Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    24. Dochtar Maroz (6)

    U archiwie IPN kromie dakumentaŭ UB majuć jaszcze druhuju dakumentacju – z Wajskowaho rajanowaho sudu ŭ Biełastoku, dzie krychu bolsz infarmacjaŭ pra sprawu Wacława Maroza. Baraniŭ jaho adwakat Alaksandar Saroka z Warszawy. 26 kwietnia 1950 r. jak obrońca wojskowy pasłaŭ da suda ŭ Biełastoku piśmo,…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Hapčyna vnučka

    Siête stałosie v marciovi.

    Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste…. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

Za rasstreł kaniec kancoŭ nikoho nie abwinawacili

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (7)

Potym Jurczeniu na UB dapytwali jaszcze czatery razy. Na kaniec pry prysustwi prakuratara. Jurczenia szczacielno raskazwaŭ, jak zaŭdawaŭ Niemcam ludziej, jakich pośle rasstralali. Nadto nie piareczyŭ toża, kali pytali jaho, ci heto praŭda, szto świedczyli ludzi.

Za hetym mlinom stajaŭ budynak, u jakim Niemcy pytajuczy sałtysoŭ siem czaławiek pakarali rasstrełam Fatagrafija aŭtara
Za hetym mlinom stajaŭ budynak, u jakim Niemcy pytajuczy sałtysoŭ siem czaławiek pakarali rasstrełam
Fatagrafija aŭtara

Na kaniec 15 stycznia 1953 r. pryznaŭso da winy, szto dwa razy zanios u żandarmeryju wykaz osób prześladowanych ze względów politycznych, jakija pośle byli arysztawanyja i rasstrelany. Adrokso tolko ad Sidarowiczaŭ: – Oprócz Jadwigi i Cypriana Sidorowiczów – do nich nie przyznaję się.

Kali na UB u Sakołcy zawiali ślewdztwo, synoŭ Sidarowiczaŭ tedy ŭ Kundziczach uże nie było. U lipcu 1952 r. Daniel, jaki wywuczyŭso na inżyniera, papaŭ pad samachod i prależaŭ u szpitali ŭ Warszawie da kanca roku. Tolko ŭ lutym dawiedaŭso pra śledztwo i adrazu pasłaŭ piśmo da sakolskaho UB. Pisaŭ u im, szto da rasstrełu Niemcami jaho baćkoŭ mocno pryczyniŭso tadyszni sołtys ich wioski Edward Kundzicz. Ale ŭże nie żyŭ. 5 czerwca 1945 r. chtości jaho zabiŭ. Mieŭ 50 let i lażyć pachawany na katalickich mahiłkach u Krynkach. 

U tamtym piśmie syn napisaŭ, szto sklerykalizowana i szlachecka gromada Kundzicze uknuła plan zniszczenia „heretyka”, „bezbożnika” i „bolszewika”, za jakiego uważała Cypriana Sidorowicza, znanego ze swych wolnomyślnych i postępowych poglądów

Druhi z synoŭ, Edmund, na sudzie hawaryŭ, szto baćko mieŭ wielkuju haspadarku, kala 20 ha ziamli. Czaść u 1940 r. zabrali sawiety i razdzialili pamiż biadniejszych haspadaroŭ. Ale ludzi ŭ wioscy i tak hawaryli na jaho – „kamunist”, bo nie chadziŭ da kaścioła. 

Brat Edwarda Kundzicza, Piotr, hawaryŭ na sudzie, szto za Niemca istniały sprzeczki i Sidorowicz na brata meldował.

Śledztwo skonczyłaso 21 kwietnia 1953 r. Prakuratar abwinawaciŭ Edwarda Jurczeniu, Franciszka Karpuka i Juliana Żukoŭskaho. Karpuka arysztawali 18 lutaha 1953 r. u Wrocławi, a Żukoŭskaho dzień paźniej ŭ Łapiczach (tam żyŭ). U pieradadzienym u sud akcie oskarżenia prakuratar zapatrabawaŭ usim wysokaj kary, nawat kary śmierci. 

Pierszaja sprawa adbyłasa ŭ Wajawodzkim Sudzie ŭ Biełastoku 23 lipca 1953 r. Nichto z abwinawaczanych da winy nie pryznawaŭso. Jurczenia skazaŭ, szto na śledztwi jaho pryznannie było wymuszana. Mieŭso być bity i papaści ŭ karcer. Żaliŭso, szto na dopycie wybili jamu dwa zube. Na sprawie pakazaŭ, szto nie maje cztaroch sztucznych zuboŭ. Rastłumaczyŭ, szto ŭstaŭlaŭ ich dwa razy, astatni raz u 1950 r.

