Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    19.Szalony kamandant z Sannikoŭ

    Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

RSS і Facebook

„Ваджэнне куста” – чароўны абрад

Аднавіў яго Дарафей Фіёнік з сябрамі з Музея малой бацькаўшчыны ў Студзіводах. Ужо дваццаць гадоў паказвае яго на святы Тройцы ў вёсках на Бельшчыне і Гайнаўшчыне. У гэтым годзе, 5 чэрвеня, вадзілі яны куста ў Збучы і Чыжах.

Kust, czyli krzak. Taki zielony, majowy, rozbuchany. Jak młoda dziewczyna, dziewica, bo Kustem nie może być mężatka. Ubrana od stóp do głów w zielone liście klonu, na głowie klonowy wieniec. 

– Ale tu takich obrzędów nie było – mówi mieszkaniec Zbucza – nawet moi rodzice tego nie znali. 

Doroteusz Fionik wie, że jeszcze w XIX wieku „Kus”t chodził po Podlasiu. Obrzęd opisuje Oskar Kolberg w 52 tomie „Dzieł Wszystkich. Białoruś – Polesie”: „W Pińszczyźnie na drugi dzień Zielonych Świątek pospólstwo płci żeńskiej ubiera w gałązki i liście klonu młodą dziewczynę, stawia ją na czele, samo szykuje się za nią w pary. Dziewczyna ustrojona w zieloność przybiera nazwanie „Kusta”, z nim cały orszak w wymienionym wyżej porządku idzie do znajomych sobie domów i do dworu, [śpiewając] pieśni przy tym obrzędzie”.

 

Дарафей Фіёнік з калектывам «Жэмэрва» сёлета са старадаўнім абрадам у Чыжах Фота Евы Звяжынскай
Дарафей Фіёнік з калектывам «Жэмэрва» сёлета са старадаўнім абрадам у Чыжах
Фота Евы Звяжынскай

Idę po równo przystrzyżonym trawniku poboczem ulicy. Pod stopami dywan ze stokrotek. Czy w XIX wieku rosły przy ulicy stokrotki? Na pewno nikt nie kosił trawników. Prawie na pewno ich w ogóle nie było. Zieleń przydrożna zdeptana była przez stada krów, dzieciaków i masy ludzkie, które kręciły się tu i tam. Dziś w Zbuczu cicho, spokojnie. Nie ma krów. Prawie nie ma ludzi.

– Oby wam żyto rodziło i urodzaj przynosiło – życzy gospodarzom pan Doroteusz. 

– Ale my nie siejemy zboża – odpowiadają mieszkańcy. Co najwyżej marchewka w ogródku. I trawa. A ta niech nie rośnie za szybko, bo kosiarkę znów trzeba będzie włączyć. 

Stokrotki pysznią się całymi łanami. Wśród nich „Kust”. Kolberg pisze, że dziewicę taką nazywano boginią „Maja”. Śpiewano piosenki, w których powtarzano „Maja! Maja!” i tańczono wokół drzewa. Próżno doszukiwać się w obrzędowych pieśniach odniesień chrześcijańskich, chociaż „Kust” chodzi na Trojcu. Kolbergowe pieśni mówią o miłości, o poszukiwaniu męża, o płodności. W maju i czerwcu przyroda pleni się i rozmnaża, upaja miłością i życiem. To nic, że kosiarki i smartfony. Jak co roku pisklęta wykluwają się z jajek. Przychodzi „Kust”, duch wiecznie odradzającej się natury. Odtwarza czas mityczny, czas początków. Wtedy, gdy byliśmy jeszcze jednym polnym makiem i słowikiem. Będzie przychodził zawsze, nawet gdy już nie będzie kosiarek i światłowodów. Przyjdzie nawet wtedy, gdy nie będzie już nas…

Ewa Zwierzyńska

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • у верасні

    1040 – У 983 г. вялікі князь Уладзімір на чале дружын, аснову якіх складалі дрыгавіцкія і крывіцкія воі, рушыў супраць яцьвягаў. Армія перайшла па землях сёньняшняй Беласточчыны і паводле „Повести временных лет” як напісана „Въ лето 6491 иде Володимир на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (258) – 25 верасьня 1765 г. у Гузаве (зараз Мазавецкае ваяв.) нарадзіўся Міхал Клеофаc Агінскі – дзяржаўны дзеяч, дыпламат, кампазітар (памёр 15.10.1833 г. у Флярэнцыі (Італія), дзе пахаваны ў пантэоне Санта Кручэ).
  • (175) – 25.09.1848 г. у Магілёве нар. Вацлаў Федаровіч, краязнавец, калекцыянер, юрыст, член-карэспандэнт Кракаўскай АУ. З 1884 г. жыў у Віцебску, працаваў намесьнікам старшыні Віцебскай вучонай архіўнай камісыі. Пісаў артыкулы па гісторыі краю ў „Витебские губернские ведомости”. Памёр 11.01.1911 г. у Рызе, пахаваны ў Віцебску на могілках касьцёла сьв. Варвары.
  • (148) – 25 верасьня 1875 г. у в. Асаўцы Кобрыньскага павету нарадзіўся Сяргей Паўловіч, настаўнік, нацыянальны дзеяч. У 1925-1928 гг. быў дырэктарам Віленскай Беларускай Гімназіі. Адзін з кіраўнікоў Таварыства Беларускай Школы. За беларускую, патрыятычную дзейнасьць пазбаўлены правоў навучаньня. Актыўна выступаў супраць палянізацыі беларускага насельніцтва. Між іншым быў рэдактарам дзіцячага царкоўна-культурнага часопіса „Снапок” (у 1937-1939 гадах), аўтарам школьных падручнікаў ды дапаможнікаў на беларускай мове. Памёр 16.09.1940 г. у Вільні, пахаваны на праваслаўных Свята Ефрасіньнеўскіх могілках.
  • (110) – 25.09.1913 г. у в. Нобель Пінскага павета нар. Сяргей Грахоўскі, беларускі пісьменьнік. У 1936 г. закончыў літаратурны факультэт Мінскага пэдагагічнага Інстытута, працаваў рэдактарам на Беларускім радыё. У 1936 г. рэпрэсаваны, 10 гадоў быў у лагеры. У  1946 – 1949 гг. выкладаў рускую мову і літаратуру ва Урэцкай сярэдняй школе на Случчыне. Пасьля паўторна арыштаваны і сасланы на вечнае пасяленьне ў Новасібірскую вобласьць. Пасьля рэабілітацыі ў 1955 г. вярнуўся ў Беларусь, працаваў на радыё, у часопісах „Бярозка”, „Вясёлка”. Першы верш надрукаваў у 1926 г. У 1973 і 1983 гг. выдаваліся яго „Выбраныя творы” ў 2 тамах. Памёр 11.12.2002 г. у Менску, пахаваны на Усходніх могілках.
  • (109) – 25.09.1914 г. у Зэльве Гродзенскага пав. нар. Аўген Смаршчок, праваслаўны сьвятар, старшыня Саюза Беларусаў у Бэльгіі. Рукапаложаны ў сан сьвятара Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ) у 1950 г., быў адным з ініцыятараў і арганізатараў БАПЦ у Бэльгіі. Памёр 25.09.1984 г. у Грэверы каля Лювэну ў Бэльгіі.
  • (102) – 25-28.09.1921 г. у Празе адбылася Першая Усебеларуская Канфэрэнцыя – сход прадстаўнікоў беларускіх арганізацыяў з Заходняй Беларусі, Латвіі, Летувы, Нямеччыны, Чэха-Славакіі. Прысутныя падтрымалі прынцып поўнай незалежнасьці ды непадзельнасьці Беларусі. Між іншым удзельнікі сходу сьцьвердзілі, што лічаць ворагамі беларускага народу кожнага хто прызнае Рыжскі мірны трактат, які падзяліў беларускія землі між Расею і Польшчу. Прысутная на канфэрэнцыя была беларуская дзеячка родам з падбеластоцкіх Агароднічак Вера Маслоўская (Матэйчук).
  • (85) – 25.09.1938 г. у Краснасельскім каля Ваўкавыска нар. Вячаслаў Целеш, мастак і беларускі дзеяч у Латвіі. Жыве ў Рызе. Віншуем!
  • (58) – 25.09.1965 г. у Гільдэсгайм у Нямеччыне памёр Міхась Маскалік (нар. 18.03.1903 г. у Гарадзеі), каталіцкі сьвятар усходняга абраду, беларускі хадэцкі дзеяч.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Copyright © 2023 Czasopis