Telegram
■3 grudnia Sąd w Mińsku zdecydował o pozbawieniu statusu „środka masowego przekazu” największego białoruskiego portalu internetowego TUT.by. Decyzja ta oznacza, że dziennikarze portalu nie będą mogli oficjalnie uczestniczyć w konferencjach prasowych, ani być obecnymi na demonstracjach opozycji. Ministerstwo informacji Białorusi zarzuciło portalowi dyskredytowanie organów rządowych i podawanie nieprawdziwych informacji. Wcześniej, 1 października, odebrano mu status medium internetowego. Portal internetowy TUT.by to największe niezależne źródło informacji o wydarzeniach w Białorusi, założył go nieżyjący już biznesmen i filantrop Juryj Zisser.
■Wciąż trwają protesty w całym kraju. Ze względu na intensywność i brutalność służb bezpieczeństwa mają one charakter rozproszonych, kilku-kilkunastoosobowych marszów, odbywających się nie w centrach miast, ale na osiedlach. Protestujący noszą biało-czerwono-białe symbole niezależnej Białorusi, wznoszą antyłukaszenkowskie okrzyki, śpiewają znane piosenki niezależnych artystów. OMON patroluje centra miast, parki i skwery, a w każdą niedzielę po ulicach Mińska jeżdżą armatki wodne. Zatrzymywani są wszyscy podejrzani o jakikolwiek związek z protestami, w tym niepełnoletnia młodzież.
■Represje wobec protestujących nie ustają. Po manifestacjach z 6 grudnia Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiasna” podało m.in. takie informacje: 322 zatrzymania, dziesiątki pobitych, ośmioro hospitalizowanych z powodu obrażeń doznanych od funkcjonariuszy. Najmłodsza z zatrzymanych w niedzielę, uczennica gimnazjum, ma 13 lat, najstarsza, matka dziennikarki Hanny Sous – 79. Przeciwko pokojowo protestującym Białorusinom używane były nie tylko granaty hukowe i gumowe kule, ale po raz pierwszy siły bezpieczeństwa używały specjalnie przeszkolonych psów. Obrońcy praw człowieka podkreślają, że w Białorusi powszechne stało się stosowanie tortur na różnych etapach postępowania. Bici i torturowani są nie tylko więźniowie aresztów, ale – podczas przesłuchań – zatrzymane podczas manifestacji przypadkowe osoby.
■Białoruskie sądy pracują pełną parą i wspierają represyjne działania reżimu Łukaszenki. Przykładem jest m.in. wyrok sądu z 8 grudnia w sprawie 26-letniego Maksima Paŭluszczyka i 25-letniej Maryji Babowicz. Zostali skazani odpowiednio na: dwa lata kolonii karnej o surowym rygorze i półtora roku ograniczenia wolności. Uznano ich winnych „czynu chuligańskiego”, który polegał na napisaniu na chodniku hasła „Nie zapomnimy”. Dzień wcześniej obywatelkę Szwajcarii białoruskiego pochodzenia Natalię Hersche sąd w Mińsku skazał na dwa i pół roku kolonii karnej za ściągnięcie kominiarki z twarzy milicjanta. Została zatrzymana we wrześniu, podczas Marszu Kobiet. W jej sprawie rozmawiali ministrowie spraw zagranicznych Białorusi Uładzimir Makiej i Szwajcarii Ignazio Cassis.
■Tworzenie alternatywnych dla reżimu instytucji zapowiedzieli liderzy opozycji. W wywiadzie dla portalu Tut.by Swiatłana Cichanoŭska oraz jej doradcy Alaksandr Dabrawolski i Franak Wiaczorka mówili o konieczności samoorganizacji społeczeństwa, tworzeniu niezależnych związków zawodowych, dokumentowaniu przestępstw popełnianych przez władze, a nawet o otwieraniu alternatywnych ambasad. Zapowiedzieli ponadto przygotowanie wraz ze społeczną komisją konstytucyjną projektu reformy konstytucyjnej. Ustrój Białorusi ma być parlamentarno-prezydencki, gdzie rząd będzie odpowiadać przed parlamentem.
■9 grudnia w wieku 84 lat zmarł Wiaczasłaŭ Kiebicz, pierwszy premier Białorusi. Swoją funkcję sprawował w latach 1991-1994. Był jednym z sygnatariuszy Porozumienia Białowieskiego w Wiskulach, które zapoczątkowało rozpad Związku Radzieckiego. W 1994 r. był rywalem Łukaszenki w pierwszych wyborach prezydenckich. Wiaczasłaŭ Kiebicz przebywał w szpitalu, był chory na COVID-19. Jego pogrzeb, który odbył się 11 grudnia, miał charakter państwowy.
■Kaciaryna Andrejewa i Daria Czulcowa (Biełsat) oraz Kaciaryna Barysiewicz (TUT.by) zostały tegorocznymi laureatkami nagrody białoruskiego Centrum Obrony Praw Człowieka „Wiasna” za obronę wartości i praw człowieka. Ceremonia wręczenia nagrody odbyła się 10 grudnia, w Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka, jednak bez obecności wyróżnionych. Wszystkie trzy dziennikarki są przetrzymywane w areszcie śledczym i czekają na procesy w sprawach karnych, które mogą się zakończyć wyrokiem więzienia.
■Białoruś podjęła decyzję o zamknięciu od 17 grudnia swoich granic dla osób chcących opuścić kraj. Do tej pory ograniczenia dotyczyły tylko przyjeżdżających – granice lądowe (poza rosyjską) są dla nich zamknięte, do kraju można się dostać jedynie drogą powietrzną. Nowa decyzja według oficjalnej narracji władz związana jest z zapobieganiem rozprzestrzeniania się koronawirusa. Zdaniem niezależnych komentatorów jest to krok zmierzający do powstrzymania wzrastającej dynamicznie w ostatnich miesiącach emigracji. Według oficjalnych danych MSW tylko w ciągu pierwszych trzech tygodni września z kraju wyjechało prawie 15 tys. osób. Zdaniem opozycji dane te są znacznie zaniżone.
■20 grudnia, przed coniedzielnymi protestami, przez stolicę przejechała kolumna ciągników z oficjalnymi czerwono-zielonymi flagami państwowymi. Był to od dawna zapowiadany Marsz Traktorów – demonstracja poparcia dla Łukaszenki przez niedawno jeszcze zbuntowane przedsiębiorstwo. 240 maszyn wyjechało z Mińskiej Fabryki Traktorów – tej samej, z której w sierpniu tysiące pracowników wyszły na ulice w proteście przeciwko reżimowi Aleksandra Łukaszenki.
■21 grudnia, po 42 dniach aresztu, wyszła na wolność Wolha Chiżynkowa, Miss Białorusi 2008, znana modelka i była rzeczniczka klubu Dynamo Brześć. Została zatrzymana przez milicję 9 listopada i aż trzykrotnie była skazywana na kary aresztu za udział w „nielegalnych manifestacjach”. Białoruska niezależna prasa pisała o nieludzkich warunkach, w jakich przetrzymywano Chiżynkową w areszcie przy ul. Akreścina w Mińsku – trafiła do wychłodzonej celi, kilka dni nie otrzymywała ciepłych posiłków, a do tego dokwaterowano jej kobiety zatrzymane za pospolite pijaństwo.
■22 grudnia na lotnisku w Mińsku została zatrzymana Julia Słucka, założycielka i prezeska Press Club Belarus. Wraz z rodziną wracała z zagranicznego urlopu. W domu Słuckiej dokonano przeszukania, a ją samą przewieziono do Departamentu Dochodzeń Finansowych. Białoruskie służby przeszukały również domy Alli Szarko, dyrektorki programowej Press Clubu Belarus, Sergieja Olszewskiego, dyrektora biura PCB, i Sergieja Jakupowa, dyrektora Akademii PCB. Władze poinformowały, że w stosunku do Press Clubu oraz innych podmiotów gospodarczych rozpoczęto kontrolę związaną z przyjmowaniem dużych sum pieniędzy z zagranicy w celu ustalenia, czy nie doszło do naruszenia białoruskiego ustawodawstwa podatkowego. Wszyscy wymienieni członkowie PCB trafili do aresztu. Niezależni komentatorzy nazwali działanie służb kolejnym aktem wojny reżimu Aleksandra Łukaszenki z niezależnymi mediami.
■24 grudnia, po czterech miesiącach „na wygnaniu”, wrócił do Białorusi abp Tadeusz Kondrusiewicz, zwierzchnik tutejszego Kościoła katolickiego. Hierarcha przez ten czas przymusowo przebywał w Polsce, ponieważ władze w Mińsku w sierpniu odmówiły mu powrotu do ojczyzny po krótkim wyjeździe za granicę, mimo że jest obywatelem Białorusi. Jak powiedział sam arcybiskup Kondrusiewicz, jego powrót możliwy był dzięki wstawiennictwu papieża Franciszka oraz działaniom watykańskiej dyplomacji.
■Na hokejową drużynę Lokomotiwu Orsza nałozono karę 675 rubli (970 zł) za to, że pięciu jej zawodników nie trzymało ręki na sercu podczas hymnu państwowego Republiki Białoruś przed rozpoczęciem jednego z meczy w Parimatch Extralidze.
■Rosyjska szczepionka przeciwko koronawirusowi Sputnik V została zarejestrowana w Białorusi. Oznacza to, że może być oficjalnie stosowana, mimo że jest obecnie w końcowym stadium trzeciej, ostatniej fazy badań klinicznych. Minister zdrowia Dzmitryj Piniewicz zapewnił jednak, że według posiadanych obecnie danych szczepionka jest bezpieczna i efektywna, nie ma poważnych, ani nieprzewidzianych ubocznych efektów.
■Białorusinów czekają w nadchodzącym roku znaczące podwyżki cen. Jak poinformował portalu Tut.by, ma zostać zwiększona tak zwana „kwota bazowa”, na podstawie której obliczane są ceny usług, zasiłków oraz mandaty i grzywny. Jest ona ustalana raz na rok przez Bank Centralny. Kwota ta, wynosząca obecnie 27 rubli, czyli 39 złotych, zostanie zwiększona do 29 rubli, czyli 42 złotych.
■Kryzys gospodarczy w Białorusi pogłębia się – informują ekonomiści. Władzom nie tylko nie udało się doprowadzić w 2020 roku do planowanego wzrostu gospodarki, ale faktem stał się dalszy spadek białoruskiego PKB, który według szacunków będzie można powstrzymać i powrócić do wskaźników sprzed kryzysu dopiero w 2023 r. Zwykli mieszkańcy najbardziej odczują spadek realnej wartości wynagrodzeń – średnia pensja, która w styczniu oscylowała na poziomie ok. 420 dol., obniżyła się w ciągu ostatnich miesięcy o 100 dol., zaś kwota średniej emerytury, w styczniu wynosząca ok. 180 dol., spadła do 150 dol. Białoruska waluta wciąż traci na wartości, a inflacja w 2020 r. wyniosła 6,4 proc.
■Od 1 stycznia 2021 w Białorusi płaca minimalna zostaje podniesiona do 400 rubli (570 zł). Z uwagi na inflację to i tak mniej niż w 2020 r. Pod względem wysokości płacy minimalnej Białoruś coraz bardziej zostaje w tyle w stosunku do państw sąsiednich. Na koniec 2020 r. wynosiła ona – w Litwie 642 euro, w Polsce 623 euro, w Ukrainie 173 euro, w Rosji 135 euro, w Białorusi 127 euro.
