Pra toje, dzie buduć padłożany miny, kromie manciora wiedaŭ jaszcze jaho spolnik, jaki byŭ felczaram (sanitariuszam) u szpitali ŭ Staroj Wilejcy.
Tolko ŭ listapadzie 1948 r. mancioru ŭdałoso zwiazacca z dochtaram Marozam. Ad peŭnaj kabiety, jakaja pryjechała da Biełagardu z Biełastoka, dawiedaŭso, szto leczyć jon u szpitali ŭ Sakołcy. Jaszcze toho samaho miesiaca pajechaŭ, kab z im razhawarycca. Maroz nibyto pryznaŭso jamu, szto wiedaŭ tedy, u jakich budynkach buduć padłożany bomby. Mieŭso wyjawić heto jamu toj felczer. Dochtar bytto pabajaŭso, szto buduć straszennyja represji i tamu pawiadomiŭ Niemcaŭ.
Gestapoŭcy spytali, skul pra heto wiedaje. Dochtar, kab abaranić felczera, mieŭso im skazać, szto takuju wiestku maje ad syna manciora, a jaki byŭ u partyzantcy.
Niemcy ŭstanawili, szto „bandyty” dawiedalisa pra zjezd naczalstwa ad sakratarki kancylarii hitleraŭcaŭ u Staroj Wilejcy. Rok paźniej jany jaje rasstralali. U tymża bolsz miensz czasie partyzanty padłażyli minu na kwatery szefa Gestapo. Na hety raz wybuchła i jon zhinuŭ.
Mancior raskazwaŭ jaszcze, jak u lesi czakali jany ŭzrywu z miasteczka. Paczuli tolko dwa wybuchi. Rankam pasłali tudy razwiedczyka, kab dawiedaŭso szto i jak zdaryłaso. Kali toj wiarnuŭso, pieradaŭ szto ludzi bytto kazali, jak a siomaj wieczaram ubieh na kamisariat czaławiek z szpitala. Niemcy zaraz paczali ŭciakać z chataŭ, a żandarmy stali szukać u kwaterach minaŭ. Wa ŭsim garnizonie padniaŭso rejwach. Toj czaławiek z wyhladu napaminaŭ dochtara Maroza. Pośle – jak świedczyŭ mancior – partyzanty ŭstanawili, szto szef SD daŭ jamu swoj samachod, jakim z radzinaj pierajechaŭ da Wilna.
Wacłaŭ Maroz apynuŭso adnak u Biełastoku. Aformiŭ z nimieckaj właściu rabotu ŭ szpitali na Warszaŭskaj hulicy. Pośle miesiaca, wosieniu 1943 r., akupanty zrabili jaho dyrektaram szpitala ŭ Łapach. Leczyŭ tam ludziej da kanca akupacji i toża paźniej pry polskaj ŭże kamunistycznaj właści. U apreli 1948 r. pierajechaŭ da Sakołki na pasadu pawiatowaho dochtara UB. Paŭroku paźniej kamenda ŭ Wysokim Mazawieckim ad swajho infarmatara ŭ „bandach AK” dawiedałasa, szto Maroz u 1945-46 letach leczyŭ ranienych „bandytaŭ”.
Pierszy raz na UB u Sakołcy ŭwazwali jaho 2 czerwca 1949 r. Tam jon pryznaŭso, szto dla członków nielegalnej organizacji – bandytów udzielił pomocy lekarskiej około siedmiu razy. Raskazaŭ, jak rabiŭ im aperacji – wymaŭ puli, szyŭ rany, bandażawaŭ. Rabiŭ heto pa kryjomu ŭ szpitali ŭ Łapach abo ŭ budcy na kalei, czy prosto ŭ lesi. Tłumczyŭso, szto jaho da hetaho prymuszali i tamu pośle nikomu nie meldawaŭ, bo bajaŭso, kab nie zastrelili.
Wosieniu uboŭcy atrymali pawiestku z aficerskaj szkoły ŭ Rembertowie, szto Maroz jaszcze pamahaŭ za Niemca akupantam jak dochtar u Staroj Wilejcy. 22 grudnia jaho arysztawali. Na dopycie pryznaŭso, szto papiaredziŭ Niemcaŭ pra miny, jakija padłażyŭ mancior. Hawaryŭ, szto mocno pabajaŭso, kali pawybuchajuć, pomsty na mirnych życielach. Pierakonwaŭ, szto bajaŭso toża pra sibie i żonku. Tamu pra miny zaŭdaŭ nimieckamu dochtaru, a toj adrazu zameldawaŭ na Gestapo. Natychmiast pryjechali Niemcy i zabrali z saboj Maroza, kab pakazaŭ im zaminowanyja budynki. Jak hawaryŭ, jakichści piać minaŭ hitleraŭcy paśpieli pawynosić, ale ŭ domie kamisara nie znajszli i jany tam wybuchli. Raniej adnak stamtul wywieli ŭsich ludziej i nichto nie zhinuŭ i nie byŭ paranieny. Tolko ścieny mocno parazrywało. Bajaŭszysa pomsty partyzantaŭ Maroz paprasiŭ Niemcaŭ, kab jaho z żonkaj zabrali z Staroj Wilejki ŭ druhoje miesca. Tak apynuŭso ŭ Biełastoku, a potym u Łapach.
1 grudnia 1949 r. Maroza dyscyplinarna zwolnili z pracy i wykinuli z UB. Było zawiedziena śledztwa, na dopyt uziaty byŭ miż inszym Ramuald Rajs „Bury”, jaki siadzieŭ tady ŭ ciurmie ŭ Biełastoku. Maroz pad kaniec kwietnia 1946 r. na kalonii Dworaki-Staśki u hminie Poświętne zrabiŭ aperacju dla jaho padkamandzira Kazimira Chmialoŭskaho „Rekina”. „Bury” chacieŭ zapłacić za heto hroszy, ale dochtar admowiŭsa.
Pośle czatyroch miesiacaŭ śledztwa 20 marca 1950 r. UB pieradało ŭ sud akt abwinawaczannia. Wacława Maroza sudzili jaho za toje, szto papiaredziŭ Niemcaŭ pra miny i za akazannie medycynskaj pomaczy związkowi przestępczemu pod nazwą „NZW” i „WiN”.
2 czerwca 1950 r. Wajskowy Rajonny Sud u Biełastoku pryhawarył jaho na 12 let ciurmy, liczaczy karu ad 21 listapada 1949 r. Pośle apelacji taki wyrak 14 grudnia pakinuŭ i Wyszejszy Wajskowy Sud u Warszawie.
Wacłaŭ Maroz prasiedziaŭ u ciurmie ŭ Biełastoku da pałowy 1957 r. Wyjszaŭ na swabodu praŭdapadobna dziakujuczy amnestii z 1956 r.
Na asnowi IPN Bi 07/1239
Jurak Chmialeŭski
