555 – 29.02.1468 выданьне „Судзебніка” Казіміра IV – першага збору законаў Вялікага Княства Літоўскага.
495 – У 1528 г. нар. князь Андрэй Курбскі, нашчадак у простай лініі роду Рурыкавічаў. Заслужаны паплечнік Івана IV Жахлівага (Грознага), здольны палкаводзец, адукаваны чалавек. У 1564 г., баючыся сьмерці з рук цара, уцёк да караля Зыгмунта Аўгуста ў Вялікае Княства Літоўскае. Яго сям’ю замучыў маскоўскі цар. Быў актыўным абаронцам праваслаўя, знаёміўся зь беларускімі друкарамі І. Фёдаравым, П. Мсьціслаўцам, Г. Івановічам, братамі Мамонічамі, перапісаваўся з Канстанцінам Астрогжскім.
265 – 16.02.1758 г. у Скоках каля Бярэсьця нар. Юльян Урсын Немцэвіч, пісьменнік і гісторык, удзельнік паўстаньняў касьцюшкоўскага (1794) і лістападаўскага (1830-1831). Выхоўваўся ў Кленіках на Беласточчыне. Памёр 21.05.1841 г. у Парыжы. Пахаваны на могілках Монтморэнсы пад Парыжам.
255 – 28.02.1768 г. утварэньне Барскай канфэдэрацыі.
225 – 12.02.1798 г. памёр апошні кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, родам з Волчына пад Брэстам.
215 – 4.02.1808 г. у фальварку Панюшкавічы Бабруйскага павету нар. Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч (пам. 29.12.1884 г.), паэт, драматург, клясык беларускай літаратуры. Жыў у Люцынцы каля Івянца. Дзейнічаў у Менску. Напісаў п’есы: „Рэкруцкі яўрэйскі набор”, „Чарадзейская вада”, „Спаборніцтва музыкаў”, „Сялянка”, паэмы: „Вечарніца”, „Гапон”, „Купала”, „Шчароўскія дажынкі”, „Травіца брат-сястрыца”, „Быліцы, расказы Навума”, „Халімон на каранацыі”, камэдыя „Пінская шляхта”, пераклаў „Пана Тадэуша” на беларускую мову. Да „Сялянкі” музыку напісаў Станіслаў Манюшка і яна ставілася як опэра ў Менску ў 1852 г. Памёр 29.12.1994 г. у Люцынцы (Менскі ўезд), пахаваны на могілках у Тупальшчыне, недалёка Люцынкі (зараз Валожынскі р-н).
190 – 12.02.1833 г. у Вялікіх Луках Пскоўскай губ. нар. Іван Сьцебут (пам. 20.10.1923 г. у Маскве), прафэсар, адзін з заснавальнікаў навуковага расьлінаводзтва ў Беларусі, працаваў у Беларусі ў Горы-Горацкім земляробчым інстытуце ды розных вышэйшых селькагаспадарчых школах Расіі.
190 – 2.02.1833 г. у Мастаўлянах каля Ялоўкі на Беласточчыне нар. Кастусь Каліноўскі (павешаны ў Вільні 22.03.1864 г.), кіраўнік паўстаньня 1863-1864 г.г. у Беларусі (у тым на Беласточчыне), публіцыст, адзін з заснавальнікаў „Мужыцкай Праўды”, якая друкавалася праўдападобна ў Беластоку.
160 – 1.02.1863 г. паўстаў Часовы правінцыянальны ўрад Літвы і Беларусі, быў цэнтрам падрыхтоўкі і кіраўніцтва паўстаньнем, узначальваў яго Кастусь Каліноўскі. У гэты дзень зьвяртаўся да насельніцтва з маніфэстам аб паўстаньні.
155 – 10.02.1868 г. у Табольску на Сібіры нар. (зь сям’і ўдзельніка паўстаньня 1863-1864 родам зь Меншчыны) Карусь Каганец (сапраўднае прозьвішча Казімір Кастравіцкі, пам. 20.05.1918 г. у Прымагільлі), палітычны дзеяч, пісьменьнік, мастак. Удзельнік і ідэоляг нацыянальна-вызваленчага руху ў Беларусі, адзін з заснавальнікаў ды кіраўнікоў Беларускай Рэвалюцыйнай Грамады і Беларускай Сацыялістычнай Грамады, вязень царскай турмы, старшыня зьезду беларускіх нацыянальных арганізацый (25-27.03.1917 г.). Друкаваўся з 1893 г., сталы карэспандэнт „Нашай Нівы”, аўтар вершаў, апавяданьняў, бытавых драм, навукова-папулярных артыкулаў для дзяцей, складальнік „Беларускага лемантара” (1906), аўтар славутага вадэвіля „Модны шляхцюк” (1910), мастак-графік. Пахаваны на могілках у Вялікіх Навасёлках на Меншчыне.
