Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    Za rasstreł kaniec kancoŭ nikoho nie abwinawacili

    Potym Jurczeniu na UB dapytwali jaszcze czatery razy. Na kaniec pry prysustwi prakuratara. Jurczenia szczacielno raskazwaŭ, jak zaŭdawaŭ Niemcam ludziej, jakich pośle rasstralali. Nadto nie piareczyŭ toża, kali pytali jaho, ci heto praŭda, szto świedczyli ludzi. Na kaniec 15 stycznia 1953 r. pryznaŭso da winy,…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    14. Chto vpravo, chto vliêvo, chto v błudy

    Posłuchavšy v radivi 13 hrudnia 1981 promovu generała Jaruzelśkoho razy dva-try, my z Gienikom R. i Janom G. vyryšyli, što nam u Varšavi nema sensu zmahatisie ni za socijalizm, ni proti socijalizmu, i postanovili evakuovatisie na Biłostôčynu. Zreštoju, šče pered południom toho samoho dnia administracija domów studenta ohołosiła zarządzenie, što studenty povinny pokinuti akademiki i jiêchati dochaty. ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

Płacz zvanoŭ

23. Zabytaja tragedia kala Krynak (1)

Łapiczy cipier
Łapiczy cipier

U viosaczcy Trejgli niedaloka Krynak za sanacji żyli bahatyja haspadare Jurczeni, jakija mieli 23 ha ziamli. „Bahatyroŭ” u czerwcu 1941 r. enkavudzisty vyvieźli na Sibir (viarnulisa ŭ 1946 r.). Z hetaj pryczyny pośle pajszła ŭ vioscy i vakolicy nizhoda.

Syn „kułakoŭ” Edzik za sanacji byŭ czlenam polskaj patryjatycznaj arhanizacji „Strzelec” i mieŭ u 1939 r. dvaccać let. Ad savietaŭ uciok jon na nimiecki bok na Prusy. Letam 1941 r. hitleraŭcy napali na Saviecki Sajuz, a pad kaniec listapada 1942 r. viarnuŭso jon u rodnuju viosku. Niemcy naznaczyli jaho padsołtysam. U toj czas sołtysam u Trejglach byŭ na try let małodszy Franak Karpuk, jaho brat u druhoj streczy (syn ciotki). 

Edzik, pabyŭszy bolsz jak dva let na Prusach, navuczyŭso tam pa nimiecku havaryć. Niemcam z pastarunku żandarmerii ŭ Krynkach taki padsołtys byŭ patrebny, bo lohko z im mahli parazumiecca. Pavodle ludziej z Trejglaŭ i susiednich viosak jon z imi dobro żyŭ. Tak mnoho pola adzin abrabić nie moh, tamu najmaŭ rabotnikaŭ. Niekatoryja kazali, szto bytto padsyłali ich jamu Niemcy. Tedy, jak viarnuŭso z Prusaŭ, jon i ażaniŭso. Ludzi havaryli, szto na jaho viasieli „prvia ŭsie Niemcy z Krynak hulali”.

U kwietni 1943 r., na treci dzień pravasłaŭnaho Vialikadnia, zdaryłasia tragedia. Gestapoŭcy z Krynak u lesie pad Ciecaroŭkaj kala Stancji Bierastvica rasstralali siem czałaviek. Byli heto życieli Łapicz i Kundziczaŭ. Dla Niemcaŭ byli jany „kamunistami”, bo – jak daviedalisa ad svaich infarmataraŭ – bytto za Savieta prajaŭlali aktyŭnaść. Gestapa zanadto navat nie razbirałaso – chapiło, szto chtości byŭ u sielsaviecie abo vypisvaŭ savieckija gazety. Kahości nazvali „kamsamolec” tolko tamu, szto ŭ 1940-41 letach chadziŭ da savieckaj dziesiacihodki ŭ Krynkach.

Viadomo, szto dla arysztavannia „kamunistaŭ” Gestapa mieła meldunki – spisy miż inszym ad niekatorych sałtysoŭ. Pra heto szczacielno ich raspytvali. Ludzi toża zaŭdavali na pastarunak żandarmerii svaich susiedziaŭ, z jakimi za sztości złavali. Prypisyvali im navat strasznyja reczy, nie majuczy pry tym dokazaŭ. U svajoj złości kiravalisa czasam plotkami, bo na prykład ad kahości paczuli (abo sami vydumali), szto chtości savieckaj milicji pamahaŭ spisvać ludziej na vyvaz na Sibir. 

Piać let pośle vajny uboŭcy z Sakołki paczali vielkaje śledztvo prociŭ nimieckich sałtysoŭ i ich pamahatych z Trejglaŭ i susiednich viosak, z jakich siem czalaviek hitleraŭcy rasstarlali ŭ 1943 r. u lesi pad Cieciaroŭkaj.

Jak adnu z pierszych 12 listapada 1949 r. uziali na dopyt Nadziu Janowicz z Krynak z Kaścielnaj hulicy. Jana pachodziła z padkrynskich Jamaszoŭ, byla z Czarnieckich. Za Niemca żyła z mużykom u Łapiczach. Da pratakołu u rubrycy „narodowość” padała „białoruska”. Jaje toża tedy za Niemca arysztavali, tolki paru dzion raniej. Jak skazała na dopycie, śpiarsza żandarmy zaviali jaje da sołtysa u Trejglach. Na jaho padvorak zaraz pryviali jaszcze Volhu Ciruk i abiedźvich paviaźli samachodam da Kundziczaŭ, dzie arysztavali toża Cypriana Sidarowicza. Adtul arysztantaŭ zaviaźli na pastarunak Shultzpolizei u Krynkach, szto byŭ u budynku szkoły pry ciapieraszniaj Alei Szkolnej.

Nadziu Janowicz Gestapa arysztavała, bo jaje brat służyŭ za Savieta ŭ milicji, a baćko byŭ tedy pradsiedacielam sielsavieta (sołtysam). Da pratakołu skazała, szto na pastarunku Niemcy pryviali da jaje Jurczeniu, jaki mieŭso skazać: „To jest cała rodzina komunistów, których należy rozstrzelać”. 

Nadziu Janowicz i Volhu Ciruk pa troch dniach puścili adnak da chaty.

Dalej budzia

Jurak Chmialeŭski

Пакінуць адказ

Ваш адрас электроннай пошты не будзе апублікаваны.

Календарыюм

Гадоў таму

  • У сакавіку

    – забойства язычнікамі ў 1250 г. ігумена Лаўрышаўскага манастыра, прападобнага Елісія, кананізаванага як сьвяты Беларусі. – 31.03.1785 г. у Варшаве памёр Антоні Тызэнгаўз (нар. у 1733 г. у Новаельні на Гродзеншчыне), палітычны і грамадзкі дзеяч ВКЛ, асьветнік, з 1765 г. …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (79) – у сакавіку 1946 г. быў надрукаваны ў Ватэнштаце (Нямеччына) першы нумар выданьня Згуртаваньня Крывіцкіх Скаўтаў на Чыжыне „Скаўт”. Рэдагаваў Вацлаў Пануцэвіч (Папуцэвіч).
  • (46) – 14.03.1979 г. у Несьвіжы памёр Міхал Сеўрук, беларускі мастак. Нар. 27.02.1905 г. у Варшаве, закончыў Мастацкі факультэт Віленскага ўнівэрсытэта, быў вучнем Ф. Рушчыца і Л. Слендзінскага (1932), з 1939 г. жыў у Несьвіжы; зараз у яго доме дзейнічае музэй.
  • (36) – былі заснаваныя акадэміцкія гурткі Беларускага Аб’яднаньня Студэнтаў: 14.03.1989 г. ва Унівэрсытэце Марыі Кюры-Складоўскай і Сельскагаспадарчай Акадэміі ў Любліне (старшыня – Яраслаў Іванюк), 16.03.1989 г. на Беластоцкай Палітэхніцы (старшыня – Міраслаў Пякарскі), 18.03.1989 г. у Варшаўскім Унівэрсытэце (старшыня – Мікола Ваўранюк).

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2025 Czasopis