Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste. Mati ne tôlko chodiła pôdbihom, ale i vsio inše robiła spiêchom, robota jôj u rukach horêła. I korovy chutko dojiła, i chatu mihom pratała – tak było, odkôl Marjola pometała. Naveť jak mati vrodiła Tolika, to ne ostavałasie dovho v posteli jak rodiêla, ono odrazu chotiêła biêhčy do roboty. Tolika najčastiêj prychodiłosie pilnovati Marjoli, bo baba ne velmi chotiêła, a baťko zajmavsie inšymi diłami, jak to na hospodarci. Ale siohodni musovo było pokinuti Tolika z baboju. 

Posli dochtora vony zaplanovali pochoditi po sklepach, kob kupiti Marjoli płaščyk pud Velikdeń i jakije-leń tufli abo čereviki. Z staroji odiažki i obuvki vona vže vyrosła, a mati ne chotiêła, kob u sioliê hovoryli, što jeji małaja chodit odiahnuta jak onuča. Hrošy na odežu doma ne brakovało, ono vse ne było času vybratisie na zakupy. Jak ničoho ne kuplat u Biłostoku, to pryjdetsie v četver, pered pôlśkim Velikodniom, jiêchati na rynok do Biêlśka. Do dochtora vony jiêzdili raz na try miêseci, bo Mariola miêła problemy z nyrkoju i treba było jijiê kontrolovati. Ne lubiła siêtoho diêvčynka, oj niê. Bo to i krov pobirali, i rentgena robili, i šče jakijeś badani. Ale najstrašniêj było, jak jijiê kołoli i stiahali krov. 

– Davaj chutčêj! – pudhaniała Marjolu mati. – Pekes na nas ne počekaje. 

– Mamo, ja ne vmiêju choditi tak chutko jak ty, – požaliłasie Marjola. – U mene nohi korotšy.

Agata ono vsmichnułasie pud nosom, uziała dočku za ruku i stała iti trošku pomaliêj.

Na prystanku zobrałosie mnôho ludi, jakby zhovoryvšysie, što akurat disiaka pojiêdut do Biłostoku. 

Pudjiêchav pekes, zatrymavsie, ale napchany byv do odkazu. Vyjšło dvoje ludi. Lude na prystanku stali tłumitisie pered dveryma, mati potiahnuła Marjolu za soboju, ale kirovcia skazav, što nikoho ne voźme.

– Panie kierowco, ja z dočkoju do dochtora, musimo jakoś dobratisie, velmi prošu…

– No dobrze, ale tylko ta pani z dzieckiem, – skazav kirovcia, i vony vtisnulisie do autobusa.

Mati zapłatiła za bilety, ale daliêj vony ne mohli perejti, bo ludi było bitkom nabito.

– Pryjdetsie tak nevyhôdno prostojati ciêłu dorohu, – nevesioło podumała Marjola. Diêvčynka podiviłasie na materu, ale taja ono pohładiła jijiê po hołoviê i skazała, kob vona môcno deržałasie za rurku pered perednim sidzeniom.

Daleko vony ne zajiêchali, na nevelikum povoroti šosy pered prystankom u Deniskach autobus raptom zjiêchav u rôv, jakiś čas jiêchav tym rovom, a potum zvalivsie na bôk, na storonu kirovci. Z trêskom posypałosie skło z perednioji šyby. Doroha okazałasie zaslizka, zasłab kirovcia, łopnuło kolaso čy vsio zaráz?! Štoś huknuło, lude zaviščali, posypałosie skło, a potum nastała tišyna. Usiê jak buďto ždali, što zdarytsie daliêj. Ale ničoho nie zdaryłosie i, jak Marjoli zdavałosie, posli nesterpno dovhoho času lude v perevernutym na bôk autobusi zavorušylisie i stali vyłaziti peredom, čerez rozbitu i wykryšanu šybu. Agatoju tak môcno šybonuło, što vona najperuč udyryła hołovoju ob jakujuś rurku, potum šče ob štoś plečyma, a jeji ruka, kotoroju vona pryderžuvałasie v autobusi, złamałasie jak sołômka. Kobiêtu špurnuło na peredniu šybu, ale jeji odeža začepiłasie za oskôłki skła v rami okna, i vona povisła tam, z hołovoju na dvorê i nohami v seredini… Marjolu, onemiêłu z perelaku, lude vypchnuli z autobusa. Na dvorê dievčynku raz-po-raz šturchali i odsovuvali daliêj od autobusa, a jeji mama ciêły čas tam visiła…

Pryjiêchali try karetki pogotovja, potum zjaviłasie milícija, usiê kryčali, milicjanty staralisie vsiêch uspokojiti… Narešti zniali Agatu i ostorôžno połožyli na nošy. Dochtor stav jijiê badati, załožyv łubki na połomanu ruku. Marjola pudyjšła do jich i pryklaknuła pry matery.

– Ne mišaj mniê, ditia! – kryknuv dochtor.

– To moja mama! – rozpłakałasie Mariola. – Mamo, mamo! Odpluščy očy, što z toboju?

– Do karetki, szybko! – rozporadivsie dochtor. – I do Białegostoku, bo w Bielsku nic z nią nie poradzimy.

Chutko pudbiêhli dva sanitary, pudniali nošy i ponesli v storonu karetki, a Marjola, mało dumajučy, pobiêhła za jimi. Vony chutko vsunuli nošy do karetki, pryvezali jich, stali pudłučati kroplôvku, załožyli poranianuj spicijalny komiêr. Diêvčynka potiahnuła odnoho z sanitaruv za ruku.

– A što zo mnoju, to moja mama, ja choču jiêchati z joju…

Musit, mužčyni stało jijiê škoda, bo mało dumajučy vôn posadiv Marjolu v karetci, prystebnuv jijiê pasom do sidzenia, lasnuv dveryma, i karetka rušyła šosoju do Biłostoku.

Kirovcia vłučyv sygnał, jiêchali vony velmi chutko, štoś hovoryli cerez radivo, sanitar čas od času ščupav puls Agaty, svitiv jôj u očy, mručav do sebe pud nosom.

– A tobie, dziecko, nic nie jest? – podivivsie vôn na Marjolu.

– Niê, – diêvčynka pokrutiła hołovoju. – Ja ono trochu poobbivata i piti mniê velmi chočetsie. 

Sanitar pohrôbsie v torbi, vytiahnuv butla z vodoju i podav jôj.

– Ono pomału, ne stuknisie v zuby, a to šče vybješ, – skazav.

Diêvčynka odkrunuła butla i napiłasie.

– A teper skažy mniê, jak nazyvajetsie tvoja mama, – poprosiv sanitar.

– Agata Denisiuk, jôj 36 liêt. A ja Marjola Denisiuk, mniê 12 liêt.

– A mama liêčytsie od čoho-leń, ne znaješ?

– Niê, mama zdorova, to zo mnoju my jiêchali do dochtora, bo v mene štoś nedobroho z nyrkoju, – prytomno tłumačyła diêvčynka.

Koli vony dojiêchali do špitala, tam uže na jich čekali; materu kudyś povezli, a Marjolu sanitar vziav za ruku i povjôv za soboju. Potum jijiê perebadali, zalipili plastrom ranki na rukach i noziê, kotorych vona vperuč ne zavvažyła, dochtôrka dovho svitiła jôj u očy, kazała jôj to zhinatisie, do hłuboko dychati, to mołotočkom v nohi jôj stukała.

– Vyhladaje na toje, što z toboju vsio v poradku, ale my na vsiaki vypadok pokinemo tebe v nas nanuč. Teper počekaješ tut, a my pošukajemo dla tebe jakohoś łôžka, – skazała Marjoli dochtôrka. A do pelengniarki:

– Siostro, proszę znaleźć małej coś do jedzenia i niech dużo pije.

– A što z mojoju mamoju, de vona? – zapytałasie Marjola.

– Ja doznajusie, a jak bude možna jijiê odviêdati, to ja tebe zavedu, – poobiščała jôj sestra, a potum komuś pozvoniła i poprosiła prynesti jiêdło. 

Jakajaś kobiêta prynesła bułku z masłom i mortadeloju, kompot i kusok tiêsta. A potum diêvčynku vykupali, dali jôj pižamu i kapci i zaveli na salu, de ležali jakijeś diêti, ale Marjola była zavelmi stomlana, kob z jimi hovoryti. Vona połožyłasie na łôžko i odrazu zasnuła.

Tym časom Agatu prosvitlali, badali, myli, a potum zrobili jôj operaciju. Okazałosie, što vona była beremiênna, uže na druhum miêseciovi, ale v vypadkovi poškodiłasie matka i treba było vydaliti jeji časť razom z zarodkom ditiata. Dochtorê poskładali Agati ruku, počystili ranu na hołoviê i zašyli. Zabandažovali tože hrudi, bo try rebra byli połomany. Ne było jasno, što bude z pravym okom, pokamiś było zaliêplane. Na nohu, jakuju vykrunuło v kôtnikovi, nałožyli gips. A posli dochtorê šče vykryli krovlaka v mozgovi i znov treba było kobiêtu operovati. Agata stratiła mnôho kroviê i jôj robili perelivanie. Posli operacijuv vona była v komi i nichto ne bravsie prognozovati, čy naohuł pročnetsie i vernetsie do prytomnosti.

Dochtôrka, kotora perebadała Marjolu, dojšła do vyvodu, što diêvčynka poležyt šče v špitalovi, bo z jeji liêvoju nyrkoju było napravdu nedobre – vona była puvtora raza bôlša za pravu, ne filtrovała jak sliêduje, małôj popuchli nohi…

Narešti Marjolu zaveli do matery. Agata ležała odna, obandažovana, jakiś aparat koło jijiê pikav, u nosi była vstavlana rurka. Kob ne rodima čyrvona ciatka na pravuj ruciê, to dočka naohuł jijiê ne puznała b. Marjola siêła koło matery i zapłakała.

– Mamo, mamo! Što z toboju? – vona dotknuła materynoji ruki.

– Vona v komi, ne čuje tebe, – starałasie vytłumačyti jôj sestra.

–  A što to koma?

– Nu, vona prosto spit i ne može obuditisie. Tutaj čerez kroplôvku podajemo jôj leki: i antybiotyki, i proti bolu. Učora dotočyli tvojôj mami kroviê, bo mnôho stratiła. Bačyš, i nohu maje v gipsovi, i ruku, bo byli połomany…

 – A hołova čom obandažovana?

– Bo musili operaciju zrobiti, od udaru ob šybu v autobusi zrobivsie jôj krovlak u hołoviê…

Odčynilisie dvery do sali i na porozi zjavivsie baťko. Vôn zatrymavsie koło dvery, stojav i mjav šapku v rukach.

– Tatu! – pudbiêhła do baťka Marjola i obniała joho.

Słavik divivsie na svoju Hapku šyroko rozpluščanymi očyma i machinalno hładiv dočku po hołoviê. 

– Što teper bude, vona vyjde z siêtoho? – spytavsie vôn špitalnoji sestrê.

– Musite pohovorti z dochtorom… Idiête do dochtora, vôn u gabineti, try pokoji daliêj.

– A małaja jak, u poradku?

– Tože musite pohovoryti z jeji dochtôrkoju. Jak pohovoryte z dochtorom žônki, to ja vas zavedu, – poobiščała sestra.

Marjola zdivovano hulkała na baťka. Doma vôn use znav što skazati, pokrykuvav na vsiêch, hnav do roboty, a tut raptom zrobivsie taki rozhublany i nesmiêły. Vona sobiê tut davała rady značno lepi, ničoho što małaja.

Diêvčynka ne znała, što skazav baťkovi materyn dochtor, ale koli baťko vyjšov z gabinetu, to obtirav slozy z tvaru, a potum šče pujšov pohovoryti z dochtôrkoju Marjoli i posli siêtoji rozmovy vže całkom upav duchom.

– I što teper bude, što bude? – šeptav vôn sam do sebe i hładiv Marjolu po hołoviê. – Ne znaju što robiti, ja na siête vsio zadurny, mniê rozumu ne chvataje. 

Dochtôrka jomu skazała, što z Marioloju velmi nedobre, vyniki kiepśki, što zavtra začnut dyjalizy, bo i druha nyrka słabaja, a vôn naveť ne miêv odvahi zapytatisie, što to takoje tyje dyjalizy. I dochtôrka šče jomu skazała, što jak diêvčynci pohôršytsie, to jijiê odošlut do špitala do Varšavy.

A doma tôlko roboty, i Tolik taki mały… Dochtor skazav, što z Hapkoju ne vjadomo što bude; pokamiś vona v komi, ale ne znajut, čy vybuditsie, ani v jakôm stani vernetsie do prytomnosti. Nadiêji velikoji dochtorê ne dajut, ale časom zdarajetsie što-nebuď nespodiêvane.

– Marjolu! – skazav vôn do dočki. – Ja teper pojiêdu dochaty, bo tam roboty mnôho, treba mniê i z dobytkom upravlatisie, i na pole vže vychoditi. Pryjiêdu do tebe čerez dva dniê, pryvezu para łachuv i tohdy budemo vyryšati, što daliêj.

– A što z mamoju? – zapytałasie diêvčynka. – Što dochtor tobiê skazav?

– Vony sami ne znajut. Ale nadiêji velikoji ne dajut. Pobačymo, može Bôh dasť i mama z siêtoho vyjde?

Baťko pryjiêchav čerez para dion, plontavsie po špitalovi za dochtorami, rozpytuvav, pudpisuvav jakijeś papery, sam dobre ne viêdav jakije. Hapka daliêj ne pročynałasie, a z Marjoloju było štoraz hôrš. Zmizerniêła, ono očy nezdorovo vybliskuvali z bliêdnoho tvaryka…

– Hapko, što mniê robiti? – hovoryv kotorohoś razu Słavik Denisiuk do svojoji žônki, siediačy pry jôj. – Čoho ty spiš? Tôlko diłôv doma, a ty tut deń za dniom proležuješ. I Tolik use tebe kliče, i Velikdeń nedaleko, vesiêle v tvoho brata Stepana zanedovho bude. Ustavaj!

A z Hapčynych očy vypłyli dviê slozy i pomalutku pokotilisie po vychudłych ščokach.

Zaraz po Velikodni Agata stała vmirati, i jijiê povezli z Marjoloju na sygnali do Varšavy. Tam pereščepili nyrku od matery dočciê. Druhi raz mati dała žycie svojôj dočciê.

Pochovali Hapku dviê nediêli po Velikodni.

 

* * *

– Mamo, ja choču pokazati tobiê vnučku, – hovoryła Marjola deseť liêt puzniêj, stojačy pry materynuj mohili. U vozikovi koło mohiły spała jeji dvochmiêsečna dočka. – To diakujučy tobiê vona zjaviłasie na sviêti.

Halina Maksymiuk