Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    24. Dochtar Maroz (6)

    U archiwie IPN kromie dakumentaŭ UB majuć jaszcze druhuju dakumentacju – z Wajskowaho rajanowaho sudu ŭ Biełastoku, dzie krychu bolsz infarmacjaŭ pra sprawu Wacława Maroza. Baraniŭ jaho adwakat Alaksandar Saroka z Warszawy. 26 kwietnia 1950 r. jak obrońca wojskowy pasłaŭ da suda ŭ Biełastoku piśmo,…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Hapčyna vnučka

    Siête stałosie v marciovi.

    Porankami šče trochi moroziło, ale dniom sonečko dobre hrêło, sniêh davno rozstav napreč. Posliêdnich para dion pohoda była vže vesnianaja.Agata šparko išła z dočkoju na prystanok, vony vybralisie do Biłostoku do dochtora. Marjola raz-po-raz pudbihała, starajučysie pospiêti za materoju, a siête ne było takoje proste…. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (5)

Syn rasstralanaj Wolhi Ciruk Uładak świedczyŭ, szto Jurczenia adnaho razu spytaŭ, jak im żywiecca biez maciary i skazaŭ: nie żałujcie matki, bo to komunistka.

Mużczyna z mlina ŭ Nietupi na sudzie skazaŭ, szto na druhi dzień pośle egzekucji Jurczenia naławiŭ rybaŭ i zawioz ich dla żandarmaŭ u Bierastawicy. Kali waroczaŭso, mieŭ wybityja zuby, które prawdopodobnie wybili Niemcy za to, że tych ludzi niewinnie wydał na śmierć.

Ad ludziej z Kundziczaŭ Jurczenia dawiedaŭso pra Bronisia Czarnamysaho z Klabanaŭcaŭ, szto toj jeździŭ na miesco rasstrełu, kab adkapać trupy Sidarowiczaŭ. Napatkaŭ jaho ŭ Krynkach i nakryczaŭ, szto za to, że zabrał stamtąd zwłoki, to i on tam pójdzie gdzie oni. Na sudzie hawaryŭ, szto byŭ z im paswarany, bo jaszcze pierad wajnoju doszło pomiędzy nami do rękoczynów.

Adzin z synoŭ Sidarowiczaŭ, Daniel, jaki pa wajnie wywuczyŭso na inżyniera, abwinawaciŭ Jurczeniu i Karpuka jaszcze za toje, szto pośle śmierci baćkoŭ – zimoju abo na pradwieśni 1944 r. – uwazwali jany nimieckuju lasnuju straż, jakaja wychłostała niektórych mieszkańców gromady za to, że uchylali się od pracy przy wyrębie i zwózce lasu. Na sudzie hawaryŭ, szto brata Edmunda bił nahajką Jurczenia, krzycząc „na masz, na masz, młody komunisto!”.

U śledztwi Jurczenia da hetaho nie pryznawaŭso, choć samo zdarennie dobro pomniŭ. Raskazwaŭ, szto ŭ toj dzień waroczaŭso ad cieścia z Nietupy. U Kundziczach iduczy kala chaty Karpińskaho zabaczyŭ, szto prachodzić u joj jakijści schod. Byŭ na im toża sołtys Karpuk. Pajszoŭ i jon tudy i ŭhledziaŭ, jak Lucjan Kundzicz biŭ Wansowicza i naadwarot – Wansowicz biŭ Kundzicza. Skazaŭ, szto maładoho Sidarowicza nie jon biŭ, ale strażaki. Bytto bizunom karali mużykoŭ, jakija nie stawilisa z furmankami ŭ lesi, choć byli wyznaczany da wywazu dzierawa. Niemcy, a papraŭdzi Ukraińcy, wydumali takuju karu, kab jany bili adzin druhoho. Edmund zastaŭso bytto biez pary. Ale jon na śledztwi pra heto hawaryŭ inaczaj.

U hetych wioskach nidaloko Krynak zajzdraść i nianawiść tamtejszych ludziej za Niemca dawiała ŭ 1943 r. da wielkaj tragedii
U hetych wioskach nidaloko Krynak zajzdraść i nianawiść tamtejszych ludziej za Niemca dawiała ŭ 1943 r. da wielkaj tragedii

Edmund dakazwaŭ, szto pajszoŭ na schod, jaki sklikaŭ sołtys Karpuk nie haworaczy ŭ jakoj sprawie. Toża kazaŭ, szto w mieszkaniu Karpińskiego odbywała się chłosta wzajemna. Hawaryŭ, szto Niemcy siadzieli pry stale i tolko śmijalisa. Usiaho pilnawaŭ padsołtys Jurczenia, jaki paprasiŭ ich, kab tego zostawić dla mnie. 

Edmund raskazwaŭ, szto Jurczenai prymusiŭ jaho nachilicca i tedy paczaŭ bić pa placzach i pry hetym kryczaŭ: Na masz, masz młody komunisto i szczeniaku!

22 lipca 1944 r. krasnaarmiejcy adwajawali Krynszczynu i chutko wytyczyli nowuju hranicu z Sawieckim Sajuzam pad Aziaraniami, jakija da pałowy maja 1948 r. zastalisa pa druhoj staranie. Enkawudzisty jaszcze ŭ 1944 r. arysztawali sołtysa Łapiczaŭ Jana Charużaho, kali tolko dawiedalisa, szto Niemcy wiasnoj1943 r. rasstralali czatyroch ludziej z hetaj wioski. Pośle jaho sudzili i wywieźli ŭ sawiecki łahier.

Kalehaŭ Charużaha, jakija toża mieli daczyniennie da hetaho zabojstwa  – jaho padsołtysa z Łapiczaŭ Juliana Żukoŭskaho, sołtysa Franka Karpuka i padsołtysa Edwarda Jurczeni z Trejglaŭ – pakul nie czapali. Ale jany toża bajalisa i pachawalisa.

Jurczenia potym na śledztwi hawaryŭ, szto chawaŭso jon razam z Żukoŭskim. Wiedali dobro, szto moża ich zaŭdać Nadzia Janowicz, jakaja cudam ucaleła tedy ad rasstrełu. Cipier żyła ŭ Krynkach na Kaścielnaj hulicy. U 1945 r. czasta prachodziła hranicu, kab adwiedać radniu, jakaja zastałasa na tamtym baku. Żukoŭski bytto nahawarwaŭ Jurczeniu, kab prypilnawać i jaje zabić, gdyż przez nią jedynie musimy się ukrywać, bo ona wie o wszystkim.

Ureszcie ŭ 1946 r. o przestępczej przeszłości Edwarda Jurczeni pawiadomiła milicju siastra Nadzi Janowicz, Wierka Rożko. Karpuk paśpieŭ uże ŭciaczy da Wrocławia. U śled za im na Ziemie Odzyskane wyjechaŭ toża Jurczenia, bo paczało jaho szukać wojsko, jakoje pilnawało hranicy, kab pryciahnuć da adkaznaści za tamtoj rasstreł Niemcami siemiarych ludziej.

Jakraz u tym ża 1946 r. sa ssyłki ŭ Sibir dachaty wiarnulisa baćkie Jurczeni, jaho brat i try siostry. Kali adnaho razu – było heto ŭ maju – wojsko z hranicy chacieło jaho arysztawać, udałosa jamu ŭciaczy na Ziemie Odzyskane. 4 sierpnia 1946 r. z żonkaj Teresaj z Nietupy i synam, jakomu było ŭsiaho rok, pryjechali jany da Strzegomia pad Wrocławam. Tam u nidalokaj wioscy dali im paniamieckuju haspadarku z 9 hektarami ziamli. Uciakajuczy z Trejglaŭ były nimiecki padsoltys uziaŭ z saboju ewakuacyjnuju kartu baćka. Z padroblenym czysłom naradżennia abniaŭ haspadarku jak Sylwester Jurczenia. U 1949 r. naradziłasa jamu jaszcze daczka.

Dalej budzia

Jurak Chmialeŭski

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны. Неабходныя палі пазначаны як *

Календарыюм

Гадоў таму

  • у чэрвені

    – у 1519 г. Францыск Скарына выдае ў Празе Кнігу Руф, Кнігу Эсфір, Кнігу Плач Іяэміі. – 28.06.1660 г. войскі Вялікага Княства Літоўскага і польскія разбілі каля вёскі Палонка Слонімскага павету войскі расейскага агрэсара (камандуючы Іван Хаванскі). – 7.06.1825 г. …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (506) – у 1519 г. Францыск Скарына выдае ў Празе Кнігу Руф, Кнігу Эсфір, Кнігу Плач Іяэміі.
  • (409) – пачатак дзейнасьці ў 1616 г. у Магілёве праваслаўнай брацкай друкарні, якая дзейнічала да 1773 г.
  • (106) – 5.06.1919 г. у Вільні быў надрукованы першы нумар „Беларускага жыцьця” пад рэдакцыяй Францішка Аляхновіча.
  • (87) – 5.06.1938 г. расстраляны Юры Лістапад (нар. у красавіку 1897 г. у Варкавічах на Случчыне), кіраўнік беларускага руху на Случчыне, настаўнік.
  • (83) – 5.06.1942 г. у Ракаве нар. Вячаслаў Рагойша, літаратуразнавец і перакладчык, аўтар шэрагу манаграфіяў па тэорыі, практыцы і гісторыі беларускай літаратуры. Віншуем!

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis
Social Media Auto Publish Powered By : XYZScripts.com