Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    Za rasstreł kaniec kancoŭ nikoho nie abwinawacili

    Potym Jurczeniu na UB dapytwali jaszcze czatery razy. Na kaniec pry prysustwi prakuratara. Jurczenia szczacielno raskazwaŭ, jak zaŭdawaŭ Niemcam ludziej, jakich pośle rasstralali. Nadto nie piareczyŭ toża, kali pytali jaho, ci heto praŭda, szto świedczyli ludzi. Na kaniec 15 stycznia 1953 r. pryznaŭso da winy,…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    14. Chto vpravo, chto vliêvo, chto v błudy

    Posłuchavšy v radivi 13 hrudnia 1981 promovu generała Jaruzelśkoho razy dva-try, my z Gienikom R. i Janom G. vyryšyli, što nam u Varšavi nema sensu zmahatisie ni za socijalizm, ni proti socijalizmu, i postanovili evakuovatisie na Biłostôčynu. Zreštoju, šče pered południom toho samoho dnia administracija domów studenta ohołosiła zarządzenie, što studenty povinny pokinuti akademiki i jiêchati dochaty. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

ў снежні

760 – У 1263 г. паявілася першая пісаная зьвестка пра вядомы Ляшчынскі манастыр, які знаходзіўся на прадмесьці Пінска.

755 – 9.12.1268 г. быў забіты галіцкім князем Львом Данілавічам Войшалк, князь наваградзкі, вялікі князь ВКЛ (1263 – 1267)

735 – Пасьля больш чым дзесяцігадовай працы, у 1288 г., была закончана пабудова Камянецкай вежы (Белая вежа) на ўскраіне сучаснай Белавежскай пушчы.

700 – У 1323 г. пачалася пабудова замка ў Лідзе.

650 – У 1373 г., потым у 1375 і 1379 гг. крыжацкія войскі нападалі на Гарадзенскую зямлю (частка яе – сучасная Беласточчына). Галоўныя гарады Зямлі Гародня й Камянец, не былі здабытыя агрэсарам. 

520 – горад Ваўкавыск у 1503 г. атрымаў магдэбурскае права на самакіраваньне.

425 – У 1598 г. выйшаў з друку на старабеларускай мове палемічны твор Філалета Хрыстафора “Апокрысіс”, скіраваны супраць берасьцейскай уніі і яе абаронцаў.

400 – У 1623 г. закончыла ў Вільні дзейнасьць славутая друкарня Мамонічаў. Існавала з 1574 г. ды выпусьціла каля 60 выданьняў, спрычыняючыся да разьвіцьця беларускай культуры.

390 – 27.12.1633 г. памёр Мялецій Сматрыцкі, выдатны пісьменьнік-палеміст, рэлігійны дзеяч, вучоны, пэдагог, абаронца прасьледаванага ў той час праваслаўя.

225 – 24.12.1798 г. у Завосьсі на Наваградзкай зямлі нарадзіўся Адам Міцкевіч.

160 – 7.12.1863 г. у Вільні памёр Ануфры Петрашкевіч (нар. у 1793 г. у Шчучыне). Закончыў Віленскі і Варшаўскі ўнівэрсытэты. У  1822 – 1824 гг. працаваў у архіве Радзівілаў у Вільні. Быў адным з заснавальнікаў таварыства філаматаў, распрацаваў структуру таварыства „Прамяністых”. У 1825 г. сасланы ў Маскву, у 1832 г. – у Табольск. У 1860 г. вярнуўся ў Вільню. Сябраваў з Адамам Міцкевічам, Янам Чачотам, Тамашом Занам. Пахаваны на могілках Роса ў Вільні.

145 – 10.12.1878 г. у Ігумені нар. Мікалай Бліадухо, геолаг. Закончыў у 1903 г. Горны інстытут у Пецярбурзе, з 1922 г. быў загадчыкам кафедры геалогіі БДУ, аўтар прац па геалогіі. Рэпрэсіраваны ў 30-ыя гады. Памёр 13.01.1935 г. у Менску, пахаваны там на Вайсковых могілках.

140 – 17.12.1883 г. у Менску нар. Яўген Барычэўскі, літаратуразнавец. Вучыўся ў Бэрлінскім і Маскоўскім унівэрсытэтах (1903 – 1910). З 1922 г. выкладчык Беларускага Дзяржаўнага Унівэрсытэта, з 1927 – супрацоўнік Інбелкульта і Інстытута Літаратуры і Мастацтва АН БССР. Аўтар прац: „Паэтыка літаратурных жанраў” (1927), „Тэорыя санета” (1927), артыкулаў пра творчасьць Максіма Багдановіча, Янкі Купалы, Максіма Гарэцкага. Быў беспадстаўна рэпрэсіраваны, памёр(?) 12.09.1934 г. у Менску, пахаваны там на Вайсковых могілках.

130 – 25.12.1893 г. у Кахановічах памёр Ігнат Храпавіцкі, паэт і фальклярыст  (нар. 31.07.1817 г. у Кахановічах каля Верхнедзьвінска). Супрацоўнічаў з альманахам „Rubon”. Пахаваны на вясковых могілках у Кахановічах.

130 – 26.12.1893 г. у Пецярбурзе нар. Яўген Цікоцкі, кампазітар. З 1920 г. жыў у Бабруйску, з 1934 г. – у Менску. Быў адным з заснавальнікаў беларускай оперы і сімфоніі у БССР. Памёр 23.11.1970 г. у Менску, пахаваны там на Усходніх могілках.

120 – 16.12.1903 г. у Менску нар. Іван Ахрэмчык, жывапісец. Закончыў у 1930 г. Вышэйшы мастацка-тэхнічны інстытут у Маскве. Працаваў у галіне партрэта і манумэнтальнага жывапісу. Памёр 9.03.1971 г. у Менску, пахаваны там на Усходніх могілках

110 – 3.12.1913 г. у Смаленску памёр Стэфан Дэнісэвіч, адзін з першых беларускіх каталіцкіх сьвятароў (нар. у 1836 г. у Чэрыкаўскай парафіі на Магілёўшчыне).

110 – 14.12.1913 г. у Ярэмічах на Наваградчыне нар. Сэрафім Жалезьняковіч, праваслаўны сьвятар. Закончыў Віленскую духоўную праваслаўную сэмінарыю ў 1935 г., у час вайны вучыў Закону Божага ў беларускай школе ў Гайнаўцы. Пасьля вайны служыў у Беластоку. Памёр 25.12.2004 г. Пахаваны на праваслаўных могілках на Выгодзе ў Беластоку. 

95 – 7.12.1928 г. у Менску нар. Радзім Гарэцкі, вучоны геатэктонік, сын Гаўрылы Гарэцкага. З 1993 г. прэзідэнт Згуртаваньня Беларусаў Сьвету „Бацькаўшчына”. Віншуем!

85 – 6-9.12.1938 г. І з’езд мастакоў Беларусі, на якім быў створаны Саюз Мастакоў БССР.

85 – 7.12.1938 г. у Валагдзе расстраляны Пётр Бузук, мовазнавец (нар. 14.07.1891 г. у в. Цярноўка ў Малдове). У 1916 г. закончыў Адэскі ўнівэрсытэт, дзе працаваў выкладчыкам да 1925 г. З 1925 г. прафэсар БДУ, у 1931 – 1933  гг. – дырэктар Інстытута мовазнаўства АН БССР. У 1934 г. арыштаваны і высланы ў Валагду, дзе працаваў у пэдагагічным інстытуце. У 1937 г. арыштаваны паўторна. Аўтар шматлікіх прац па мовазнаўстве, м. ін. „Асноўныя пытаньні мовазнаўства” (1926), „Да характарыстыкі паўночнабеларускіх дыялектаў: Гутаркі Невельскага і Вяліскага паветаў” (1926), „Спроба лінгвістычнае географіі Беларусі” (1928). 

85 – 16.12.1938 г. у Рэчыцы нар. Эдуард Агуновіч, мастак. Закончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут (1966). Вядомы м. ін. як афарміцель Беларускага музэя ў Гайнаўцы. Памёр 23.09.2020 г. у Менску, пахаваны ў Рэчыцы.

80 – 7.12.1943 г. быў забіты ў Менску Вацлаў Іваноўскі – палітычны й грамадзкі дзеяч. Нар. 25.05.1880 г. у фальварку Лябёдка, Лідзкага павету. Заснавальнік Беларускай Рэва-люцыйнай Партыі ў 1902 г., у 1906 г. узначаліў першае беларускае выдавецтва „Загляне сонца і ў наша аконца”. Актыўную палітычную й асьветніцкую дзейнасьць вёў да 1922 года. З восені 1939 г. уключыўся ў нацыянальную дзейнасьць. У 1942 г. стаў бурмістрам Менску, а ў 1943 г. – старшынёй Беларускай Рады Даверу. Пахаваны на Кльварыйскіх могілках у Менску.

80 – 21.12.1943 г. была створана Беларуская Цэнтральная Рада (зь Беларускай Рады Даверу) – дапаможны, дарадчы орган; цэнтральная інстанцыя беларускай адміністрацыі падчас нямецкай акупацыі. Фармальна БЦР (пад нямецкім кантролем) кіравала школьніцтвам, культурай, сацыяльнай апекай.

70 – 6.12.1953 г. у Варшаве памёр Канстанты Ільдэфонс Галчыньскі, выдатны польскі паэт (нар. 23.01.1905 г. у Варшаве). У 1930 г. ажаніўся з Наталіяй Авалаў, беручы шлюб у царкве Марыі Магдалены.ў Варшаве. У 1934-1936 гг. жыў у Вільні на Зарэччы на вуліцы Млыновай 2 (зараз Малюну), дзе нарадзілася дачка Кіра. У 1950-1953  гг. паэт жыў у лесьнічоўцы Пране на Мазурах, дзе зараз знаходзіцца яго музей, якім кіруе паэт Войцех Кас. У 2006 г. у Менску выйшаў зборнік яго вершаў у перакладзе на беларускую мову „Сёмае неба”.  

60 – 8.12.1963 г. у Феадосіі .(Крым) памёр Даніла Васілеўскі, краязнавец і гісторык (нар. 17.12.1889 г. у Новым Сяле на Віцебшчыне). Закончыў Полацкую настаўніцкую сэмінарыю і Віцебскі пэдагагічны інстытут, настаўнічаў, займаўся краязнаўствам, арганізаваў Віцебскае бюро краязнаўства. У 1936 г. рэпрэсіраваны, сасланы ў Котлас, потым у Варкуту. Апошнія гады жыцьця правёў у Феадосіі. 

45 – 16.12.1978 г. памерла Яніна Глебаўская, беларуская актрыся (нар. 24.10.1091 г. у Менску). Закончыла Беларускую драматычную студыю ў Маскве ў 1926 г. і працавала ў Беларускім дзяржаўным тэатры у Віцебску. Іграла м. ін. Даміцэлю ў „Прымаках” Я. Купалы, Мальвіну ў „Несьцерцы” В. Вольскага.

45 – 26.12.1978 г. у Лондане памёр Вінцук Адважны (сапр. Язэп Германовіч, нар. 4.03.1890 г. у Гальшанах), беларускі сьвятар і пісьменнік. Служыў ксяндзом м. ін. у Далістове, Беластоку, Крынках, Мсьцібаве, Вялікай Лапеніцы, Лужках. У 1924 г. уступіў у ордэн мар’янаў, служыў пробашчам у Друі. У  1932 – 1936 гг. І 1938 – 1948 гг. на місіі ў Харбіне. У.1948 – 1955 гг. – у лагеры на Сібіры. Пасьля звальненьня прыехаў у Польшчу, у 1959 г. у Рым і адтуль у Лёндан. Рэдагаваў часопіс „Божым шляхам”. Напісаў успаміны „Кітай – Сібір – Масква” (Мюнхен 1962).  

35 – 17.12.1988 г. у Беластоку адбыўся І Зьезд Беларускага Аб’яднаньня Студэнтаў (старшынёй быў абраны Яўген Вапа), першай беларускай арганізацыі заснаванай і зарэгістраванай уладамі на хвалі дэмакратызацыі ў Польшчы.

Апрацавалі Вячаслаў Харужы і Лена Глагоўская

Календарыюм

Гадоў таму

  • У сакавіку

    – забойства язычнікамі ў 1250 г. ігумена Лаўрышаўскага манастыра, прападобнага Елісія, кананізаванага як сьвяты Беларусі. – 31.03.1785 г. у Варшаве памёр Антоні Тызэнгаўз (нар. у 1733 г. у Новаельні на Гродзеншчыне), палітычны і грамадзкі дзеяч ВКЛ, асьветнік, з 1765 г. …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (79) – у сакавіку 1946 г. быў надрукаваны ў Ватэнштаце (Нямеччына) першы нумар выданьня Згуртаваньня Крывіцкіх Скаўтаў на Чыжыне „Скаўт”. Рэдагаваў Вацлаў Пануцэвіч (Папуцэвіч).
  • (46) – 14.03.1979 г. у Несьвіжы памёр Міхал Сеўрук, беларускі мастак. Нар. 27.02.1905 г. у Варшаве, закончыў Мастацкі факультэт Віленскага ўнівэрсытэта, быў вучнем Ф. Рушчыца і Л. Слендзінскага (1932), з 1939 г. жыў у Несьвіжы; зараз у яго доме дзейнічае музэй.
  • (36) – былі заснаваныя акадэміцкія гурткі Беларускага Аб’яднаньня Студэнтаў: 14.03.1989 г. ва Унівэрсытэце Марыі Кюры-Складоўскай і Сельскагаспадарчай Акадэміі ў Любліне (старшыня – Яраслаў Іванюк), 16.03.1989 г. на Беластоцкай Палітэхніцы (старшыня – Міраслаў Пякарскі), 18.03.1989 г. у Варшаўскім Унівэрсытэце (старшыня – Мікола Ваўранюк).

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis