Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    19.Szalony kamandant z Sannikoŭ

    Pośle taho, jak letam 1944 r. Krasnaja Armia prahnała ad nas hitleraŭcaŭ, z zaniatych viosak na front brali maładych mużczyn. Tak mabilizavali miż inszym Kola K. z Sannikoŭ – apuściełaj cipier vioski pad Krynkami, pamiż Kruszynianami i Szaciłami. Jon naradziŭso ŭ 1916 r. Za polskim…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

RSS і Facebook

O ładzie i bezładzie

Na temat zachwiania u nas ładu architektonicznego powiedziano już chyba wszystko. Nieustannie problem ten poruszał w swoich felietonach na łamach Czasopisu Janusz Korbel. Jako architekt był szczególnie wrażliwy na harmonię krajobrazu, a jego wiedza służyła lokalnej społeczności przez lata. Nagłaśniał temat, pisał o nim, mówił o nim na spotkaniach i nauczał w szkole. Nie tylko on uważał temat za ważny. W międzyczasie na temat wartości drewnianej zabudowy Podlasia, zachowania dziedzictwa kulturowego i dbania o piękno krajobrazu powstało wiele audycji radiowych i telewizyjnych, filmów, książek, różnych wydawnictw i broszur. Co roku przez muzeum w Ciechanowcu organizowany jest konkurs na najlepiej zachowany zabytek wiejskiego budownictwa drewnianego w województwie podlaskim. Ma on zdopingować władze samorządowe i właścicieli indywidualnych do dbałości o stan zachowania drewnianych budowli i utrzymanie ich wartości zabytkowej, przy jednoczesnym dostosowaniu ich do współczesnych wymogów użytkowania. (Podwaliny. Drewniane domy Podlasia i ich mieszkańcy, Magdalena Stopa, Muzeum Rolnictwa im ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, Ciechanowiec 2018). 

Odnowiony dom w Ciełuszkach w gminie Zabłudów bez zatracenia piękna tradycyjnej architektury Wikipedia
Odnowiony dom w Ciełuszkach w gminie Zabłudów bez zatracenia piękna tradycyjnej architektury
Wikipedia

Czy te wszystkie inicjatywy przyniosły pożądany skutek? Czy wśród mieszkańców Podlasia wzrosła świadomość dziedzictwa kulturowego i potrzeby dbania o lokalne wartości? Uważam, że wiele udało się osiągnąć. Widać to we wsiach po domach pieczołowicie odnawianych zgodnie z miejscowymi tradycjami. Powstają nowe domy z charakterystycznymi wyriezkami, a stare są odnawiane z dbałością o detale. Niektóre wsie ,jak  Soce, zostały objęte ochroną konserwatorską. Trześcianka przypomina pisankę wielkanocną, wszystkie domy są pięknie utrzymane, opisane i stanowią doskonałą wizytówkę Krainy Otwartych Okiennic. O tradycję dbają ci, dla których stare domy po dziadkach stają się letnimi daczami. Niemało przyjezdnych, którzy kupują tutaj siedliska, stara się remontować domy z dbałością o ich regionalny charakter. 

Zrobiono więc wiele dla budowania świadomości mieszkańców i efekty ą widoczne. Oczywiście, nie wszędzie i nie zawsze. Na wsiach inwestorzy budują nowe domy z katalogów, wzorując się na budynkach z podmiejskich osiedli. Nie pasują one do otoczenia ani wielkością, ani charakterem, lecz stanowią znak naszych czasów i próżno by oczekiwać, że każdy będzie dbał o dobro wspólne z wyłączeniem własnego interesu i upodobań. Dlatego istnieją instytucje, które mają za zadanie czuwać nad tym, by interesy prywatne nie górowały nad wspólnym dobrem, by deweloperzy nie psuli nam krajobrazu i przyrody. To bowiem stanowi o naszej tożsamości i przyciąga tu ludzi z różnych stron świata. Chcą oni oglądać naszą odrębność, naszą inność. Niszcząc nasze wyjątkowe dziedzictwo upodabniamy się do całej reszty, stajemy się przeciętni, nudni, powtarzalni, tacy jak wszyscy. Tracąc charakterystyczne rysy naszej twarzy stajemy się nikim. Nikim interesującym. 

Целушкі ў гм. Заблулаў. Наша традыцыйная драўляная архітэктура Вікіпедыя
Целушкі ў гм. Заблулаў. Наша традыцыйная драўляная архітэктура
Вікіпедыя

Trudno jest zatrzymać trend i zapobiec budowaniu domów nie pasujących do reszty wsi wszędzie i zawsze. Domy z katalogów to znak naszych czasów i ludzie chcą w nich mieszkać. Naiwnością byłoby oczekiwać, że domy takie przestaną się pojawiać, gdyż każdy maluczki zrozumie i będzie chciał pielęgnować wartości lokalnej kultury. Są jednak miejscowości, gdzie jest to niezbędne. Do takich należy m.in. Białowieża i jej okolice. Jest to najbardziej znana na świecie podlaska wioska, do której przyjeżdżają turyści z najdalszych zakątków globu. Stanowi naszą wizytówkę. Puszcza Białowieska wraz z jej dziedzictwem przyrodniczym i kulturowym to nasz największy skarb. Gdzie jak nie tutaj powinniśmy dbać o nasze dziedzictwo z największą pieczołowitością. Ale to właśnie w Białowieży i okolicach odbywa się festiwal niszczenia i chaosu. Brak planów zagospodarowania przestrzennego, brak regulacji i woli dbania o charakter miejscowości to nie wina mieszkańców, lecz jej władz. Uważam, że Białowieża podobnie jak Kraina Otwartych Okiennic powinna zostać objęta ochroną konserwatorską i szczególną opieką architektoniczną. Bez niej pojawiają się i będą nadal się pojawiać wielkie murowane domy ze złotymi balustradami, kutymi ogrodzeniami, o wyglądzie nowobogackich willi, które zaburzają wizualną harmonię i krajobraz. Wiele już zrobiono. Powstał architektoniczny wzornik dla regionu Puszczy Białowieskiej autorstwa wspomnianego Janusza Korbela, w którym zwraca on uwagę na charakterystyczne tylko dla tego regionu architektoniczne detale i wygląd domów. Pozytywnych przykładów i wiedzy jest zatem pod dostatkiem. Czego więc brakuje? Dobrej woli ze strony władz i służb odpowiedzialnych za planowanie przestrzenne. Ktoś bowiem nowo powstające projekty architektoniczne zatwierdza, ktoś wydaje zgody i pozwolenia na ich budowę, ktoś podejmuje decyzję o zabudowie terenów, które od zabudowy powinny pozostać wolne. Oddolne inicjatywy, o których pisałam powyżej, są chwalebne i potrzebne, jednak to tylko jedna strona koła zamachowego. Aby wzlecieć, potrzebujemy bezdyskusyjnie dwóch skrzydeł. Drugie stanowią władze i prawo. Bez odpowiednich przepisów i woli samorządów nawet najchwalebniejsza inicjatywa oddolna zostanie pogrzebana przez realia biznesów i interesów. My, obywatele z naszymi społecznymi inicjatywami zrobiliśmy wiele. Cóż możemy jeszcze zrobić? Mądrze wybierać. Głosować na te osoby i polityczne podmioty, które deklarują chęć współpracy w zakresie dbałości o krajobraz i wizualny ład. To oni  zasiądą później w naszych lokalnych władzach i będą realnie decydować o wyglądzie naszych miast i wsi. Bez tego żadna inicjatywa, nawet najbardziej chwalebna, nie będzie miała szans na realizację. 

Ewa Zwierzyńska

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • у верасні

    1040 – У 983 г. вялікі князь Уладзімір на чале дружын, аснову якіх складалі дрыгавіцкія і крывіцкія воі, рушыў супраць яцьвягаў. Армія перайшла па землях сёньняшняй Беласточчыны і паводле „Повести временных лет” як напісана „Въ лето 6491 иде Володимир на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (258) – 25 верасьня 1765 г. у Гузаве (зараз Мазавецкае ваяв.) нарадзіўся Міхал Клеофаc Агінскі – дзяржаўны дзеяч, дыпламат, кампазітар (памёр 15.10.1833 г. у Флярэнцыі (Італія), дзе пахаваны ў пантэоне Санта Кручэ).
  • (175) – 25.09.1848 г. у Магілёве нар. Вацлаў Федаровіч, краязнавец, калекцыянер, юрыст, член-карэспандэнт Кракаўскай АУ. З 1884 г. жыў у Віцебску, працаваў намесьнікам старшыні Віцебскай вучонай архіўнай камісыі. Пісаў артыкулы па гісторыі краю ў „Витебские губернские ведомости”. Памёр 11.01.1911 г. у Рызе, пахаваны ў Віцебску на могілках касьцёла сьв. Варвары.
  • (148) – 25 верасьня 1875 г. у в. Асаўцы Кобрыньскага павету нарадзіўся Сяргей Паўловіч, настаўнік, нацыянальны дзеяч. У 1925-1928 гг. быў дырэктарам Віленскай Беларускай Гімназіі. Адзін з кіраўнікоў Таварыства Беларускай Школы. За беларускую, патрыятычную дзейнасьць пазбаўлены правоў навучаньня. Актыўна выступаў супраць палянізацыі беларускага насельніцтва. Між іншым быў рэдактарам дзіцячага царкоўна-культурнага часопіса „Снапок” (у 1937-1939 гадах), аўтарам школьных падручнікаў ды дапаможнікаў на беларускай мове. Памёр 16.09.1940 г. у Вільні, пахаваны на праваслаўных Свята Ефрасіньнеўскіх могілках.
  • (110) – 25.09.1913 г. у в. Нобель Пінскага павета нар. Сяргей Грахоўскі, беларускі пісьменьнік. У 1936 г. закончыў літаратурны факультэт Мінскага пэдагагічнага Інстытута, працаваў рэдактарам на Беларускім радыё. У 1936 г. рэпрэсаваны, 10 гадоў быў у лагеры. У  1946 – 1949 гг. выкладаў рускую мову і літаратуру ва Урэцкай сярэдняй школе на Случчыне. Пасьля паўторна арыштаваны і сасланы на вечнае пасяленьне ў Новасібірскую вобласьць. Пасьля рэабілітацыі ў 1955 г. вярнуўся ў Беларусь, працаваў на радыё, у часопісах „Бярозка”, „Вясёлка”. Першы верш надрукаваў у 1926 г. У 1973 і 1983 гг. выдаваліся яго „Выбраныя творы” ў 2 тамах. Памёр 11.12.2002 г. у Менску, пахаваны на Усходніх могілках.
  • (109) – 25.09.1914 г. у Зэльве Гродзенскага пав. нар. Аўген Смаршчок, праваслаўны сьвятар, старшыня Саюза Беларусаў у Бэльгіі. Рукапаложаны ў сан сьвятара Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы (БАПЦ) у 1950 г., быў адным з ініцыятараў і арганізатараў БАПЦ у Бэльгіі. Памёр 25.09.1984 г. у Грэверы каля Лювэну ў Бэльгіі.
  • (102) – 25-28.09.1921 г. у Празе адбылася Першая Усебеларуская Канфэрэнцыя – сход прадстаўнікоў беларускіх арганізацыяў з Заходняй Беларусі, Латвіі, Летувы, Нямеччыны, Чэха-Славакіі. Прысутныя падтрымалі прынцып поўнай незалежнасьці ды непадзельнасьці Беларусі. Між іншым удзельнікі сходу сьцьвердзілі, што лічаць ворагамі беларускага народу кожнага хто прызнае Рыжскі мірны трактат, які падзяліў беларускія землі між Расею і Польшчу. Прысутная на канфэрэнцыя была беларуская дзеячка родам з падбеластоцкіх Агароднічак Вера Маслоўская (Матэйчук).
  • (85) – 25.09.1938 г. у Краснасельскім каля Ваўкавыска нар. Вячаслаў Целеш, мастак і беларускі дзеяч у Латвіі. Жыве ў Рызе. Віншуем!
  • (58) – 25.09.1965 г. у Гільдэсгайм у Нямеччыне памёр Міхась Маскалік (нар. 18.03.1903 г. у Гарадзеі), каталіцкі сьвятар усходняга абраду, беларускі хадэцкі дзеяч.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Copyright © 2023 Czasopis