Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    23. Zabytaja tragedia kala Krynak (1)

    U viosaczcy Trejgli niedaloka Krynak za sanacji żyli bahatyja haspadare Jurczeni, jakija mieli 23 ha ziamli. „Bahatyroŭ” u czerwcu 1941 r. enkavudzisty vyvieźli na Sibir (viarnulisa ŭ 1946 r.). Z hetaj pryczyny pośle pajszła ŭ vioscy i vakolicy nizhoda. Syn „kułakoŭ” Edzik za sanacji byŭ…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    11. Jabłyka i pomarančy

    Knižki i filmy podôbny do jabłyk i pomarančuv. Odny i druhi naležat do ovocuv, ale smakujut preč po-raznomu. (Steven King) To było tohdy, jak ja brontavsie hołodny po Krystijaniji, siêtum divovidnum miêsti, kotoroho čołoviêk ne pokine, poka vono ne nakłade na joho svojoji pôznaki… Siêty… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

У студні

140 – 15.01.1881 г. у Дабромілі (цяпер Львоўская вобл., пры мяжы з Польшчай) нар. Тадэвуш Станіслаў Грабоўскі (пам. 22.01.1975 г. у Кракаве), польскі слявіст, дасьледчык, прафесар Ягелёнскага Унівэрсытэта, дыплямат. У сваіх навуковых працах сьцвярджаў самабытнасьць беларускага народу, культуры і мовы. Аўтар м.інш.: «Rosyjskie rządy na Białej Rusi” (Piotrków Trybunalski 1916), „Z pogranicza polsko-białoruskiego” (w:) «Księga pamiątkowa ku czci Stanisława Pigonia” (Kraków 1961, s. 445-454). У «Ніве» пісаў пра яго Мацей Канапацкі, які з ім вёў асабістую перапіску. Ніжэй прапануем  яе і артыкулы з «Нівы».

130 – 20.01.1891 г. у вёсцы Дуляўцы Ваўкавыска пав. нарадзіўся Фабіян Ярэміч, беларускі грамадзка-палітычны дзеяч, публіцыст. Скончыў электратэхнічную школу ў Пецярбурзе. У 1917 г. далучыўся да беларускага руху. У 1922 г. стаў дэпутатам польскага Сойма. Быў выбіраны паслом яшчэ ў выбарах у 1928 г. і 1930 г. Адзін з кіраўнікоў Беларускага Сялянскага Саюза, выдавец „Сялянскай нівы”. Пасьля Другой сусьветнай вайны арыштаваны саветамі. У 1956 г. вызвалены з лягеру. Жыў у Павільні. Памёр 29.06.1958 г., пахаваны на павільнюскіх могілках.

130 – У 1891 г. у кракаўскай друкарні Уладзіслава Анчыца выйшаў зборнік вершаў Францішка Багушэвіча (Мацея Бурачка) „Дудка беларуская”.

120 – 12.01.1901 г. у Пшчэльнай каля Гайсына на Падольлі нар. Антаніна Абрэмбская-Яблоньская, польскі мовазнавец, адна з арганізатараў беларускай філялёгіі Варшаўскага Унівэрсытэту. Вяла дасьледаваньні па беларускіх гаворках Беласточчыны. Памерла 19.11.1994 г. у Варшаве, пахаваная на Вайсковых могілках на Павонзках.

115 – 22.01.1906 г. у Менску нар. Андрэй Александровіч, беларускі пісьменьнік, адзін з арганізатараў літаратурнага аб’яднаньня „Маладняк”. Закончыў Менскі Пэдагагічны Тэхнікум (1925) і БДУ (1930), першы верш апублікаваў у 1921 г.; у 1938 г. арыштаваны і сасланы на поўнач, працаваў пры пабудове нарыльскага мэталюргічнага камбіната (1938-1947), у 1947 г. вярнуўся у Менск, у 1949 г. паўторна арыштаваны і сасланы ў Краснаярскі край (да 1955 г.), пазьней жыў у Менску; аўтар зборнікаў вершаў, м. ін.: „Па беларускім бруку” (1925), „Фабрыка сьмерці” (1929), „Узброеныя песні” (1936), „Галубінае крыло” (1976). Памёр 6.01.1963 г. у санаторыі ў Падмаскоў’і, пахаваны на Усходніх могілках у Менску.

105 – 14.01.1916 г. у засьценку Амружын на Гродзеншчыне нар. кс. Уладзіслаў Чарняўскі, заўзяты змагар за беларускую мову ў каталіцкім касьцёле, беларускі патрыёт. Закончыў гімназію пры кляштары айцоў марыянаў у Друі (1937), з 1938 г. – у ордэне марыянаў, вучыўся ў каталіцкай сэмінарыі ў Вільні, пасьвячоны ў сьвятары ў 1944 г., служыў у парахвіі Вішнева. Памёр 22.12.2001 г. у Менску, пахаваны ў Вішневе. У 2016 г. у доме культуры быў адкрыты прыватны музей з яго экспанатаў.

100 – 17.01.1921 г. у Сеньне каля Оршы пам. кс. Аляксандр Астрамовіч (нар. 26.11.1878 г. у Навасядах на Ашмяншчыне), адзін з пачынальнікаў беларускага хадэцкага руху і прапаведнікаў у касьцёле на беларускай мове, паэт (Aндрэй Зязюля). Закончыў духоўную сэмінарыю ў Пецярбурзе, высьвячаны на ксяндза ў 1910 г., служыў у Ракаве (1911), Аннопалі (1912), Бабруйску (1915), Сьмілавічах, Лунінцы, Осе, Рубяжэвічах (1916), Жарноўцы, Абольцах (1917), з 1919 г. у Сеньне. З 1909 г. друкаваўся ў беларускім друку („Наша Ніва”, „Biełarus”, „Śvietač”, „Krynica”), аўтар зборніка вершаў „Z rodnaha zahonu” (1913, 1931), аўтар рэлігійнага гімна „Божа, што калісь народы…”.

100 – 30.01.1921 г. у в. Карма Добрускага р-на нар. Іван Шамякін, пісьменьнік, грамадзкі дзеяч. Друкуецца з 1942 г. Аўтар апавяданьняў, аповесьцяў, п’есаў, публіцыстыкі. Памёр у Менску 14.10. 2004 г.; пахаваны на Усходніх могілках.

95 – 15.01.1926 г. у Вільні выйшаў з друку першы нумар ілюстраванага сатырычнага часопіса „Маланка”. Выходзіў раз у два тыдні. Выдаваўся да 26 сьнежня 1928 г., выйшлі 43 нумары.

95 – 29.01.1926 г. нар. у Вільні Мацей Канапацкі, публіцыст „Нівы”, рэдактар беларускіх перадач у Польскім радыё. Памёр 3.12.2020 г. у Сопаце, пахаваны 15.12.2020 г. на могілках Срэбжыско ў Гданьску.

95 – 22.01.1926 г. у Белавушы на Століншчыне нар. іерарх БАПЦ (Беларускай Аўтакефальнай Праваслаўнай Царквы) Ізяслаў (Іван Бруцкі), з 1947 г. у Канадзе (з 1957 г. – старшыня Згуртаваньня Беларусаў Канады), з 1962 г. – У ЗША (з 1959 г. у Кліўлендзе), у 1979 г. рукапаложаны ў сан сьвятара БАПЦ, з 1981 г. – епіскап БАПЦ. Памёр 26.11.2007 г., пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансвіку ў штаце Нью-Джэрзі.

85 – 15.01.1936 г. у Зубрэвічах Аршанскага раёну нар. Янка Сіпакоў, пісьменьнік, аўтар апавяданьняў, аповесьцяў, перакладаў. Памёр 10.03.2011 г. у Менску, пахаваны на могілках Калодзішчы.

80 – 12.01.1941 г. у Сьвярдлоўску нар. Уладзімір Мулявін, кампазітар, артыст эстрады, стваральнік і кіраўнік ансамбля „Песьняры”. Памёр 26.01.2003 г. у Маскве ад ран панесеных у аўтамабільным здарэньні. Пахаваны на Усходніх могілках у Менску.

75 – 2.01.1946 г. памёр ад катаваньняў у Бутырскай турме ў Маскве кс. Фабіян Абрантовіч (нар. 14.09.1884 г. у засьценку Вераскоўшчына на Наваградчыне), адзін з пачынальнікаў беларускага хадэцкага руху, змагар за беларусізацыю каталіцкага касьцёла. Закончыў духоўную сэмінарыю і духоўную каталіцкую акадэмію ў Пецярбурзе, высьвячаны на ксяндза ў 1909 г., выкладаў Закон Божы ў Пецярбургу, у 1912-1914 гг. студыяваў у каталіцкім унівэрсытэце ў Лювэне ў Бэльгіі, абараніў там доктарскую дысэртацыю, з 1914 г. прафэсар духоўнай сэмінарыі ў Пецярбурзе, з 1918 г. у Менску – актыўна ўключыўся ў беларускі нацыянальны і хадэцкі рух, з 1926 г. выкладаў у духоўнай сэмінарыі ў Пінску, пазьней быў у oрдэне марыянаў у Друі, у 1929-1938 гг. узначаліў каталіцкую місыю ўсходняга абраду ў Маньчурыі і ў Кітаі, пасьля вяртаньня ў 1939 г. арыштаваны саветамі.

75 – 16.01.1946 г. у Лёндане адбыўся зьезд былых беларускіх вайскоўцаў, на якім было заснавана Згуртаваньне Беларусаў Вялікабрытаніі. Першы старшыня – Вінцэнт Жук-Грышкевіч.

75 у студзені 1946 г. у Мюнхене выйшаў першы нумар часопіса Згуртаваньня Беларускіх Студэнтаў „Крывіцкі сьветач”.

70 у студзені 1951 г. у Нью-Ёрку быў апублікаваны першы нумар навуковага часопіса Крывіцкага Навуковага Таварыства імя Францішка Скарыны „Веда”. Рэдагаваў Янка Станкевіч.

55 – 30.01.1966 г. у Таронта быў створаны Каардыныцыйны Камітэт Беларусаў Канады.

35 – 19.01.1986 г. у беларускім тыднёвіку ў Польшчы „Ніва” быў надрукаваны першы нумар студэнцкай старонкі „Прысутнасьць”.

35 – 24.01.1986 г. у Варшаве адбыўся Першы баль беларускага студэнта.

30 – 20.01.1991 у Беластоку адбылася сустрэча прадстаўнікоў Беларускага Дэмакратычнага Аб’яднаньня, Беларускага Грамадзка-Культурнага Таварыства, Беларускага Аб’яднаньня Студэнтаў, Беларускага Літаратурнага Аб’яднаньня „Белавежа” і Грамадзкага Камітэта Пабудовы Беларускага Музэя ў Гайнаўцы, на якім упершыню быў прадстаўлены праект заснаваньня ў Беластоку Цэнтра Беларускай Культуры.

Апрацавалі Лена Глагоўская і Вячаслаў Харужы

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў ліпені-жніўні

    710 – перамога дружын Давыда Гарадзенскага у 1314 г. над войскамі крыжакоў пад Наваградкам. 625 – 12 жніўня 1399 г. паражэньне войск Вялікага Княства Літоўскага на чале з князем Вітаўтам у бітве супраць войскаў Залатой Арды на рацэ Ворскла. 510 …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (597) – у 1427 г. Вялікае Княства Літоўскае падпарадкавала сабе Вярхоўскія княствы (у вярхоўях ракі Ака).
  • (114) – 27.07.1910 г. у Войнаве Наваградзкага пав. памёр Уладыслаў Дыбоўскі (нарадзіўся 18.04.1838 г. у Адамарыне Вілейскага пав.), заолаг, батанік, палеантолаг, мінералог і фальклярыст. Закончыў Дэрпцкі унівэрсытэт, у якім працаваў з 1871 г., у 1878 г. пераехаў у Наваградчыну, дасьледаваў флёру і фаўну Наваградчыны, збіраў беларускі фальклёр.
  • (34) – 27.07.1990 г. Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэклярацыю Аб Дзяржаўным Сувэрэнітэце БССР. Дзяржаўнае сьвята Рэспублікі Беларусь да часу прыходу да ўлады А. Лукашэнкі.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis