Pra nimieckich palicjantaŭ z hetaj wioski (u papierach Nowaj Świdziłaŭki), szto sześć wiorst na pałudniowy zachad ad Krynak, ja ŭże pisaŭ. Zaraz jak nastali hitleraŭcy, u aŭguście 1941 r. kala dwaccaci maładych mużczyn – katolikaŭ z Planataŭ, Guraniaŭ, Barsukowiny i Padlipak pryjszli na pastarunak nimieckaj żandarmerii ŭ Szudziaławie zapisacca ŭ Hilfspolizei. Usim im dali biełyja apasaczki na rukawe z takim czyrwonym napisam. Ich kamandantam staŭ Jan Majsak z Plantaŭ. Zahadaŭ, kab każdy zrabiŭ sabie gumowuju pałku z drotu czy kabla abwiazanaho gumaj.

Pad kaniec aŭgusta kamandant z plantańskim soltysam Janam Akucewiczami i Janam Snarskim z hetaj wioski pastanawili ŭ parazumienni z Niemcami sarhanizawać akcju prociŭ tutejszych „kamunistaŭ” – prawasłaŭnych, jakija nidaŭno byli czlenami sielsawietaŭ, ci mieli niejkuju inszuju stycznaść z stalinskaj tut administracjaj. Majsak usim swaim „palicjantam” skazaŭ, kab u niadzielu z samoho rania pryjszli z pałkami na zbor na kance Plantaŭ, dzie buduć padstaŭleny furmanki. Pawiadomiŭ, szto pajeduć u Hryboŭszczynu arysztawać Andreja Naliwajku, jaki byŭ predsiedacielam gurańskaho sielsawieta ŭ pabudawanaj ŭ 1938 r. katalickaj plabanii pry cerkwi, pieradadzienaj Ijaszom Klimowiczam na kaścioł. Jak wosieniaj 1939 r. uwajszli sawiety, prawasłaŭnyja nazad pieraniali cerkwu. Katoliki abwinawacili za heto toża Naliwajku. 

Na akcju troch plantańskich arhanizataraŭ i jaszcze soltys z Guraniaŭ pryjszli z pistaletami. Reszta z apaskami na lewych rukawoch i gumowymi pałkami ŭ rukach. Furmankami ŭsie pajechali da Hryboŭszczyny, dzie prystanawilisa pry Iljaszowaj cerkwi. Adrazu pajszli da chaty Naliwajki. Byŭszy predsiedaciel sielsawieta kala wioski paświŭ kania. Kali paczuŭ kryki, paczaŭ uciakać u pole. „Palicjanty” jaho chutko dahnali i prywałakli na padworak. Tam mużczynu zbili gumami da nieprytomnaści. Z chaty zabrali radio, adzienia, znajszli toża pistalet. Wiarnulisa i skazali ŭsim wyjści z chaty. Znoŭ żonka stała wieraszczać… Majsak z Akucewiczam ledź żywoho Naliwajku zaciahnuli ŭ chatu.

„Palicjanty” razyszlisa pa druhich chatach. Szukali kaścielnych reczaŭ z Iljaszowaj cerkwy. Dumali, szto hrybaŭszczanie ich pazabirali. Znajszli tolko Iljaszowaha jaszcze stolika na padświecznik u Głembockaha, jaki byŭ carkoŭnym starastam. U chaci byli baćkie i syn z niawiestkaj. Usich zbili, a maładoho pawiali z saboju. 

Z Hryboŭszczyny zabrali jaszcze troch czaławiek, toża pazabiraŭszy z ich chataŭ szto lepszyja reczy. Jeduczy nazad zatrymalisa ŭ Guraniach i paczali wywałakać z chataŭ na hulicu ŭsich, chto za sawietami dzieści rabiŭ, prykładno byŭ wuczycielam, ci byŭ u sielsawiecie. Wiaskowaha „dzieputata” (starastu-sołtysa) Michała Zagrobu, wuczyciela Władka Czemiela i sakratara sielsawieta Juliana Wasileŭskaho „palicjanty” zblili gumowymi pałkami pa placzoch i haławie tak, szto niekatoryja stracili prytomnaść. Pa darozie na pastarunak u Szudziaławie z saboju zabrali jaszcze Miakisza z Nowaj Wioski, jaki pry sawietach byŭ tam sołtysam.

Usich arysztawanych Niemcy pasadzili ŭ łahier pad Sakołkaj, ale pa dwoch miesiacach pawypuskali. 

Na Jana Akucewicza ŭ 1949 r. Akruhowy Sud u Biełastoku za kalabaracju z hitleraŭcami wydaŭ wyrak śmierci. Pa wajnie sudzili toża jaho pamocznikaŭ. Ich aż takaja strasznaja kara nie spatkała, atrymali niewielkija wyraki. A troch plantańskich „palicjantaŭ”, choć ludzi zaświedczyli pra ich winu, sud uniewinniŭ.

Adnym z tych, chto letam 1941 r. u Plantach zapisaŭso ŭ Hilspolizei, byŭ 19-letni tedy chłopiec Jan Wiarbicki. Pra jaho dawoli szyroko pisaŭ ja jaszcze ŭ sienciabre 2020 r. 

Wiarbicki jak tolko krasnaarmiejcy pahnali z hetul hitleraŭcaŭ, na achotnika pajszoŭ da wojska. Da 1946 r. służyŭ u Batalionie Specjalnym. Z wojska wyjszaŭ jak plutonowy z Odznaką Grunwaldzką i Medalem Zwycięstwa i Wolności. Pasialiŭso ŭ Warszawie, dzie staŭ na rabotu na warcie ŭ centrali UB – Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego. 

U 1949 r. uboŭcy ŭziali jaho na dopyt jak padazronaho faszystowsko-hitlerowskiego zbrodniarza wojennego, winnego zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną, za szto pahrażała jamu kara śmierci. U dakumentach toj sprawy nie znajszoŭ ja adnak, czym jana skonczyłasa. Na maju dumku jaho nie sudzili, bo jak funkcjanier UB byŭ dla żondu „lojalnym obywatelem Polski Ludowej”.

Ale nidaŭno trapiŭ ja na druhija dakumenty i akazałoso, szto pamylaŭso. 

Jurak Chmialeŭski