Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (5)

    Syn rasstralanaj Wolhi Ciruk Uładak świedczyŭ, szto Jurczenia adnaho razu spytaŭ, jak im żywiecca biez maciary i skazaŭ: nie żałujcie matki, bo to komunistka. Mużczyna z mlina ŭ Nietupi na sudzie skazaŭ, szto na druhi dzień pośle egzekucji Jurczenia naławiŭ rybaŭ i zawioz ich dla…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    14. Chto vpravo, chto vliêvo, chto v błudy

    Posłuchavšy v radivi 13 hrudnia 1981 promovu generała Jaruzelśkoho razy dva-try, my z Gienikom R. i Janom G. vyryšyli, što nam u Varšavi nema sensu zmahatisie ni za socijalizm, ni proti socijalizmu, i postanovili evakuovatisie na Biłostôčynu. Zreštoju, šče pered południom toho samoho dnia administracija domów studenta ohołosiła zarządzenie, što studenty povinny pokinuti akademiki i jiêchati dochaty. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

Za rasstreł kaniec kancoŭ nikoho nie abwinawacili

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (7)

Potym Jurczeniu na UB dapytwali jaszcze czatery razy. Na kaniec pry prysustwi prakuratara. Jurczenia szczacielno raskazwaŭ, jak zaŭdawaŭ Niemcam ludziej, jakich pośle rasstralali. Nadto nie piareczyŭ toża, kali pytali jaho, ci heto praŭda, szto świedczyli ludzi.

Za hetym mlinom stajaŭ budynak, u jakim Niemcy pytajuczy sałtysoŭ siem czaławiek pakarali rasstrełam Fatagrafija aŭtara
Za hetym mlinom stajaŭ budynak, u jakim Niemcy pytajuczy sałtysoŭ siem czaławiek pakarali rasstrełam
Fatagrafija aŭtara

Na kaniec 15 stycznia 1953 r. pryznaŭso da winy, szto dwa razy zanios u żandarmeryju wykaz osób prześladowanych ze względów politycznych, jakija pośle byli arysztawanyja i rasstrelany. Adrokso tolko ad Sidarowiczaŭ: – Oprócz Jadwigi i Cypriana Sidorowiczów – do nich nie przyznaję się.

Kali na UB u Sakołcy zawiali ślewdztwo, synoŭ Sidarowiczaŭ tedy ŭ Kundziczach uże nie było. U lipcu 1952 r. Daniel, jaki wywuczyŭso na inżyniera, papaŭ pad samachod i prależaŭ u szpitali ŭ Warszawie da kanca roku. Tolko ŭ lutym dawiedaŭso pra śledztwo i adrazu pasłaŭ piśmo da sakolskaho UB. Pisaŭ u im, szto da rasstrełu Niemcami jaho baćkoŭ mocno pryczyniŭso tadyszni sołtys ich wioski Edward Kundzicz. Ale ŭże nie żyŭ. 5 czerwca 1945 r. chtości jaho zabiŭ. Mieŭ 50 let i lażyć pachawany na katalickich mahiłkach u Krynkach. 

U tamtym piśmie syn napisaŭ, szto sklerykalizowana i szlachecka gromada Kundzicze uknuła plan zniszczenia „heretyka”, „bezbożnika” i „bolszewika”, za jakiego uważała Cypriana Sidorowicza, znanego ze swych wolnomyślnych i postępowych poglądów

Druhi z synoŭ, Edmund, na sudzie hawaryŭ, szto baćko mieŭ wielkuju haspadarku, kala 20 ha ziamli. Czaść u 1940 r. zabrali sawiety i razdzialili pamiż biadniejszych haspadaroŭ. Ale ludzi ŭ wioscy i tak hawaryli na jaho – „kamunist”, bo nie chadziŭ da kaścioła. 

Brat Edwarda Kundzicza, Piotr, hawaryŭ na sudzie, szto za Niemca istniały sprzeczki i Sidorowicz na brata meldował.

Śledztwo skonczyłaso 21 kwietnia 1953 r. Prakuratar abwinawaciŭ Edwarda Jurczeniu, Franciszka Karpuka i Juliana Żukoŭskaho. Karpuka arysztawali 18 lutaha 1953 r. u Wrocławi, a Żukoŭskaho dzień paźniej ŭ Łapiczach (tam żyŭ). U pieradadzienym u sud akcie oskarżenia prakuratar zapatrabawaŭ usim wysokaj kary, nawat kary śmierci. 

Pierszaja sprawa adbyłasa ŭ Wajawodzkim Sudzie ŭ Biełastoku 23 lipca 1953 r. Nichto z abwinawaczanych da winy nie pryznawaŭso. Jurczenia skazaŭ, szto na śledztwi jaho pryznannie było wymuszana. Mieŭso być bity i papaści ŭ karcer. Żaliŭso, szto na dopycie wybili jamu dwa zube. Na sprawie pakazaŭ, szto nie maje cztaroch sztucznych zuboŭ. Rastłumaczyŭ, szto ŭstaŭlaŭ ich dwa razy, astatni raz u 1950 r.

Usie troch hawaryli, szto nigdy nijakich ludziej na rasstreł Niemcam nie padkazwali i nie zaŭdawali. Jany prydumali linię obrony, szto rabili heto sałtyse Edward Kuundzicz i Jan Charuży. Pierszy mieŭso pryczynicca da rasstrełu Sidarowiczaŭ, a druhi ludziej z Łapiczaŭ i Jamaszoŭ. Abodwa nie żyli, tamu nie było mozna zrabić kanfrantacji.

Sud prasłuchaŭ szmat świedkaŭ i wydaŭ wyrak. Jurczenia atrymaŭ 15 let ciurmy, Karpuk sześć, a Żukoŭskaho uniawinnili. Asudżanyja skłali apelacju u Wiarchoŭny Sud u Warszawie. Zrabiŭ toje toża prakuratar, damahajuczysa bolszaha pakarannia.

Inż. Daniel Sidorowicz u swaim piśmie pawiedamlaŭ toża, szto baćko Jurczeni z ziaciam Karpińskim Paŭłam nahawarwali ludziej, kab nie świedczyli prociŭ abwinawaczanych. Niekatorych bytto szantażawali, pałochali, a siemjam rasstralanych abiacali ziemlu. 

Nadzia Janowicz pajszła na milicju ŭ Krynkach i skazała, szto Jurczenia Sylwester chodzić pa chatach i nahawarwaje, kab nie świedczyć prociŭ syna i probuje ludziej padkupić, a joj abiacaŭ awieczku. Siarżant Jan Kawalski u pratakole miż inszym napisaŭ:

Do N. Janowicz przyszedł z litrem wódki. Ta odmówiła i wygnała go ze swojego domu, mówiąc że „z gestapowcami wódki pić nie będzie i nie da się za wódkę przekupić”. Jednocześnie groził, że kto jego nie posłucha, to „jeszcze przyjdzie czas, kiedy pomścimy swoją krew”.

Apelacja adbyłasa 2 grudnia 1953 r. Sprawa trafiła nazad u Bielastok. Wajawodzki Sud 5 kwietnia 1954 r. Karpuka uniawinniŭ, a Jurczeni pamienszyŭ karu da troch let. Toj znoŭ padaŭ na apelacju ŭ Warszawu.

22 czerwca Wiarchoŭny Sud sprawu wiarnuŭ jaszcze raz u Biełastok, a abwinawaczanaho wypuściŭ z ciurmy (wyjechaŭ do żonki i dziciej pad Wrocław).

Na rewizyjnuju sprawu Jurczenia naniaŭ dwoch adwakataŭ, jakija na sprawie 16 lutaho 1955 r. jaho kaniec kancoŭ wybaranili.

Na asnovi spravy IPN Bi 408/151

Jurak Chmialeŭski

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • У студзені

    985 – 1040 г. паход кіеўскага князя Яраслава Мудрага на Літву. Першае ўпамінаньне Літвы ў славянскіх летапісах. 960 – 1065 г. першая летапісная зьвестка пра горад Браслаў, заснаваны полацкім князем Брачыславам Ізяславічам. 905 – 1120-я гады, стварэньне „Аповесьці мінулых гадоў” …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (1022) – 1003 год. Пачатак княжаваньня ў Полацку Брачыслава Ізяславіча (да 1044 г.), унука княгіні Рагнеды. Значна расшырыў тэрыторыю Полацкага Княства, зрабіў паход на Ноўгарад Вялікі.
  • (960) – 1065 г. першая летапісная зьвестка пра горад Браслаў, заснаваны полацкім князем Брачыславам Ізяславічам.
  • (775) – 1250 г. забойства язычнікамі ігумена Лаўрышаўскага манастыра прападобнага Елісія, кананізаванага царквой як сьвятога Беларусі.
  • (296) – 4.01.1729 г. у  маёнтку Ясянец Наваградзкага павету нар. Іаахім Ігнацы Храптовіч (пам. 4.03.1812 г.), выдатны грамадзкі і дзяржаўны дзеяч, філёзаф, публіцыст, паэт. З 70-ых гадоў у Шчорсах сабраў аграмадную бібліятэку, вялікія дасягненьні меў у гаспадарчай галіне, ягоныя маёнткі мелі найлепшыя плёны ва ўсім ВКЛ (працу выконвалі ў іх наёмныя работнікі).
  • (100) – 4-10.01.1925 г. у Менску адбыўся І Усебеларускі зьезд настаўнікаў.
  • (79) – у студзені 1946 г. у Мюнхене выйшаў першы нумар часопіса Згуртаваньня Беларускіх Студэнтаў „Крывіцкі сьветач”.
  • (50) – 4.01.1975 г. пам. у Саўт-Рывэры Юрка Віцьбіч (сапраўднае прозьвішча Георгій Шчарбакоў), пісьменьнік, грамадзкі дзеяч. Нар. 15.06.1905 г. у г. Веліж, Віцебскай губэрні. Закончыў гімназію. Друкаваўся з 1929 г. У час нямецкай акупацыі праяўляў вялікую пісьменьніцкую актыўнасьць, ягоныя творы былі друкаваны ў многіх часопісах. Выдаў у той час два зборнікі публіцыстыкі „Вяліскія паўстанцы” ды „Нацыянальныя Сьвятыні”. У Нямеччыне ў 1946 г. разам з Н. Арсеньневай стварыў літаратурнае аб’яднаньне „Шыпшына”, якога стаў старшынёй. Пасьля жыў у ЗША. Актыўнасьць праяўляў таксама ў галіне журналістыкі. Многа ягоных твораў было надрукаваных у „Беларусе”, „Новым рускім слове”.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis