polsce na tle europejskim”. Wydarzenie zgromadziło badaczy, przedstawicieli mniejszości narodowych oraz ekspertów z całej Polski i Europy. Spotkanie pod honorowym patronatem Marszałka Sejmu RP sfinansowało Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
11 grudnia podczas wizyty w Białymstoku minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz zapowiedziała działania osłonowe dla przedsiębiorców prowadzących działalność w strefie buforowej przy granicy z Białorusią. Będą oni mogli korzystać z nowego programu preferencyjnych kredytów na inwestycje i zachowanie płynności finansowej.
11 grudnia na scenie NieTeatru w Białymstoku można było obejrzeć grany w języku białoruskim spektakl „Order Białej Myszy” według utworu Uładzimira Arłova. Przedstawienie wyreżyserował Uładzimir Uszakoŭ, a zagrała w nim grupa białoruskich aktorów, którzy wyemigrowali z Białorusi po wydarzeniach 2020 r.
15 grudnia w Muzeum i Ośrodku Kultury Białoruskiej w Hajnówce ogłoszono wyniki 20. jubileuszowego ogólnopolskiego konkursu fotograficznego „PODLASIE W OBIEKTYWIE im. Wiktora Wołkowa”. W tym roku zgłosiła się rekordowa liczba 181 osób, nadsyłając niemal pół tysiąca fotografii Podlasia. Prace pochodziły od autorów z całej Polski, z przewagą osób z województwa podlaskiego, mazowieckiego, lubelskiego i śląskiego. Najmłodszy uczestnik miał 10 lat, a najstarszy 78. W tym roku jury za najlepsze uznało zdjęcie Macieja Bechty z Warszawy zatytułowane „Zima. Skit w Odrynkach”. Wraz z podsumowaniem konkursu otwarto wystawę 80 fotografii, które w hajnowskim muzeum będzie można oglądać przez cały rok.
18 grudnia w PIKotece (obiekcie Podlaskiego Instytutu Kultury) w Białymstoku odbyła się prezentacja książki Wadzima Szklaryka „Jak haworać biełarusy?” („Jak mówią Białorusini?”). Zawiera ona krótkie teksty przedstawiające ciekawe fakty dotyczące języka białoruskiego, a dzięki obecności kodów QR można wgłębiać się w świat gwary i języka literackiego. W książce znajdują się także znane obiekty, w tym zabytki białoruskiej architektury. Organizatorem wydarzenia było Centrum Kultury Białoruskiej. Podobne prezentacje odbyły się również w Warszawie, Poznaniu i Wrocławiu.
19 grudnia, w dniu, w którym Cerkiew prawosławna czci pamięć św. Mikołaja Cudotwórcy, Muzeum Małej Ojczyzny w Studziwodach wraz z dyrekcją II LO z BJN im. Bronisława Taraszkiewicza w Bielsku Podlaskim zorganizowały spotkanie „Wokół monasteru św. Mikołaja”. Monaster ten, funkcjonujący kilka wieków, znajdował się na placu szkolnym, na którym obecnie stoją budynki liceum białoruskiego i SP nr 3 im. Jarosława Kostycewicza. Podczas spotkania odbył się wernisaż wystawy „Dziedzictwo monasteru św. Mikołaja w Bielsku Podlaskim – od średniowiecza do współczesności”, połączony z prelekcją jej autora Doroteusza Fionika. Zostały także zaprezentowane pieśni paraliturgiczne do św. Mikołaja, starobiałoruskie kolędy i fragmenty filmu muzycznego „Cuda św. Mikołaja”.
Uniwersytet w Białymstoku zamierza reaktywować kierunek białorutenistyki. W następnym roku akademickim 2025/2026 ma być uruchomiona etnofilologia białoruska. Uczelnia przygotowała specjalną ankietę, by zbadać zainteresowania, oczekiwania potencjalnych studentów i zebrać propozycje odnośnie takiego kierunku studiów, który da możliwość „poszerzenia wiedzy z zakresu białoruskiej kultury, języka czy historii”.
Przez cały grudzień w Galerii Ślendzińskich w Białymstoku można było oglądać wystawę białoruskiego artysty Andrieja Filipowicza „Memorypolis”. Autor, obecnie mieszkaniec Białegostoku, wraca w niej wspomnieniami do rodzinnego Grodna. Andrej Filipowicz urodził się w Grodnie w 1974 r., jest absolwentem Grodzieńskiego Uniwersytetu Państwowego im. Janki Kupały i Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Zatrzymano łącznie 25 przemytników (w tym czterech Polaków), działających w zorganizowanej grupie przestępczej, zajmującej się nielegalnym przerzutem imigrantów przez wschodnią granicę Polski. W akcji Europolu uczestniczyli funkcjonariusze Podlaskiego i Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej (łącznie ponad 30 funkcjonariuszy z różnych krajów).