140 – 7.02.1883 г. у Пецярбурзе памёр Каятан Касовіч, першы вучоны санскрытоляг Расійскай імпэрыі (нар. 14.05.1814 г. у Полацку).
140 – 10.02.1883 г. у маёнтку Мэйшты Браслаўскага пав. нар. Станіслаў Булак-Балаховіч, ваенны і палітычны дзеяч. У студзені 1920 г. са сваім конным аддзелам быў уключаны ў войска БНР. У міжваенны час жыў у Белавежы, у 1937-1939 гг. прымаў удзел у грамадзянскай вайне ў Іспаніі па баку Ф. Франка, у 1939 г. удзельнічаў у абароне Варшавы. Расстраляны 10.05.1940 г.
135 – 17.02.1888 г. у Гальшанах нар. кс. Янка Вярсоцкі, удзельнік беларускага хрысьціянскага руху і ўсебеларускага кангрэсу ў сьнежні 1917 г. З 1919 г. служыў у Забялах на Віцебшчыне. У 1927 г. быў арыштаваны і сасланы на Салаўкі, а ў 1931 г. – у Алма-Ату, дзе ў турме НКУС быў расстраляны 22.12.1937 г.
130 – 8.02.1893 г. у Пецярбургу нар. кс. Антон Неманцэвіч, першы экзарх беларускай уніяцкай царквы (1939), уніяцкі сьвятар ў Альбэртыне і ў Сынкавічах, рэдактар часопіса „Да злучэньня” (1932-1937) і „Злучэньне” (1938). Памёр 1.04.1943 г. у бэрлінскай турме.
130 – 18.02.1893 г. у в. Малая Багацькаўка Мсьціслаўскага павету нар. Максім Гарэцкі (расстраляны 10.02.1938 г.), адзін з заснавальнікаў новай беларускай прозы, крытыкі, фальклярыст, настаўнік, нацыянальны дзеяч. Быў цяжка паранены ў І Сусьветнай вайне, вязень польскай турмы. З 1923 г. у БССР. Вывучаў і выкладаў беларускую мову і літаратуру ва ўнівэрсытэце ў Менску, працаваў у Інстытуце Беларускай культуры. Зьняволены ў 1931 г. Друкаваўся з 1912 г. у „Нашай Ніве”, драматызаваная аповесьць „Антон” (1914), раманы: „Віленскія камунары” (1932), „Камароўская хроніка” (1932), дасьледаваньні „Гісторыя беларускай літаратуры” (1920), „Хрэстаматыя беларускай літаратуры. Да 1905 г.” (1922), расійска-беларускія слоўнікі, нарысы, артыкулы. Зь верасьня 1921 г. да студзеня 1922 г. зьяўляўся рэдактарам, друкаванага ў Вільні тыднёвіка „Беларускія Ведамасьці” (выданьне было забаронена польскімі ўладамі, за што быў зьняволены).
130 – 26.02.1893 г. у Драздах Дзісенскага пав. нар. кс. Язэп Гайлевіч, дзеяч беларускага руху ў Латвіі (навучаў закону божага ў беларускіх школах). Звязаны з парафіяй (1921-1934, 1943-1949, 1959-1971) у Бальбінаве, дзе памёр 18.10.1971 г. З 1949 па 1956 г. знаходзіўся ў лагеры ў Мардовіі.
125 – 12.02.1898 г. у Докшыцах нар. Пётр Жынгель, мастак і рэстаўратар, закончыў мастацкі факультэт Віленскага ўнівэрсытэта. З 1946 г. жыў і працаваў у Гданьску, дзе памёр 27.01.1983 г. Пахаваны на Ластавіцкіх могілках.
120 – 10.02.1903 г. у Будславе на Вілейшчыне нар. Вінцэнт Жук-Грышкевіч – грамадзка-палітычны дзеяч, настаўнік. Вучыўся ў беларускай гімназіі ў Будславе да часу яе ліквідацыі, а пасьля ў Віленскай Беларускай Гімназіі, якую закончыў у 1922 г. Вышэйшую адукацыю закончыў ва Унірэсытэце ў Празе ў 1926 г. У гадах 1927-1939 быў настаўнікам Віленскай Беларускай Гімназіі. Актыўны ўдзел прымаў у грамадзка-нацыянальным жыцьці. У канцы верасьня 1939 г. быў арыштаваны савецкімі ўладамі, зьняволены ў лагерах. У 1942 г. як польскі грамадзянін быў вызвалены, знайшоўся ў польскай арміі ген. В. Андэрса. Пасьля вайны з 1950 г. жыў у Канадзе, актыўна ўдзельнічаў у нацыянальным руху. Быў старшынёй Рады Беларускай Народнай Рэспублікі ў гадах 1971-1982. Памёр 14.02.1989 г. у Канадзе.
115 – у лютым 1908 г.у Менску быў заснаваны Царкоўна-архэалягічны музэй.
115 – 19.02.1908 г. у Бакінаве на Меншчыне нар. Станіслаў Шушкевіч, паэт. Друкаваўся з 1924 г. Двойчы арыштаваны і сасланы – у 1936 г. у Кемераўскую вобласьць (да 1946 г.), у 1949 г. у Краснаярскі край (да 1956 г.). Памёр 1.01.1991 г. у Менску, пахаваны ў Шчытомірычах (Менскі р-н).
115 – 26.02.1908 г. у Пецярбурзе нарадзіўся Аўген Бартуль, беларускі паэт і дзеяч Беларускага студэнцкага саюзу, закончыў права на Віленскім унівэрсытэце. Пасьля ІІ сусьветнай вайны жыў і працаваў судзьдзёй і натарусам у Лембарку на Памор’і. Памёр там 22.06.1992 г.
115 – 29.02.1908 г. у Улан-Удзэ (Бур’яцыя) нар. Ядвіга Бяганская, пісьменніца і перакладчыца. У 1922 г. вярнулася з бацькамі ў Беларусь. Закончыла літаратурна-лінгвістычнае аддзяленьне пэдагагічнага факультэта Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэта ў Менску (1930). У 1936 г. дэбютавала вершамі ў часопісе „Малады араты”. Працавала выкладчыцай рускай і беларускай мовы ў менскіх школах. У 1937 г. была арыштаваная і сасланая на Калыму, адкуль вярнулася на Гомельшчыну ў 1947 г. Пасяліцца ў Менску змагла толькі ў 1954 г. У гг. 1956-1964 працавала старшым рэдактарам перадач для дзяцей і юнацтва на Беларускім радыё. Памерла 3.04.1992 г.у Менску, пахаваная на Паўночных могілках.
110 – 1.02.1913 г. у Гаркавічах на Сакольшчыне нар. Сяргей Прытыцкі (пам. 13.06.1971 г. у Менску), актывіста падпольнага камуністычнага руху ў Заходняй Беларусі. З 1945 г. партыйны і дзяржаўны дзеяч БССР. Пахаваны на Усходніх могілках.
110 – 9.02.1913 г. у Вільні адбылася першая пастаноўка камэдыі Я. Купалы „Паўлінка”. Ажыцьцявіў яе Беларускі музычна-драматычны гурток у Вільні. На прэм’еры прысутнічаў аўтар.
105 – 5.02.1918 г. была заснавана Беларуская Сацыял-Дэмакратычная Партыя. Яе узначальвалі: Браніслаў Тарашкевіч, Сымон Рак-Міхайлоўскі, Антон Луцкевіч.
105 – 19.02.1918 г. у Менску Выканаўчым Камітэтам Усебеларускага Зьезду пакліканы да жыцьця Народны Сакратарыят Беларусі – часовы ўрад Беларускай Народнай Рэспублікі, у яго ўваходзілі Язэп Варонка (старшыня), Кастусь Езавітаў, Пятро Крачэўскі, Васіль Захарка, Аркадзь Смоліч і інш.
95 – 23.02.1928 г. у Вільні пачаўся суд над 56 дзеячамі Беларускай Сялянска-Работніцкай Грамады; 26.02.1928 г. у Менску ўтварыўся Камітэт абароны БСРГрамады на чале з Янкам Купалам.
85 – 4.02.1938 г. памёр Алесь Гурло, паэт (нар. 31.01.1892 г. у Капылі). Пахаваны на Вайсковых могілках у Менску.
80 – 17.02.1943 г. у Росіцы на Віцебшчыне разам з мясцовымі вернікамі спаленыя беларускія ксяндзы Юры Кашыра і Антон Ляшчэвіч.
80 – 26.02.1943 г. у Самаркандзе памёр Канстанцін Алексютовіч, балетмайстар (нар. 20.05.1884 г. у Бахаравічах каля Пухавіч), у 20-ыя і 30-ыя гады быў аўтарам пастановак балету, м. ін. „Капэлія” Л. Дэліба, „Зачараваны лес” Р. Грыга. Пахаваны на Усходніх могілках у Менску.
80 – 10.02.1943 г. у Ніжне-Сталінску ў Якуцыі нар. Міхась Тычына, літаратуразнавец, навуковы супрацоўнік АН Беларусі, выкладчык Беларускага гуманітарнага ліцэя імя Якуба Коласа. Памёр 7.11.2022 г. у Менску.
65 – 15.02.1958 г. у ЗША (Лісле каля Чыкага) памёр кс. Язэп Рэшаць (Язэп Рушчанец) – сьвятар, нацыянальны дзеяч, пісьменьнік. Нар. 26.07.1890 г. у в. Рушчаны каля Харошчы на Беласточчыне. За сваю нацыянальную дзейнасьць быў прасьледаваны польскімі касьцельнымі і дзяржаўнымі ўладамі. Супрацоўнічаў зь беларускай хрысьціянскай прэсай, зьяўляецца аўтарам кніг „З гісторыі аполёгетыкі хрысьціянскай”, „Сьвятыя”, „Катэхізіс”, п’ес „Першыя ластаўкі” і „Зорка-Ідэя”.
60 – 20.02.1963 г. у Вільні памёр Канстанцін Галкоўскі, кампазытар, дырыжор і пэдагог (нар. 16.06.1875 г. у Вільні). У 1908 г. закончыў Пецярбургскую кансэрваторыю, пасьля працаваў у Вільні, аўтар многіх твораў заснаваных на беларускім фальклёры і музыкі да твораў беларускіх паэтаў – Я. Купалы, Я. Коласа, Ф. Багушэвіча.
45 – 4.02.1978 г. у Несьвіжы памёр Аркадзь Куляшоў, беларускі паэт (нар. 6.02.1914 г. у Саматэвічах на Магілёўшчыне). Пахаваны на Усходніх могілках у Менску.
10 – 17.02.2013 г. у Крынках на Беласточчыне памёр Сакрат Яновіч – беларускі пісьменьнік (нар. 4.09.1936 г. у Крынках).
Апрацавалі Лена Глагоўская i Вячаслаў Харужы
Калісь пісалі….
Які ў нас «самаўрад».
(м. Мілейчыцы Бедьскага пав.).
Выбралі мы солтыса, Андрэя Баярскага, які добра жыве з людзьмі і добры для іх. Але войту п. Кацыку і раднаму Сц. Дземяновічу, Язэпу Тынкевічу, Нарбуту, маці якога «графіня» і ў добрых адносінах з бельскім старостаю, – не спадабаўся гэты солтыс, і рашылі яны пазбыцца яго.
І вось, гэная «графіня» ўрабіла патрэбнае ў старосты, скуль і прышло: звольніць солтыса з прычыны малой граматнасьці. І тут-то адбыліся цікавыя выбары. Жыхары выставілі на солтыса Янку Высоцкага, а гмінная рада – Васіля Дземяновіча, бацька якога і цесьць – Тынкевіч – гміннымі раднымі. За Янкам Высоцкім было 36 галасоў, а за Васіля Дземяновіча толькі – 12.
Аднак-жа, зацьвердзілі ў гміне Васіля Дземяновіча. Жыхары Мілейчыцаў паслалі пратэст у Бедьскае староства. Але гэты пратэст, дзякуючы захадам гміннае рады, папаў «пад сукно». Мілейчыцкія жыхары, будучы ў старостве, выцягнулі справу з «пад сукна».
Але ці паможа, ці не ўцячэ яна ізноў туды-ж?
Справядлівы.
«Беларуская Ніва», № 16, 25.02.1925 г., с. 4
