Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (4)

    Syne, kab adkapać ich, paprasili Bronisia Czarnamysaho z susiednich Klabanaŭcaŭ. Toj uziaŭ z saboju jaszcze dvoch mużczyn i noczu pajechali na miesca tragedii. Kali paczali raskopvać jamu, z siaredziny trysnuła kroŭ. Pamału vyciahnuli dva trupy Sidaroviczaŭ i pa cichu pryviaźli ich da Kundziczaŭ. Myła ich…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    13. Stan nevyznačanosti

    Orła wrona nie pokona! [Antykomunistyčne hasło v vojennum stani v Pôlščy.] Statut Białoruskiego Zrzeszenia Studentów (BAS) pisavsie mnoju miêseci dva. Odnočasno my začali vyšukuvati „našych” studentuv u akademikach raznych vyžšych škôł u Varšavi i psychologično pudhotovlati jich do toho, što budemo rejestrovati biłoruśku studenćku organizaciju… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Успамін

Помню Баброўку, калі яна была дзікая

Рэчка Баброўка – правы ціхі прыток ракі Нараўкі. Плыве яна па плоскай даліне (і, між іншым, таму яна ў многіх месцах звілістая) побач даволі доўгай вёскі Новае Ляўкова і ўплывае ў Нараўку ў канцы гэтага сяла. На ўзгорку побач ракі ды пры рухлівай дарозе з Нараўкі ў Новае Ляўкова быў вялікі драўляны вятрак Зыгмунта і Люцыяна Закшэўскіх. У пяцідзясятыя гады мінулага стагоддзя вятрак ужо не малоў збожжа. А стаяў ён яшчэ доўгі час. Відаць яго было здалёк. Я помню яго з таго часу, як ён яшчэ меў вялікія крылы ды драўляныя з зубамі колы ў сярэдзіне.

Баброўку я бачыў з акна свайго дома. У далі за ёй плыве рака Нараўка і яшчэ крыху далей на гарызонце віднее магутная Белавежская пушча. Шэсцьдзясят гадоў таму вельмі прыгожая была гэтая ціхаплынная рэчка. Вада ў ёй была чыстая-чыстая. Рэчка была натуральная, дзікая. Летам прыемна пахла. Пах ішоў ад розных вадзяных раслін і надрэчных вербаў. Яна плыла павольна. Нялёгка акрэсліць, адкуль яна бярэ свой пачатак. Адно адгалінаванне вядзе з-пад Лазовага ды іншыя даўжэйшыя з ваколіц Леснай і Міклашэва. Усе яны цякуць на тэрыторыі Нараўчанскай гміны. У адным месцы рэчку перасякае чыгунка з Гайнаўкі ў Семяноўку.

Рэчка Баброўка ў месцы, дзе бабры пабудавалі тамы і прыпынілі яе цячэнне Фота Янкі Целушэцкага
Рэчка Баброўка ў месцы, дзе бабры пабудавалі тамы і прыпынілі яе цячэнне
Фота Янкі Целушэцкага

Шэсцьдзесят гадоў таму дно ракі зарастала, між іншым, эладэяй кандскай (moczarka kanadyjska) і жоўтымі гарлачыкамі. На невысокіх берагах раслі купчастыя кусты вярбы, алешніку, чаромхі, каліны ды вялікія старыя вольхі (некаторыя з іх яшчэ стаяць на левым беразе). Месцамі раслі кусцікі чорных і чырвоных парэчак. У маі ў надрэчных густых зарасніках выводзіў свае чароўныя трэлі сціплы начны спявак – салавей. 

Хаця гэта невялікая рэчка, але мела яна свае тайны. Мела глыбокія ямы і віры. Між іншым, велізарнага шчупака ў глыбокай яме на рацэ каля хаты Макара Марчука злавіў бродняй мой аднавясковец Андрэй Пучынскі са сваім калегам (ён расказаў мне пра гэта). А Саша Несцярук лавіў вялікіх ментузоў рукамі у норах або з-пад навіслых берагоў. У берагах з зараснікамі былі норы і ў іх хавалася вялікая рыба. Вялося ў Баброўцы сама менш сем-восем відаў рыб. Плотак, шчупакоў, уюноў і келбаў-печкуроў было процьма. А колькі было ракаў!

Даўным-даўно тут пасяліліся прыроджаныя вадзяныя жыхары – бабры. Яны мелі свае хаткі. Будавалі гаці і грэблі. Пабудаваныя імі тамы падносілі ўзровень вады і набярэжныя лугі былі падмоклмі. Не ўсюды можна было дабрацца-дайсці на бераг ракі. Часта не дазваляла на гэта глыбокая твань-дрыгва. Бывала, тапіліся ў ёй каровы. Пераважна тады, калі пускалі іх на пашу, як у нашай вёсцы кажуць, спутаных або яшчэ інакш стрыножаных. А яшчэ іншых з ланцугом на шыі. Мой суразмоўца, той жа Андрэй Пучынскі, бачыў трагічнае здарэнне. Ён якраз адвячоркам пасвіў кароў. Раку хацеў пераехаць фурманкай селянін з суседняй вёскі Плянты. Мужчына любіў выпіць і была к таму нагода – у той дзень дакапалі бульбу. І вось ён вяртаўся падвечар дадому. На Бабоўцы ў гэтым месцы не было мастка. Ехаў селянін фурманкай і конь скрунуў на глыбокі брод і тады патапіліся запрэжаны ў загружаны мяшкамі з бульбай воз, конь і мужчына, які вельмі намагаўся яго ратаваць. Вось так здарылася да сёння незабытая трагедыя.