Usie troch hawaryli, szto nigdy nijakich ludziej na rasstreł Niemcam nie padkazwali i nie zaŭdawali. Jany prydumali linię obrony, szto rabili heto sałtyse Edward Kuundzicz i Jan Charuży. Pierszy mieŭso pryczynicca da rasstrełu Sidarowiczaŭ, a druhi ludziej z Łapiczaŭ i Jamaszoŭ. Abodwa nie żyli, tamu nie było mozna zrabić kanfrantacji.

Sud prasłuchaŭ szmat świedkaŭ i wydaŭ wyrak. Jurczenia atrymaŭ 15 let ciurmy, Karpuk sześć, a Żukoŭskaho uniawinnili. Asudżanyja skłali apelacju u Wiarchoŭny Sud u Warszawie. Zrabiŭ toje toża prakuratar, damahajuczysa bolszaha pakarannia.

Inż. Daniel Sidorowicz u swaim piśmie pawiedamlaŭ toża, szto baćko Jurczeni z ziaciam Karpińskim Paŭłam nahawarwali ludziej, kab nie świedczyli prociŭ abwinawaczanych. Niekatorych bytto szantażawali, pałochali, a siemjam rasstralanych abiacali ziemlu. 

Nadzia Janowicz pajszła na milicju ŭ Krynkach i skazała, szto Jurczenia Sylwester chodzić pa chatach i nahawarwaje, kab nie świedczyć prociŭ syna i probuje ludziej padkupić, a joj abiacaŭ awieczku. Siarżant Jan Kawalski u pratakole miż inszym napisaŭ:

Do N. Janowicz przyszedł z litrem wódki. Ta odmówiła i wygnała go ze swojego domu, mówiąc że „z gestapowcami wódki pić nie będzie i nie da się za wódkę przekupić”. Jednocześnie groził, że kto jego nie posłucha, to „jeszcze przyjdzie czas, kiedy pomścimy swoją krew”.

Apelacja adbyłasa 2 grudnia 1953 r. Sprawa trafiła nazad u Bielastok. Wajawodzki Sud 5 kwietnia 1954 r. Karpuka uniawinniŭ, a Jurczeni pamienszyŭ karu da troch let. Toj znoŭ padaŭ na apelacju ŭ Warszawu.

22 czerwca Wiarchoŭny Sud sprawu wiarnuŭ jaszcze raz u Biełastok, a abwinawaczanaho wypuściŭ z ciurmy (wyjechaŭ do żonki i dziciej pad Wrocław).

Na rewizyjnuju sprawu Jurczenia naniaŭ dwoch adwakataŭ, jakija na sprawie 16 lutaho 1955 r. jaho kaniec kancoŭ wybaranili.

Na asnovi spravy IPN Bi 408/151

Jurak Chmialeŭski

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны. Неабходныя палі пазначаны як *

Календарыюм

Гадоў таму

  • у чэрвені

    – у 1519 г. Францыск Скарына выдае ў Празе Кнігу Руф, Кнігу Эсфір, Кнігу Плач Іяэміі. – 28.06.1660 г. войскі Вялікага Княства Літоўскага і польскія разбілі каля вёскі Палонка Слонімскага павету войскі расейскага агрэсара (камандуючы Іван Хаванскі). – 7.06.1825 г. …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (129) – 22.06.1896 г. у фальварку Пестуны Новапагоскай воласьці нар. Браніслаў Туронак (пам. 19.09.1938 г. у Дукштах, там і пахаваны), беларускі нацыянальны дзеяч, лекар.
  • (118) – 22.06.1907 г. у Дынабургу нарадзілася Вольга Пракаповіч, мастачка. Вучылася на факультэце мастацтва Віленскага ўнівэрсытэта, праектавала вокладку часопіса „Калосьсе”. Паваенны лёс невядомы.
  • (84) – 22.06.1941 г. – пачатак нямецка-савецкай вайны.
  • (33) – 22.06.1992 г. у Лембарку на Памор'і памёр Аўген Бартуль (нар. 26.02.1908 г. у Пецярбурзе), дзеяч Беларускага Студэнцкага Саюза (1927-1931), паэт і публіцыст. У 1931 г. закончыў права ў Віленскім унівэрытэце. З 1936 г. працаваў судзьдзёй у Ашмяне, Яшунах, а з 1937 г. у Лунінцы (з 1938 г. быў там кіраўніком Гродзкага суда).
  • (22) – 22.06.2003 г. у Бараўлянах на Меншчыне памёр Васіль Быкаў (нар. 19.06.1924 г. у Бычках на Віцебшчыне), выдатны беларускі пісьменьнік. Пахаваны на Усходніх могілках у Менску.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis
Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com