17 траўня ліцэісты з Падляшша здавалі выпускны экзамен па мовах нацыянальных меншасцей – літоўскай (у Пуньску) і беларускай (у Бельску і Гайнаўцы). У нашых белліцэях усё не вырашана юрыдычная праблема, ці гэта яшчэ абавязковае ці ўжо не. 

Напомнім, што яшчэ ў мінулым школьным годзе ў Бельскім белліцэі большасць вучняў – са згоды бацькоў – адмовілася ўжо тады. Маштаб адставак вялікі, бо цяпер да экзамену з беларускай мовы прыступілі тут толькі тры вучні на 44 выпускнікоў (11 вучняў было звольненых як лаўрэаты алімпіяды з гэтага прадмету). Выконваючы абавязкі дырэктара школы Пётр Вавульскі гаворыць, што падпарадкоўваецца мінулагоднім інструкцыям Міністэрства адукацыі і беластоцкай кураторыі, што матура па беларускай мове не з’яўляецца ўжо абавязковай.

Тым часам дырэктар Гайнаўскага белліцэя Ігар Лукашук лічыць інакш. Таму ў яго школе надалей гэты экзамен быў абавязковым і пісалі яго 59 вучняў і яшчэ 15 было звольненых.

У мінулым годзе прадстаўнікі сямнаццаці беларускіх арганізацый падпісаліся пад пратэстам супраць дзеянняў урадавай адміністрацыі, якія „парушаюць правы беларускай нацыянальнай меншасці, дэ-факта накіраваныя на ліквідацыю існуючых у Польшчы дзяржаўных школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы, шляхам змены характару гэтых школ, якія праводзяцца пад выглядам нібыта добраахвотнасці навучання беларускай мовы”. Пад пратэстам, накіраваным у гэтай справе ў Еўрапарламент, сабрана было больш чым дзве тысячы подпісаў.

Справа аднак у тым, што большасці бацькам вучняў, якія пасылаюць іх у беллліцэі з увагі перад усім на высокі там узровень навучання, гэтая справа не такая важная. Такое стаўленне адлюстроўвае, на жаль, асіміляцыйныя працэсы сярод нашай меншасці і недастатковую нацыянальную свядомасць.

Чаму так ёсць, добра відаць на прыкладзе шмат меншай ад нас жменькі літоўцаў у Польшчы. У ліцэі ў Пуньску усе прадметы – акрамя польскай мовы, гісторыі і геаграфіі – выкладаюцца на літоўскай мове. У траўні з гэтага прадмету экзамен здаваў 31 выпускнік. Палова іх збіраецца вучыцца ў Літве, у асноўным на медыцынскім накірунку. 

Каб надта русіфікаваная беларуская дзяржава была больш нацыянальнай, дэмакратычная, а перад усім не падтрымлівала Масквы ў яе вайне з Украінай, мы на Падляшшы таксама як літоўцы мелі б мацнейшае пачуццё беларускай нацыянальнай самасвядомасці.