Над Баброўкай былі і ёсць шырокія страката-квяцістыя сенажаці. Тут прасторная маляўнічая ваколіца. Ранняй вясной цвілі жоўтыя лотаці. Летам касцы касілі лугі і ў пагодлівыя дні паветра было настоенае прыемным пахам сена. Лугі касілі летам і восенню. Уборка атавы не кожны год удавалася. Калі прайшлі праліўныя восеньскія дажджы, рэчка выступала з берагоў і залівала сенажаці. Свежаскошаную траву вынoсілі на драўляных дручках-насілках на грудочкі. Дасушвалі яе ўжо на панадворках. Бывала і так, што пасля праліўнога дажджу атава так і паплыла з цячэннем ракі. 

Першыя масты цераз раку будавалі драўляныя і паабапал з балясамі. Тоўстыя палі пад іх забівалі ў дно ракі пры дапамозе так званай „бабы”. Старэйшыя людзі ведаюць, як яны выглядалі. Часта летам на мастках моладзь дамаўлялася на вечаровыя сустрэчы ды прастойвала да поўначы, а то і ўсю ноч. На адным з мастоў з бярвенняў я сядаў з вудай і лавіў плотак і акунёў. Мы з братам лавілі шчупакоў і ментузоў кошыкам або калыскай, у якой нас – калі мы былі малечамі – калыхалі бацькі. Некаторыя вяскоўцы мелі прыхаваныя сеці, бродні і невады. Лавіць рыб імі забаронена. Таму цягнулі сеці і сачкі пад вечар ды далей ад рухлівай дарогі. Вудзільшчыкаў таксама кантралявалі. 

Баброўка жыве ў маіх ўспамінах і таму, што падчас летніх канікул я з калегамі часта прыходзіў сюды купацца. Аднойчы летам пасля вялікага дажджу ў рэчцы прыбыло шмат вады. Каля моста яе ўзровень быў мне па шыю. Я набіраў у лёгкія паветра, затойваў дух і прысядаў, а вада выносіла мяне на паверхню. Я захацеў навучыцца плаваць, і навучыўся!

Баброўку меліяравалі. Змяніўся пейзаж і характар наваколля. Над ракой і лугамі не чуваць як калісьці крыклівых кнігавак. Летнім вечарам не чуваць драча. А буслы да нас прыляталі і зараз прылятаюць.

Янка Целушэцкі

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • У лістападзе

    505 – 1519 г. Заканчэньне пабудовы Барысаглебскай царквы ў Навагарадку, помніка архітэктуры готыкі. 445 – 1579 г. Пераўтварэньне Віленскай Езуіцкай Акадэміі ў Віленскі Унівэрсытэт – першы унівэрсытэт ва ўсходняй Эўропе. 405 – 1619 г. Надрукаваньне „Грамматики словенския правильная синтагма” Мялеція Сматрыцкага. 325 …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (456) – У 1568 г. пачала дзейнасьць заблудаўская друкарня ў маёнтку Рыгора Хадкевіча, у якой друкаваліся кірылічныя кнігі, між іншым „Евангельле вучыцельнае” (1569) і „Псалтыр з Часасловам” (1570).
  • (208) – 4.11.1816 г. у мястэчку Кублічы каля Лепеля нар. Арцём Вярыга-Дарэўскі (пам. у ссылцы ў Сібіры ў 1884 г.), паэт, драматург, публіцыст. Быў сябрам У. Сыракомлі, В. Дуніна-Марцінкевіча. Пісаў на беларускай і польскай мовах. Запачаткаваў беларускія пераклады творчасьці А. Міцкевіча, між іншым пераклаў „Конрада Валенрода”.
  • (137) – 4.11.1887 г. у Капылі, Слуцкага павету нар. Зьміцер Жылуновіч (літаратурны псэўданім Цішка Гартны, замучаны савецкай бясьпекай 11.04.1937 г.), пісьменьнік, выдатны беларускі дзяржаўны дзеяч. Пісаць пачаў у 1908 г. у „Нашай Ніве”.
  • (109) – у лістападзе 1915 г. у выніку стараньняў беларускіх нацыянальных дзеячаў (падчас нямецкай акупацыі) пачалі адкрывацца на Віленшчыне першыя беларускія школы.
  • (95) – 4.11.1929 г. у в. Таргуны каля Докшыц нар. Сяргей Карніловіч, выпускнік Гімназіі імя Янкі Купалы ў Віндышбэргэрдорфе (Нямеччына). З 1949 г. жыў у эміграцыі ў Кліўленд (ЗША). Адзін з самых актыўных арганізатараў беларускага грамадзка-рэлігійнага жыцьця ў гэтым горадзе, між іншым

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis