Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    24. Dochtar Maroz (6)

    U archiwie IPN kromie dakumentaŭ UB majuć jaszcze druhuju dakumentacju – z Wajskowaho rajanowaho sudu ŭ Biełastoku, dzie krychu bolsz infarmacjaŭ pra sprawu Wacława Maroza. Baraniŭ jaho adwakat Alaksandar Saroka z Warszawy. 26 kwietnia 1950 r. jak obrońca wojskowy pasłaŭ da suda ŭ Biełastoku piśmo,…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Hapčyna vnučka

    Siête stałosie v marciovi.

    Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste…. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

„Ваджэнне куста” – чароўны абрад

Аднавіў яго Дарафей Фіёнік з сябрамі з Музея малой бацькаўшчыны ў Студзіводах. Ужо дваццаць гадоў паказвае яго на святы Тройцы ў вёсках на Бельшчыне і Гайнаўшчыне. У гэтым годзе, 5 чэрвеня, вадзілі яны куста ў Збучы і Чыжах.

Kust, czyli krzak. Taki zielony, majowy, rozbuchany. Jak młoda dziewczyna, dziewica, bo Kustem nie może być mężatka. Ubrana od stóp do głów w zielone liście klonu, na głowie klonowy wieniec. 

– Ale tu takich obrzędów nie było – mówi mieszkaniec Zbucza – nawet moi rodzice tego nie znali. 

Doroteusz Fionik wie, że jeszcze w XIX wieku „Kus”t chodził po Podlasiu. Obrzęd opisuje Oskar Kolberg w 52 tomie „Dzieł Wszystkich. Białoruś – Polesie”: „W Pińszczyźnie na drugi dzień Zielonych Świątek pospólstwo płci żeńskiej ubiera w gałązki i liście klonu młodą dziewczynę, stawia ją na czele, samo szykuje się za nią w pary. Dziewczyna ustrojona w zieloność przybiera nazwanie „Kusta”, z nim cały orszak w wymienionym wyżej porządku idzie do znajomych sobie domów i do dworu, [śpiewając] pieśni przy tym obrzędzie”.

 

Дарафей Фіёнік з калектывам «Жэмэрва» сёлета са старадаўнім абрадам у Чыжах Фота Евы Звяжынскай
Дарафей Фіёнік з калектывам «Жэмэрва» сёлета са старадаўнім абрадам у Чыжах
Фота Евы Звяжынскай

Idę po równo przystrzyżonym trawniku poboczem ulicy. Pod stopami dywan ze stokrotek. Czy w XIX wieku rosły przy ulicy stokrotki? Na pewno nikt nie kosił trawników. Prawie na pewno ich w ogóle nie było. Zieleń przydrożna zdeptana była przez stada krów, dzieciaków i masy ludzkie, które kręciły się tu i tam. Dziś w Zbuczu cicho, spokojnie. Nie ma krów. Prawie nie ma ludzi.

– Oby wam żyto rodziło i urodzaj przynosiło – życzy gospodarzom pan Doroteusz. 

– Ale my nie siejemy zboża – odpowiadają mieszkańcy. Co najwyżej marchewka w ogródku. I trawa. A ta niech nie rośnie za szybko, bo kosiarkę znów trzeba będzie włączyć. 

Stokrotki pysznią się całymi łanami. Wśród nich „Kust”. Kolberg pisze, że dziewicę taką nazywano boginią „Maja”. Śpiewano piosenki, w których powtarzano „Maja! Maja!” i tańczono wokół drzewa. Próżno doszukiwać się w obrzędowych pieśniach odniesień chrześcijańskich, chociaż „Kust” chodzi na Trojcu. Kolbergowe pieśni mówią o miłości, o poszukiwaniu męża, o płodności. W maju i czerwcu przyroda pleni się i rozmnaża, upaja miłością i życiem. To nic, że kosiarki i smartfony. Jak co roku pisklęta wykluwają się z jajek. Przychodzi „Kust”, duch wiecznie odradzającej się natury. Odtwarza czas mityczny, czas początków. Wtedy, gdy byliśmy jeszcze jednym polnym makiem i słowikiem. Będzie przychodził zawsze, nawet gdy już nie będzie kosiarek i światłowodów. Przyjdzie nawet wtedy, gdy nie będzie już nas…

