Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    21. Samaabarona i śmierć Żyda Berszki (2)

    Savieckaje vojsko i pahraniczniki spaczatku ŭsich ludziej z hetych troch viosak vyvieźli za Śvisłacz na zborny punkt u Nieparożnicach. Zahadali im usio z saboju zabrać, szto tolko mahli ŭziać na furmanku. Pośle saviety mieli ich parassyłać dalej u Biełaruś. Raptam pryjszoŭ zahad, szto kali chto…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    9. Miastu H. na do widzenia

    Jeszcze mi tylko spacer pozostał Wąską aleją przez zielony park Wiatr w drzewach szemrze ledwie przebudzony Tak jak wczoraj, przedwczoraj, od lat Tak dziwna ta chwila brakuje słów… (Budka Suflera, „Memu miastu na do widzenia”, 1974) Nedaleko od mojoho liceja byv neveliki park, utisnuty… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

у лютым

705 – пачатак панаваньня ў 1316 г. князя Гедыміна – будаўніка старабеларускай дзяржавы Вялікага Княства Літоўскага. Загінуў у 1341 г. падчас здабываньня крыжацкай крэпасьці Баербург.

695 – гарадзенскі князь Давыд у 1326 г. вядзе пераможны паход супраць крыжацкага саюзьніка – Брандэнбургіі. Ваюе ў ваколіцах сучаснага Франкфурту-на-Одэры.

475 – 7.02.1546 г. у Ляхавічах  Наваградзкага пав. нар. Фёдар Еўлашоўскі (пам. каля 1616 г.), грамадзкі дзеяч, пісьменьнік, аўтар „Дыярыуша” – самага раньняга мемуара на беларускай мове, багатай крыніцы зьвестак пра тагачаснае жыцьцё Беларусаў.

405 – 28.02.1616 г. у Несьвіжы  памёр Мікалай Кшыштоф Радзівіл (Сіротка) – нар. 12.07.1549 г. у Цьмеляве, дзяржаўны дзеяч Вялікага Княства Літоўскага, перайшоў з пратэстанцтва ў каталіцызм, падарожнічаў па Блізкім Усходзе (1583 – 1584) і вёў дзёньнік, у Несьвіж запрасіў італьянскага архітэктара Я. М. Бэрнардоні, пабудаваў у Несьвіжы замак, езуіцкі, бэнэдыкцінскі і дамініканскі манастыры, з 1590 г. быў ваяводам троцкім.

275 – 12.02.1746 г. у косаўскім касьцёле на Берасьцейшчыне быў ахрышчаны Тадэвуш Касьцюшка.

215 – 5(17).02.1806 г. у Лагойску нар. Канстанцін Тышкевіч – археоляг, гісторык, аўтар шматлікіх краязнаўчых прац, разам з братам Яўстафіем у 1842 г. заснаваў у Лагойску археалягічны музэй. Памёр 1(13).07.1868 г. у Менску, пахаваны побач касьцёла ў Лагойску.

205 – у 1816 г. у вёсцы Ваські каля Нарвы на Беласточчыне ў дробнашляхецкай сям’і нарадзіўся Мацьвей Лавіцкі (пам. 3.05.1900 г. у маёнтку Нурчык Сямяціцкага пав.), лекар, філёзаф-асьветнік, грамадзкі дзеяч.

170 – 28.02.(12.03.)1851 г. у Чуднаве на Валыні памёр Ян Баршчэўскі (нар. Y 1781(?) г.  у Мурагах на Полаччыне) – паэт і празаік, вучыўся ў Полацкай езуіцкай калегіі, выдаваў у Пецярбургу альманах «Niezabudka» (1840 – 1844), аўтар зборніка прозы «Szlachcic Zawalnia czyli Białoruś w fantastycznych opowiadaniach» (Petersburg 1840). У красавіку 2019 г. у Чуднаве недалёка касьцёла была знойдзена надмагільная пліта з надпісам:  JAN BARSZCZEWSKI MIŁOŚNIK BOGA NATURY I LUDZI PISARZ NATCHNIEŃ  I CZUCIA. ŻYŁ CNOTLIWIE LAT 70. UMARŁ 28. LUTEGO 1851 ROKU. 12.09.2020 г. у Чуднаве устаноўлены помнік Я. Баршчэўскаму.

160 – 19.02.1861 г. цар Аляксандар ІІ падпісаў Маніхвэст аб вызваленьні прыгонных сялян ад паншчыннай залежнасьці. Ад гэтай пары сяляне тэарэтычна сталі паўнапраўнымі грамадзянамі.

130 – 14.02.1891 г. нар. у в. Заўшыцы Слуцкага павету Павал Корчык (Язэп Лагіновіч) – нацыянальны дзеяч, удзельнік слуцкага збройнага чыну. Забіты саветамі ў Менскай турме 15.04.1940 г.

115 – 6.02.1906 г. у Пярхулеве на Дзісьненшчыне нар. Тамаш Падзява – каталіцкі сьвятар, марыянін, пасьвячоны ў 1934 г., з 1935 г. быў на місіі ў Харбіне (Манчжурыя), у 1948 г. арыштаваны і перададзены органамi савецкай бясьпекі; да 1955 г. быў у лагеры ў Тайшэце, затым пераехаў у Польшчу, а ў 1969 г. – у Рым і далей – у Лёндан, дзе памёр 2.10.1975 г.; пахаваны на могілках сьв. Панкрата.

115 – 14.02.1906 г. у. в. Віцькаўшчына каля Менска нар. Мікалай Улашчык (пам. 14.11.1986 г. у Маскве, пахаваны на Чыжоўскіх могілках у Менску) выдатны гісторык, археоляг, рэдактар і выдавец беларускіх летапісаў.

105 – 26.02.1911 г. в. Трашчычы Наваградзкага павету нар. а. Леў Гарошка (пам. 28.07.1977 г. у Парыжы), беларускі сьвятар, рэлігійны і грамадзкі дзеяч, дасьледчык гісторыі рэлігіі ў Беларусі, літаратар, аўтар многіх артыкулаў, кніжак, між іншым склаў  грэка-лацінска-царкоўнаславянска-беларускі слоўнік (20 тыс. слоў). Пахаваны на могілках сьв. Панкрата ў Лондане.

105 – 5.02.1916 г. у Казельску каля Калугі (бацькі падчас бежанства выехалі з Прyжанаў) нар. Вялянціна Жукоўская (па мужу Пашкевіч), настаўніца, мовазнавец. Закончыла Віленскі унівэрсытэт. З 1949 г. жыла ў Канадзе. Між іншым напісала падручнік „Беларуская мова”, склала „Ангельска-беларускі слоўнік”. Памерла 25.03.2004 г. 

105 – 15.02.1916 г. выйшаў з друку ў Вільні першы нумар беларускай газэты „Гоман”.

105 – 17(5).02.1916 г. у Старым Двары Лідзкага пав. памерла Алаіза Пашкевіч «Цётка», беларуская паэтэса і дзеячка беларускага адраджэньня. Нар. 15(3).07.1876 г. у фальварку Пешчын Лідзкага пав. Вучылася ў прыватнай гімназіі Прохаравай у Вільні, пасьля якой атрымала пасьведчаньне хатняй настаўніцы. У 1901 г. пачала настаўнічаць у вёсцы, у 1902 г. паехала ў Пецярбург, дзе экстэрнам здала экзамен за поўны курс Аляксандраўскай жаночай гімназіі і паступіла на курсы П. Лесгафта, дзе рыхтавалі выхавацелек і кіраўніц фізічнай адукацыі. У Пецярбурзе ўключылася ў дзейнасьць Беларускай рэвалюцыйнай Грамады. У 1904 г. пакінула курсы і вярнулася ў Вільню, працавала  фэльчаркай у псыхіятрычнай  лячэбніцы ў Нова-Вілейцы (Новай Вільні). Арганізавала рэвалюцыйныя рабочыя гурткі, пісала і распаўсюджвала рэвалюцыйныя праклямацыі, пачала пісаць вершы на беларускай мове. Пад канец 1905 г. эмігравала ў Галіцыю, уцякаючы перад арыштам. Спачатку жыла ў Львове, дзе паступіла на Філасофскі факультэт Львоўскага унівэрсытэта. У 1906 г. у Жоўкві каля Львова былі надрукаваныя зборнікі яе вершаў «Хрэст на свабоду» і «Скрыпка беларуская». Прымала ўдзел у выданьні «Нашай долі». У 1906 г. у Пецярбурзе выйшла друкам яе «Першае чытаньне для дзетак беларусаў». У  1908-1909 гг. жыла ў Кракаве, дзе вучылася на гуманітарным аддзяленьні Ягелёнскага ўнівэрсытэта. У 1911 г. выйшла замуж за літоўскага сацыял-дэмакрата Сьцяпанаса Кайрыса і вярнулася на радзіму. Ездзіла з тэатрам І. Буйніцкага па Беларусі як актрыса. У 1912 г. у Вільні, Новавілейцы і Лідзе арганізавала некалькі тайных беларускіх школ. У 1914 г. у Менску рэдагавала часопіс для дзяцей і моладзі «Лучынка» (выдала 6 нумароў). У 1915 г. працавала ў Вільні сястрой міласэрнасьці ў  салдацкім тыфозным бараку. Калі ў пачатку 1916 г. даведалася, што захварэў тыфам яе бацька, адразу паехала ў Ліду, але жывога яго ўжо не заспела. Засталася ў Старым Двары, каб ратаваць ад тыфа сваіх землякоў і сама захварэла. Яе творы шмат разоў перавыдаваліся, стала класікам беларускай літаратуры.

75 – 2.02.1946 г. атрад Pogotowia Akcji Specjalnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego па камандаваньнем капітана Рамуальда Райса „Бурага” спаліў частку вёскі Зані каля Браньска ды забіў 24 Беларусаў, жыхароў вёскі.

75 – 18.02.1946 г. у вёсцы Ягуштова (Аўгустова) каля Бельска на Беласточчыне нар. Надзея Артымовіч, выдатная беларуская паэтка, член літаратурнага аб’яднаньня „Белавежа”, з 1986 г. Саюза Польскіх Пісьменьнікаў. Друкуецца з 1970 г., аўтарка шматлікіх паэтычных зборнікаў. Жыве ў Бельску. Віншуем з юбілеем!

75 – у лютым 1946 г. у нямецкім Рэгенсбургу выйшаў у друку першы нумар часопіса Беларускага Праваслаўнага Аб’яднаньня “Зьвіняць званы Сьвятой Сафіі”. Рэдагаваў Юрка Віцьбіч.

70 – 11.02.1951 г. у Саўт-Рывэры (ЗША) адбыўся І кангрэс Беларуска-Амэрыканскага Кангрэсавага Камітэту.

65 – 18.02.1956 г. у парахвіі Мар’янова на Сакольшчыне пам. Янка Семашкевіч (Янка Быліна, нар. 30.10.1883 г. у Лакцянах на Свянцяншчыне), паэт, грамадзкі дзеяч.

65 – 26.02.1956 г. у Беластоку адбыўся І арганізацыйны Зьезд Беларускага Грамадзка-Культурнага Таварыства. Адначасна быў надрукованы сыгнальны нумар беларускага тыднёвіка ў Польшчы „Ніва”.

55 – 18.02.1966 г. у кляштары францішканак у Рабэрціне каля Варшавы памёр Вацлаў Аношка (нар. 14.03.1899 г. у Паплаўшчыне на Магілёўшчыне), беларускі уніяцкі сьвятар, пасьвячоны ў 1924 г., з 1926 г. служыў у Альпені на Палесьсі, з 1935 г. у Дзяляцічах на Наваградчыне (да 1944 г.), пасьля вайны ў Польшчы. Пахаваны на парахвіяльных могілках у Магдаленцы пад Варшавай.

Апрацавалі Лена Глагоўская

і Вячаслаў Харужы

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў траўні

    770 – у 1254 г. быў падпісаны мірны дагавор паміж вялікім князем Міндоўгам і галіцка-валынскім князем Данілам Раманавічам. 740 – разгром у 1284 г. войскамі літоўскага князя Рынгальда мангола-татарскіх войск каля вёскі Магільна. 530 – у 1494 г. у Гародні …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (483) – у 1541 г. быў створаны паляўнічы запаведнік у Белавежскай пушчы.
  • (404) – пачатак пабудовы ў 1620 г. касьцёла кармэлітаў у Бераставіцы  (непадалёк сучаснай мяжы з Польшчай). З 1866 г. праваслаўная царква.
  • (318) – у Амстэрдаме ў 1699-1706 гадах беларускі кнігавыдавец і асьветнік Ілья Капіевіч склаў ды выдаў каля 20 сьвецкіх навуковых кніг.
  • (122) – 5(20).05.1902 г. у в. Каралішчавічы Менскага пав. нар. Язэп Пушча (сапр. Іосіф Плашчынскі, пам. 14.09.1964 г. у Менску), паэт, настаўнік, адзін з заснавальнікаў літаратурнага аб’яднаньня „Узвышша”. У 1930 г. будучы студэнтам быў арыштаваны савецкімі ворганамі бясьпекі і сасланы ў Сібір. У 1941 г. мабілізаваны ў савецкую армію. Пражыў вайну, змог паявіцца ў Беларусі толькі пасьля 1956 г. Пахаваны на могілках у родных Каралішчавічах.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis