Czasopis №386 Студзень 2025

Календарыюм / Kalendarium

Сёньня

• (795) – у 1230 г. на запрашэньне мясцовых баяраў і мяшчанаў пачаў княжыць у Новагародку Міндоўг. Пачалася пабудова беларуска-літоўскай дзяржавы Вялікага Княства Літоўскага. Як пісалася ў летапісе, у 1246 г. Міндоўг з многімі сваімі баярамі „прия веру Христову от Востока”.
• (165) – 1.02.1860 г. у Бельску Падляшскім памёр Язэп Ярашэвіч (нар. 22.01.1793 г. у Бельску П.), гісторык і этнограф. У 1815 г. закончыў Віленскі ўнівэрсытэт, у 1815-1826 г.г. навучаў у крамянецкім ліцэі, у  1826-1831 гг. быў прафэсарам Віленскага ўнівэрсытэта, пасьля жыў у Бельску, дасьледаваў беларускую гісторыю і этнаграфію, аўтар фундамэнтальнай 3-томнай працы „Obraz Litwy pod względem jej cywilizacji od czasów najdawniejszych do końca wieku XVIII” (1844-1845), пісанай ў Бельску П.
• (162) – 1.02.1863 г. паўстаў Часовы правінцыянальны ўрад Літвы і Беларусі, быў цэнтрам падрыхтоўкі і кіраўніцтва паўстаньнем, узначальваў яго Кастусь Каліноўскі. У гэты дзень зьвяртаўся да насельніцтва з маніфэстам аб паўстаньні.
• (113) – 1.02.1912 г. у Вільні адбылася першая пастаноўка п’есы Янкі Купалы „Паўлінка” (у прысутнасьці аўтара).
• (112) – 1.02.1913 г. у Гаркавічах на Сакольшчыне нар. Сяргей Прытыцкі (пам. 13.06.1971 г. у Менску), актывіста падпольнага камуністычнага руху ў Заходняй Беларусі. З 1945 г. партыйны і дзяржаўны дзеяч БССР. Пахаваны на Усходніх могілках.
• (106) – 1.02.1919 г. пачаліся заняткі ў Віленскай Беларускай Гімназіі (у Базыльянскіх мурах), якая была адной зь першых беларускіх сярэдніх школаў. Яе арганізатарам быў Іван Луцкевіч. Нягледзячы на ўсялякія перашкоды з боку розных уладаў – перадусім польскіх і савецкіх, школа была галоўнай кузьняй беларускай інтэлігенцыі Заходняй Беларусі. Некалькі разоў мянянася яе сядзіба ды  юрыдычны, адукацыйны статус. Дзейнічала да чэрвеня 1944 г. Зараз пераймальнікам яе традыцыі зьяўляецца беларуская сярэдняя школа ім. Францішка Скарыны ў Вільні.
• (100) – 1.02.1925 г. выйшаў з друку першы нумар двухтыднёвіка  „Праваслаўны Беларус”. Рэдактарам выданьня быў Іван Пачопка, графіку апрацаваў вядомы беларускі мастак Язэп Драздовіч. Часопіс меў характар царкоўна-культурны. На яго старонках прапагавалася беларусізацыя Параваслаўнай царквы ў межах польскай дзяржавы. Многа месца адводзілася гісторыі праваслаўнай веры на беларускіх землях, сучаснай беларускай літаратуры. З чэрвеня 1925 г. быў рэдагаваны  штомесячны дадатак „Царкоўныя казаньня” (6 нумароў). Было выдадзена 22 нумары.