Сёння ў Падляшскай оперы і філармоніі па вуліцы Падлесьнай у Беластоку адбыўся гала-канцэрт як кульмінацыя 44. Міжнароднага фестывалю царкоўнай музыкі „Гайнаўка 2025”, які праходзіў з 21 траўня пад лозунгам „Майстры царкоўнага спеву – ад Дзмітрыя Бартнянскага да Рамуальда Твардоўскага”. 

У выкананні хораў з дзевяці краін свету (Польшчы, Галандыі, Эстоніі, Літвы, Украіны, Казахстана, Славаччыны, Малдовы і „Вольнай Беларусі”)  – дзіцячых, святарскіх, акадэмічных і прафесіянальных – падчас фестывалю гучала музыка на высокім мастацкім узроўні, у тым ліку таксама беларускіх кампазітараў. Выступіў між іншым хор „Унія” з Вільні, які нядаўна даў канцэрт падчас святкавання ў Беластоку Дня волі. Як сказаў на Радыё Рацыя дырэктар фестывалю Мікалай Бушко, хор працягвае сваю дзейнасць за мяжой, вымушаны з’ехаць з Беларусі з вядомых прычын. Быў ён створаны выдатным дырыжорам і кампазітарам Кірылам Насаевым. Цяпер кіруе ім яго вучань Павел Гонца. Апошнім часам хор працуе ў Вільні, а спяваюць у ім беларусы, літоўцы і палякі.

Узрушальным момантам быў удзел дзіцячага хору „Мара”, у якім спяваюць дзеці беларускіх уцекачоў, што жывуць у Варшаве. 

У рамках фестывалю ў Бельскім доме культуры адбыўся канцэрт, прысвечаны бяльшчаніну Яўгену Евецу, які нарадзіўся ў Дубінах каля Гайнаўкі. Быў асістэнтам выдатнага беларускага дырыжора Рыгора Шырмы, а ў апошнія гады свайго жыцця кіраваў хорам сабора Аляксандра Неўскага ў Парыжы. 

Тым часам на папярэднім тыдні ў саборы Святой Тройцы ў Гайнаўцы прайшоў таксама 44-ы па афіцыйным ліку Міжнародны фестываль „Гайнаўскія дні царкоўнай музыкі”. Прыняло ў ім удзел значна больш, бо 23 харавыя калектывы з шасці краін (Польшчы, Латвіі, Украіны, Румыніі, Сербіі і Егіпта). Гэта было найперш штогадовае свята царкоўных хораў з праваслаўных прыходаў з Падляшша і Польшчы, якія па вядомых прычынах у „фестывалі Бушкі” 24 ужо гады як не прымаюць удзелу. Гэта паслядоўнасць расколу у 2021 г., калі мітрапаліт Сава не даў свайго благаславення арганізатарам і паклікаў асобны камітэт, які ўзначаліў айцец Міхал Нягерэвіч.

Так склалася, што пры двух выпусках непасрэдна перад расколам я таксама быў заангажаваны. У 1999-ым і 2000-ым гадах рэдагаваў фестывальную газету. Па сённяшні дзень з сантыментам успамінаю цудоўную тады атмасферу, выступленні хароў з усяго свету ў гайнаўскім саборы. І яшчэ народныя спевы на вогнішчы ва ўрочышчы Тапіла ў Белавежскай пушчы. Па сёння у рамках фестывалю адбываецца там канцэрт пад адкрытым небам „Фальклорная бяседа”. Такой менавіта атмасферы не хапае пасля канцэртаў у беластоцкай філармоніі. Таксама і ў час выступленняў няма такой духоўнасці як у саборы ў Гайнаўцы. Бо царкоўная музыка не толькі для мастацка-эстэтычных уражанняў, але найперш іншых перажыванняў – малітоўных, праваслаўных. Тым часам удзельнікі – прафесіяналы, якія выконваюць песні з набажэнстваў у царкве, нярэдка – атэісты.

Хаця ўсе ўжо прывыклі да таго, што ў пасхальны час адбываюцца ў нас два фестывалі царкоўнай музыкі, то прызнакі неўспрымальнасці для „фестывалю Бушкі” з боку царкоўнага асяроддзя кідаюць увесь час цень на нашу праваслаўную грамадскасць. У гэтым годзе ў клопаце былі і праваслаўныя прадстаўнікі ва ўладах. Намеснік прэзідэнта Беластока Марк Масальскі і ўпаўнаважаны па справах меншасці маршалка ваяводства Аляксандр Васылюк былі, вядома, прысутныя на ўрачыстым адкрыцці фестывалю ў Гайнаўцы, але ўжо ў філармоніі ў Беластоку не паявіліся.

Так пад час аднаго як і другога фестывалю моцна не хапае хароў з Беларусі і Расіі, але гэта ўжо не залежыць ад арганізатараў, бо з’яўляецца паслядоўнасцю трываючай вайны ў Украіне і напружанай сітуацыі на польска-беларускай мяжы.

Юрка Хмялеўскі, Галоўны рэдактар