Ewa Zwierzyńska

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны. Неабходныя палі пазначаны як *

Календарыюм

Гадоў таму

  • у траўні

    – у 1085 г. дружыны Полацкага княства на чале з князем Усяславам Чарадзеем абаранілі беларускія землі ад захопніцкага нашэсьця князя кіеўскага Усяслава Манамаха. Захопнікі зьнішчылі Менск. Як пісаў кіеўскі летапісец „Не засталося ні чалавека, ні жывёлы”. – напады крыжакоў у …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (145) – 25.05.1880 г. у фальварку Лябёдка на Наваградчыне нарадзіўся выдатны грамадзка-палітычны дзеяч Вацлаў Іваноўскі. Між іншым быў адным з заснавальнікаў першага беларускага выдавецтва „Загляне сонца і ў наша аконца”. Забіты 07.12.1943 г. у Менску. Пахаваны там на Кальварыйскіх могілках.
  • (87) – 25.05.1938 г. у Менску адкрыўся Беларускі Дзяржаўны Тэатр Оперы і Балета.
  • (83) – 25.05.1942 г. у турэмным шпіталі ў Горкім памёр Іван Замоцін (нар. 1.11.1873 г. у Крыуліне Цьвярской губ.), літаратуразнавец. З 1908 г. быў прафэсарам Варшаўскага ўнівэрсытэта, з 1922 г. – Беларускага дзяржаўнага унівэрсытэта ў Менску. У 1937 г. быў арыштаваны і асуджаны на 8 год выпраўленча-працоўных лагераў.
  • (61) – 25.05.1964 г. у Маскве памёр Васіль Залатароў (нар. 7.03.1872 г. у Таганрогу), кампазытар і пэдагог. У 1933 – 1941  гг. вёў клас кампазыцыі ў Беларускай кансэрваторыі. У беларускую музычную культуру ўвайшлі яго балеты „Князь-возера” (1949)
  • (57) – 25.05.1968 г. у Рочэстэры (ЗША) памёр Францішак Кушаль – грамадзкі дзеяч, вайсковец (нар. 16.02.1895 г. у в. Першаі, Менскага павету). Сярэднюю адукацыю атрымаў у Вільні ў 1916 г. У час І сусьветнай вайны даслужыўся званьня штабс-капітана. У 1919-1921 гг. уваходзіў у Беларускую Вайсковую Камісію. З 1922 г. на службе ў польскім войску (не атрымліваў авансу). У верасьні 1939 г. удзельнічаў у баях у раёне Львова. Трапіў у савецкі палон, знаходзіўся ў Старабельскім лагеры, потым у маскоўскай турме (Бутыркі). Са сьнежня 1943 г. уведзены ў склад Беларускай Цэнтральнай Рады, стаў начальнікам аддзела вайсковых справаў. Пасьля вайны на эміграцыі ў ЗША. Адзін з заснавальнікаў газэты „Бацькаўшчына”, удзельнічаў у выдаваньні „Беларуса”. Пахаваны на могілках Маўнт Хоўп.
  • (38) – 25.05.1987 г. памёр у Кліўлендзе (ЗША) Аўген Калубовіч-Каханоўскі (нар. 5.03.1910 г. у Ціхінічах, Рагачоўскага пав.), гісторык, палітычны дзеяч, настаўнік. Падчас нямецкай акупацыі кіраваў Аддзелам Культуры Беларускай Цэнтральнай Рады. Аўтар між іншым прац „Мова ў гісторыі беларускага пісьменства”, „Айцы БССР і іхны лёс”, успамінаў „На крыжавой дарозе”. Пахаваны на могілках Рыверсайд у Кліўлендзе.
  • (34) – у днях 25-27.05.1991 г. у Менску праходзіў І Міжнародны Кангрэс Беларусістаў.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis
Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com