-
Kanonizacja Męczenników Katyńskich w cerkwi Hagia Sophia w Warszawie
Marek Masalski /Facebook - 5 września zostało zarejestrowane Stowarzyszenie Diaspora Białoruska w Polsce. Prezesem Zarządu został Alaksiej Dzikawicki, znany dziennikarz i menedżer medialny.
- 5 września rzecznik MSZ Paweł Wroński poinformował, że resort dyplomacji po raz kolejny stanowczo odradza podróże do Białorusi. Słowa te wypowiedział w kontekście aresztowania polskiego zakonnika oskarżanego o szpiegostwo. – Nie jest to kraj demokratyczny, nie jest przyjazny Polsce i chciałbym, aby te ostrzeżenia były traktowane jak najbardziej poważnie – powiedział Wroński.
- W nocy z 9 na 10 września Dowództwo Operacyjne Rodzajów Sił Zbrojnych poinformowało, że w trakcie ataku Rosji na Ukrainę polska przestrzeń powietrzna została wielokrotnie naruszona przez drony (co najmniej 21 razy). Trzy obiekty zostały zestrzelone przez polskie i natowskie samoloty, pozostałe same spadły w różnych rejonach wschodniej, środkowej i północnej Polski. Uszkodzony poważnie został jeden dom mieszkalny, na szczęście nic nikomu się nie stało. Polskie władze podjęły szereg działań w reakcji na ten incydent, m.in. doprowadziły do uruchomienia art. 4 Traktatu Północnoatlantyckiego (podjęcie pilnych konsultacji między państwami członkowskimi) oraz zwołania nadzwyczajnego posiedzenia Rady Bezpieczeństwa ONZ. Państwa NATO i UE potępiły Rosję i zapewniły Polskę o swoim poparciu. Rosja nie przyznała się oficjalnie do winy za nalot dronów na Polskę, podano jedynie komunikat, że nikt nie planował żadnego ataku dronów poza Ukrainą.
- 10 września w wieku 91 lat zmarł w Warszawie prof. dr hab. Michał Kondratiuk. Jako językoznawca był autorytetem w dziedzinie gwar białoruskich oraz pochodzenia nazw miejscowości i nazwisk na Białostocczyźnie.
- W nocy z 11 na 12 września, na mocy decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, zamknięto działające przejścia na polsko-białoruskiej granicy. Powodem tej decyzji były rosyjsko-białoruskie ćwiczenia wojskowe Zapad 2025, odbywające się w dniach 12-16 września. Zamknięcie dotyczyło ruchu granicznego w obu kierunkach – zarówno wyjazdu z Polski do Białorusi, jak i wjazdu do Polski – obejmując transport samochodowy oraz pociągi towarowe. Na granicy Polski z Białorusią, która ma prawie 420 km długości, znajduje się siedem drogowych, pięć kolejowych i jedno rzeczne przejście graniczne. Wszystkie pozostawały nieczynne do północy 24 września, kiedy ponownie otwarto nieczynne w związku z manewrami Zapad 2025. Cztery – w Sławatyczach, Połowcach, Bobrownikach i Kuźnicy – pozostają nadal zamknięte.
- 15 września Służba Ochrony Państwa zneutralizowała drona operującego nad budynkami rządowymi w Warszawie, w tym rezydencją prezydenta w Belwederze. Zatrzymano młodego Ukraińca, który pilotował drona oraz 17-letnią Białorusinkę. Obywatel Ukrainy usłyszał prokuratorskie zarzuty i został przekazany Straży Granicznej z wnioskiem o deportację, a jego towarzyszkę po przesłuchaniu zwolniono.
- 16 września w cerkwi Hagia Sophia – Mądrości Bożej w Warszawie odbyły się uroczystości kanonizacyjne Męczenników Katyńskich oraz wszystkich, którzy oddali życie za wiarę i Święte Prawosławie w łagrach sowieckich i niemieckich, obozach koncentracyjnych, podczas Powstania Warszawskiego, w czasie przymusowych wysiedleń i deportacji. Cerkiew imiennie ogłosiła świętymi kapelanów Wojska Polskiego – o. Szymona Fedorońko, o. Wiktora Romanowskiego i o. Włodzimierza Ochaba, a wraz z nimi wszystkich, którzy ponieśli śmierć w obronie wiary w Katyniu i Miednoje, w Oświęcimiu, Majdanku i Treblince, w Powstaniu Warszawskim, a także w czasie przymusowych wywózek i udręki bieżeństwa 1915 r. W uroczystościach kanonizacyjnych uczestniczyli też wierni z Podlasia, w tym młodzież z liceum białoruskiego w Bielsku Podlaskim.
- 18 września, przedstawiciele białoruskiej opozycji Arciom Bruchan, przewodniczący Rady Koordynacyjnej (marszałek parlamentu na uchodźstwie) i Paweł Łatuszka, wiceprzewodniczący Zjednoczonego Gabinetu Przejściowego (emigracyjnego rządu) spotkali się z wicemarszałkiem Sejmu RP Piotrem Zgorzelskim. Rozmawiano m.in. na temat zamknięcia polsko-białoruskiej granicy i konsekwencji tego kroku dla białoruskiej gospodarki i dla obywateli.
- 19 września w ramach XXV Festiwalu Trzech Kultur we Włodawie pokazany został spektakl „Wicia” Teatru Czrevo, który powstał we współpracy z Centrum Kultury Białoruskiej w Białymstoku i opowiada o dzieciństwie białoruskiego poety Wiktora Szweda. Przedstawienie w języku białoruskim na stulecie jego urodzin napisała i wyreżyserowała Joanna Troc. Ten niezwykły spektakl z uniwersalnym przesłaniem w tym roku obejrzeli już widzowie w Białymstoku i w regionie.
- 20 września w teatrze Skłot Syrena w Warszawie odbyła się premiera sztuki „Urząd Przyjemności”, wystawianej przez białoruski Wolny Teatr. Ta „apokaliptyczna tragikomedia z elementami surrealizmu” oparta jest na osobistych doświadczeniach aktorów, którzy przeszli przez urzędy, ankiety, niekończące się kolejki, a spotkali z obojętnością. Spektakl wyreżyserowali Roman Szyćko i Julia Szauczuk.