Pa prostu / Па-просту

  • Płacz zwanoŭ

    21. Samaabarona i śmierć Żyda Berszki (2)

    Savieckaje vojsko i pahraniczniki spaczatku ŭsich ludziej z hetych troch viosak vyvieźli za Śvisłacz na zborny punkt u Nieparożnicach. Zahadali im usio z saboju zabrać, szto tolko mahli ŭziać na furmanku. Pośle saviety mieli ich parassyłać dalej u Biełaruś. Raptam pryjszoŭ zahad, szto kali chto…ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Po pudlaśki / По-пудляські

  • Kinoman

    9. Miastu H. na do widzenia

    Jeszcze mi tylko spacer pozostał Wąską aleją przez zielony park Wiatr w drzewach szemrze ledwie przebudzony Tak jak wczoraj, przedwczoraj, od lat Tak dziwna ta chwila brakuje słów… (Budka Suflera, „Memu miastu na do widzenia”, 1974) Nedaleko od mojoho liceja byv neveliki park, utisnuty… ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

RSS і Facebook

У лістападзе

500 – 1519 г. Заканчэньне пабудовы Барысаглебскай царквы ў Навагародку, помніка архітэктуры готыкі.

440 – 1579 г. Пераўтварэньне Віленскай Езуіцкай Акадэміі ў Віленскі Унівэрсытэт – першы унівэрсытэт ва ўсходняй Эўропе.

400 1619 г. Надрукаваньне „Грамматики словенския правильная синтагма” Мялеція Сматрыцкага.

320 – 1699 г. Пачатак выдавецкай дзейнасьці ў Амстэрдамe беларускага кнігавыдаўца й асьветніка Ільлі Капіевіча, які выдаў там каля 20 навуковых кнігаў.

305 – 25.11.1714 г. каля Наваградка нар. Тамаш Жэброўскі, архітэктар і матэматык. Выкладаў у Віленскай Езуіцкай Акадэміі (1752-1758) і Полацкім калегіюме. Асноўныя працы: езуіцкі касьцёл у Бабруйску (1745-46), будынак езуіцкага калегіюма ў Жодзішках, касьцёл сьв. Ігнацыя, абсэрваторыя езуіцкага калегіюма ў Вільні; кіраваў будаўніцтвам Полацкага езуіцкага кляштара. Памёр 18.03.1758 г. у Вільні.

250 – 1769 г. Пабудова ў Жыровічах каля Слоніма Богаяўленскай і Крыжаўзьдзьвіжанскай цэркваў.

235 – 8.11.1784 г. у Шаўрах (цяпер Гродзенская вобл., Воранаўскі р-н) нар. Тэадор Нарбут (пам. 26.11.1864 г. у Вільні), гісторык і археоляг, аўтар „Гісторыі літоўскага народа”. Пахаваны ў Начы (Гродзенская вобл., Воранаўскі р-н).

235 – 19.11.1784 г. у Вульцы Бельскага пав. нар. Міхал Баброўскі, слявіст і арыенталіст. У  1822-1824 гг. і ў1826-1833 гг. прафэсар Віленскага унівэрсытэта, з 1933 г. атрымаў прыход у Шэрашаве, дзе і памёр 3.10.1848 г.

160 29.11.1859 г. у в. Корніца каля Белай-Падляшскай нар. Мікалай Янчук (пам. 6.12.1921 г. у Маскве; пахаваны на Новадзявочых могілках) выдатны этнограф, фальклярыст, літаратуразнавец, пісьменьнік, прафэсар Беларускага Дзяржаўнага Унівэрсытэту.

1356.11.1884 г. у в. Мікалаеўшчына каля Стаўпцоў нар. Язэп Лёсік (пам. 1.04.1940 г. у Саратаве), выдатны грамадзкі й палітычны дзеяч, мовазнавец, пісьменьнік, пэдагог. У 1911 г. за незалежніцкую дзейнасьць сасланы ў Сібір. Падтрымліваў сувязь з „Нашай Нівай”, са ссылкі вярнуўся ў палове 1917 г., стаў адным з лідэраў Беларускай Сацыялістычнай Грамады, у 1917-1918 гг. рэдагаваў газэту „Вольная Беларусь”. Адзін з ініцыятараў абвяшчэньня незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі.  Аўтар між іншым „Практычнай граматыкі беларускай мовы”, названай пасьля яе друку „контррэвалюцыйнай”. У 1922 г. быў першы раз арыштаваны бальшавікамі. Чарговы раз быў арыштаваны ў 1930 г., сасланы ў глыб імпэрыі, арыштаваны ў 1938 г. ды закатаваны  НКВД.

130 – 22.11.1889 г. у Малышаўцы каля Дубровы Беластоцкай нар. а. Люцыян Хвецька, каталіцкі сьвятар, ініцыятар і першы рэдактар-выдавец „Крыніцы”, працаваў рэктарам Місіянерскага Інстытуту ў Любліне (1920-1931), пасьля прафэсар духоўнай каталіцкай сэмінарыі ў Пінску. З 1940 г. быў пробашчам у парафіі Хотава каля Стоўбцаў, дзе ў 1944 г. быў катаваны, пасьля чаго 28.04.1944 г. памёр у шпіталі ў Стоўпцах. Пахаваны ў Хотаве пры касцеле.

120 – 18(20).11.1899 г. у Сялітранцы каля Барысава нар. Міхась Клімковіч, пісьменьнік, аўтар гімна БССР. Памёр 5.11.1954 г. у Менску; пахаваны на Вайсковых могілках.

115 – 5.11.1904 г. у Асецішчах каля Докшыц нар. Надзея Хадасевіч-Лежэ, мастак. З 1924 г. жыла ў Парыжы. Памерла 7.11.1982  г. у Грасэ; пахавана на могілках у Кальян. 24 кастрычніка ў Нацыянальным мастацкім музеі ў Менску адкрылася выстава прымеркаваная да 115-годзьдзя з дня нараджэньня, якая патрывае да 24 лістапада. Нядаўна выйшла прысвечана ёй кніга Караліны Зыховіч «Nadia konstruktorka. Sztuka i komunizm Chodasiewicz-Grabowskiej-Leger” (Warszawa 2019).

110 2.11.1909 г. у Прусах Слуцкага пав. нар. Максім Лужанін, паэт, aўтар між іншым паэмаў „Неаплачаны рахунак”, „Галасуе вясна за вясну”. Памёр 16.08.2001 г. у Менску; пахаваны ў Паперні.

105 – 16.11.1914 г. у Пятровічах каля Сьмілавіч нар. Язэп Семяжон (сапр. Семяжонаў), пісьменьнік і перакладчык. Памёр 16.08.1990 г. у Менску, пахаваны на Паўночных могілках.

105 – 25.11.1914 г. у Дзедзінцы Браслаўскага пав. нар. а. Часлаў Сіповіч, каталіцкі сьвятар усходняга абраду, марыянін. Пасьля ІІ сусьветнай вайны жыў у Лёндане, дзе быў ініцыятарам і заснавальнікам Беларускага дому айцоў марыянаў. Памёр 4.10.1981 г. у Лёндане, пахаваны на могілках сьв. Пянкрата.

95 – 10.11.1924 г. у Вільні памёр а. Міхал Галянкевіч, праваслаўны сьвятар (нар. у 1852? у Бельскім пав.), заангажаваны ў беларускі нацыянальны рух у І сусьветную вайну і пасьля яе.

90 4.11.1929 г. у в. Таргуны каля Докшыц нар. Сяргей Карніловіч, выпускнік Гімназіі імя Янкі Купалы ў Віндышбэргэрдорфе (Нямеччына). З 1949 г. жыў у эміграцыі ў Кліўленд (ЗША). Адзін з самых актыўных арганізатараў беларускага грамадзка-рэлігійнага жыцьця ў гэтым горадзе, між іншым Беларуска-Амэрыканскага Грамадзкага Цэнтру „Полацак”, якога 18 гадоў быў старшынёй. Памёр 29.10.1993 г. Пахаваны на могілках Рывэрсайд у Кліўлендзе.

80 1.11.1939 г. былы настаўнік музыкі й дырыжор хору Віленскай Беларускай Гімназіі прыступіў у Беластоку да арганізаваньня прафэсыйнага ансамбля песьні й танца, які зараз называецца Дзяржаўнай Акадэмічнай Капэлай імя Рыгора Шырмы.

75 –  22.11.1944 г. памёр у турме ў Менску Кузьма Чорны (сапр. Мікалай Раманоўскі), пісьменьнік (нар. 24.06.1900 г. у маёнтку Боркі Слуцкага пав.). Пахаваны на Вайсковых могілках у Менску.

70 29.11.1949 г у лагеры Тайшэт, Іркуцкай вобласьці памёр кс. Адам Станкевіч – сьвятар, палітычны, рэлігійна-культурны дзеяч. Нар. 6.01.1892 г. у в. Арляняты, Ашмянскага павету. У 1914 г. скончыў Віленскую Каталіцкую Сэмінарыю. Як адзін зь першых ксяндзоў стаў ужываць беларускую мову ў набажэнствах. У 1922 г. быў абраны паслом у польскі Сойм. Быў ініцыятарам, кіраўніком, рэдактарам многіх беларускіх арганізацыяў, публікацыяў. Прасьледаваны польскімі ўладамі. Нямецкую акупацыю перажыў у Вільні, трымаючыся здаля ад акупацыйных уладаў. У 1944 г. не падаўся ў эміграцыю, быў арыштаваны савецкімі ўладамі.

60 – 19.11.1959 г. у Менску памёр Мікалай Нікольскі, гісторык, усходазнавец (нар. 13.11.1877 г. у Маскве),
дасьледаваў гісторыю Царквы на беларускіх землях; этнаграфію і фальклёр Беларусі, з 1931 г. узначальваў сэктар этнаграфіі і фальклёру Інстытута гісторыі АН Беларусі, у 1937-1953 гг. дырэктар Інстытута.

55 – 8.11.1964 г. памёр Валянцін Волкаў, мастак (нар. 19.04.1881 г. у г. Ялец Ліпецкай вобл.), выкладаў у Віцебскім Мастацкім Тэхнікуме і Беларускім Тэатральна-Мастацкім Інстытуце.

35 – 1.11.1984 г. у Вільні памёр Пётра Сергіевіч, беларускі мастак (нар. у 1900 г. у Стаўрове на Браслаўшчыне). Пахаваны на Антокальскім вайсковым могільніку.

20 – 13.11.1989 г. у Менску памёр Фёдар Янкоўскі, мовазнавец і пісьменьнік (нар. 21.09.1918 г. у в. Клетнае каля Глуска). Аўтар працаў: „Беларускае літаратурнае вымаўленьне” (1976), „Сучасная беларуская мова” (1984), „Гістарычная граматыка беларускай мовы” (1989). Пахавны на Усходніх могілках у Менску.

Апрацавалі Вячаслаў Харужы
і Лена Глагоўская

Календарыюм

Гадоў таму

  • ў красавіку

    980 – у 1044 г. пачаў княжаньне ў Полацку Усяслаў Брачыслававіч, званы Чарадзеем. Яго славутая дзейнасьць была апісана ў паэме „Слова аб паходзе Ігаравым”. 920 – у 1104 г. адбыўся вялікі паход кааліцыі князёў Кіеўскай Русі, арганізаваны Уладзімірам Манамахам на …ЧЫТАЦЬ ДАЛЕЙ / CZYTAJ DALEJ

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

  • (100) – 29.04.1924г. у Вільні памёр а. Міхаіл Пліс (нар. 15.08.1858 г. на Гарадзеншчыне), праваслаўны сьвятар і грамадзка-культурны беларускі дзеяч, прыхільнік беларусізацыі праваслаўнай царквы. У 1919-1923 гг. навучаў на беларускай мове Закону Божаму ў Віленскай Беларускай Гімназіі.
  • (93) – 29.04.1931 г. у Ленінградзе памёр Яўхім Карскі (нар. 20.12.1860 г. у в. Лаша на Гарадзеншчыне), беларускі вучоны – мовазнавец, фальклярыст, літаратуразнавец. Удзельік беларускага нацыянальнага руху. Пахаваны на Смаленскіх праваслаўных могілках у Пецярбурзе.

Новы нумар / Novy numer

Папярэднія нумары

Усе правы абаронены; 2024 Czasopis